89 kişi ömrünü yitirmişti… Uzman raporunda çarpıcı ayrıntı

6 Şubat sarsıntısında iki bloğu yıkılan Diyar Galeria sitesiyle ilgili Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Sarsıntı Kabahatleri Soruşturma Bürosu’na gönderilen eksper raporu yetersiz görülerek, bir mühlet evvel ek rapor düzenlenmesi ve 2 Mayıs’a kadar gönderilmesi istendi.

Fırat Üniversitesi’nden 3 kişilik eksper heyetince hazırlanan ek rapor, savcılığa ulaştı.

Raporda, onaylı birinci ruhsat projesi incelendiğinde binaların temel ve taşıyıcı elemanlarında perde beton uygulaması görüldüğü, lakin sonradan değiştirilen projede, perde beton uygulaması olmadığı bildirildi.

Enkazdan çıkarılan kolonların incelenmesinde kâfi seviyede demir kullanıldığı, kolonların bütünlüğünü koruduğu, kesme yahut eğilme çatladığı görülmediği söz edildi.

BETON BASINÇ TESTLERİ DİREKTÖRLÜK DIŞI

Binaların tabanıyla ilgili iki farklı rapor hazırlandığı, jeoloji mühendisi tarafından hazırlanan birinci raporda yerin taşıma gücünün D sınıfı, direnci zayıf yer olduğuna, TÜBİTAK tarafından hazırlanan inceleme raporunda ise taban direncinin güzelleştirme gerektirmeyen C sınıfı yere sahip olduğuna dikkat çekildi.

C sınıfı tabanlarda de radye temel uygulaması gerektiği belirtilen raporda, lakin yönetmelikte bu hususta bir yaptırım bulunmadığı için binanın inşa edildiği yıl için bir eksiklik olduğuna vurgu yapıldı.

Laboratuvarda yapılan beton basınç testlerinde, binada kullanılan betonun direktörlükte zarurî kılınan basınç alt hudut kıymetinin altında kaldığı kaydedildi.

Beton numunelerinin üretim yılı şartnamesine nazaran düşük ve yetersiz olduğu söz edildi.

Ek raporda binanın D bloğunun bir kısmının yıkıldığı, bir kısmının ise yıkılmadığı, bunun da yanlış projelendirme yanılgısından kaynaklandığı belirtildi.

Kolonların tabandan bir bütün olarak hasar görmeden ayrılmasının yanlış projelendirme sonucu olduğu anlatıldı.

DUVARIN TAŞIYICI ÖZELLİĞİ YOK LAKİN YIKILIRSA YAPI ZAYIFLAR

Kolon kesildiği ileri sürülen işyerlerinde kimi duvarların yıkıldığı, duvarların taşıyıcı özelliği bulunmadığı, lakin mümkün bir sarsıntıda binanın zayıflatılması manasına geldiği kaydedildi.

Enkaz haline gelmiş bir binada kolon kesildiği argümanlarının tespit edilmesinin teknik olarak mümkün olmadığı belirtilen ek raporda, yerinde tespitin sağlıklı olmayışından kaynaklı olarak eldeki verilen ışığında yapılan tespitlere nazaran kolon kestiği ileri sürülen spor merkezinde, kolonların kesilmekten çok tıraşlanmış olabileceği ihtimali bulunduğu tabir edildi.

Savcılığın gönderdiği fotoğraf, görüntü ve proje kayıtlarının karşılaştırmasında kolon sayılarında bir eksiklik olmadığı, kolonların proje evresinde yerlerinin değiştirilerek tıraşlandığına dikkat çekildi.

Bu durumun olağan kaidelerde yapının stabilizesini bozmayacağı, fakat sarsıntı anında dinamik tesirler nedeniyle yıkılabileceği uyarısı yer aldı.

150 METREKARELİK DÜKKAN 1000 METREKAREYE ÇIKARILMIŞ

150 metrekarelik alanda işyeri açma ruhsatı alındıktan sonra bitişik dükkânların duvarlarının yıkılarak 1000 metrekarelik alan yaratıldığı, bu halde zayıf kat oluşturulmasının binanın yıkılma nedenlerinden biri olduğu raporda anlatıldı.

Galeria sitesinin çabucak yanına inşa edilen 3 bloklu Oryıl My Office isimli plazaların temel hafriyatı yapılırken gerekli yer stabilize tedbirleri alınmadığı için Galeria’nın şerit temel olan temel altlarındaki taban boşalmasına yol açtığı ve bunun da zelzele sırasında yıkımı tetiklediği bildirildi.

Galeria altındaki spor merkezine ilişkin yüzme havuzundan sızan suyun da temele akışından ötürü yapının ziyan gördüğü lisana getirildi.

MÜTEAHHİT FİRMA DA RESMİ KURUMLAR DA SORUMLU

Ek raporda, perde beton uygulamasının yönetmeliğe zarurî olarak konulmamasından ötürü, yönetmeliği hazırlayan kurumun sorumluluk oranının yüzde 15 olduğu, yapının mimari, statik, betonarme hesaplarını yapan proje sorumluları ile yapan ve projeyi onaylayanların yanlış uygulama nedeniyle sorumluluk oranının yüzde 20 olduğu söz edildi.

Beton karot örnekleri ve test sonuçlarının zelzeleye karşı yetersiz dirençte olduğu için müteahhit firma, şantiye şefi ve bina fenni mesulünün sorumluluğunun da yüzde 20 olduğu kaydedildi.

ZAYIF KAT OLUŞTURULDU

Galeria sitesinin yer denetimlerini yapan, vize veren, imar müsaadesi veren, projelerini denetim edip onaylayan, sonradan değiştirilen kısımlara ilişkin değişiklikleri kabul eden makamların, ayrıyeten binaya çok yakın yerde gerekli taban tedbirlerinin alınmasını ikaz etmeyen belediye yetkililerinin yüzde 15 kusurlu olduğu belirtildi.

Bina altındaki iş yerlerinin statik ve mimari revizyonlar yaparak zayıf kat oluşturan iş yeri sahipleri ile bina ve bina altındaki AVM idaresinin bu cins değişikliklere müsaade verdikleri için ve vatandaşların tahliyesine yardımcı olacak, binadan AVM’ye açılan giriş kapılarının kapatılarak çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesi nedeniyle yüzde 20 sorumlu oldukları bildirildi.

Galeria bitişiğinde temel kazılan plazalarla ilgili taban güvenliği alınmadığı için projeyi uygulayan yapı kontrol firmasının da yüzde 10 kusurlu olduğu tabir edildi.