Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen, 11 ili etkileyen yıkıcı sarsıntıların akabinde Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ), Düzce Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ve Giresun Üniversitesi’nden bilim insanları bir ortaya gelerek zelzele bölgelerinde saha araştırması yaptı.
Araştırma sonrası 7.7 ve 7.6 büyüklüklerindeki bu zelzele çiftinin artçılarını, saha müşahedelerini, yapısal hasarlarını ve ileriye dönük teklifleri içeren kıymetlendirme raporu hazırlandı.
Raporda, zelzelelerin yıktığı vilayetlerdeki saha çalışmalarında, 1992’den itibaren Türkiye’de meydana gelen yıkıcı zelzeleler sonrasında tespit edilen yapı hasar tipleri ve oluşum düzeneklerinin neredeyse birebir olduğu ortaya konuldu. Raporda şu sözler yer aldı:
*Betonarme binalarda meydana gelen hasarların en önemli nedenleri olarak yetersiz beton kalitesi, nervürsüz (düz) donatı kullanılması, uygun olmayan yerlerde inşaatların yapılması, taşıyıcı sistemin asmolen döşeme olarak projelendirilmesi, ağır konsol çıkmalar ve binaların alt katlarındaki kat yüksekliği fazla mağazalar/dükkanlar belirlenmiştir.
*Yığma binalarda oluşan hasarların en önemli nedenleri olarak bağlayıcı ve yığma ünitelerin yetersiz materyal özellikleri, hatıl ve lento eksikliğinden kaynaklı zayıf taşıyıcı duvarlar ve uygun olmayan temas ayrıntıları belirlenmiştir.
*Betonarme ve yığma yapılarda berbat personellik ve uygulama ayrıntılarının eksikliği, hasarların gelişimi ve ilerlemesine neden olmuştur.
KONTROL MEKANİZMASI
Depremde yıkılan yapıların fazla olmasının denetim sisteminin yeteri kadar işlememesinden kaynaklı olduğu belirtilirken; raporda şunlar da kaydedildi:
*Deprem sonrasında büyük bir kısmı hasar gören, geçmişi günümüze bağlayan tarihi eserlerimizde uygun biçimde onarım çalışmalarının gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir.
*Özellikle ilgili konseylerde, hazırlanan projelerin uygunluğunun değerlendirilmesinde inşaat mühendislerinin yer almaması ve denetim sisteminin yeteri kadar işletilememesi hasarın en büyük nedenleri olarak ortaya çıkmıştır.
*Ülkemizin rastgele bir bölgesinde, rastgele bir vakitte, can ve mal kaybına neden olabilecek büyüklükte zelzelelerin meydana gelmesi olası ve kaçınılmazdır. Bu nedenle, zelzeleye güçlü yapı tasarımı kapsamında hem yeni inşa edilecek binaların uygun projelendirilmesi, hem de mevcut binalarımızın zelzeleye hazır hale getirilmesi ivedilikle gereklidir.
*Bu gayeyle mühendis takımımızın eğitimlerine daima olarak devam etmesi, halkımızın bilinçlendirilmesi ve yapı sıhhati izleme sistemleri, sismik izolatörler, lifli polimer kompozit kumaşlar, 3D yazıcılar, hafif çelik, ahşap üzere yeni imal teknolojilerinin ülkemizde yaygın kullanılmasının desteklenmesi epey kıymetlidir. (DHA)
