Mutluluğun şifresi bu hormonlarda gizle

Hayatımızı sürdür­memizi ve yaşama tutunmamızı sağlayan en kıymetli his mutluluk­tur. Pekala beyinden salgıla­nan hangi hormonlar bizi keyifli eder? Bu hormon­ların azalması nelere yol açar? Nasıl artırılır?

İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’ün bu soru­larıma verdiği karşılıkları:

SEROTONİN ‘MUTLU’ EDER

Psikolojik olarak ‘’kendi­ni güzel ve memnun hissetme’ hormonu olan serotonin beyin ve bağırsaklarda üretilir. Serotonin düzey­lerimiz olağan seviyedey­ken kendimizi çok memnun, huzurlu ve enerjik hisse­der, âlâ bir uyku tertibine sahip oluruz.

Eksikliğinde ne olur?

Serotonin eksikse ken­dimizi depresif, halsiz, isteksiz, karamsar ve ça­resiz hissederiz. Özgüven eksikliği, kendimizi beğen­meme, yetersizlik duygu­ları yaşarız. Şayet canınız çok fazla çikolata üzere tatlı atıştırmalıklar istiyorsa serotonin eksikliğiniz olabilir. Uykuya dalmakta zahmet çekebileceğimiz üzere gece yarısı uyanmalar ve yemek yeme gereksinimi görülebilir. Serotonin en çok gerilimli durumlarda düşük olurken çok fazla şeker ve karbonhidratla beslenme de serotonini düşürebilir. Yeniden düşük magnezyum düzeyleri de serotonini düşürür.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Tertipli olarak açık havada yürüyün ve nefes antrenmanları yapın.

■ Sevdiğiniz aktivitele­re vakit ayırın.

■ Güneş ışığından faydalanarak D vitami­ni alın.

■ Kakao, fındık, yu­murta, avokado, muz, ayçekirdeği üzere besinler tüketip, lifli beslenmeye ihtimam gösterin.

■ Kafein tüketimini azaltın.

■ Günde en az 8 saat uyuyun.

DOPAMİN ‘HEYECAN’ VERİR

Beyinden salgılanan “motivasyon” hormo­nudur. Duygusal tepki­leri denetim eder, hafıza, dikkat ve odaklanma işlevlerini düzenler. Hayattan zevk alınması, heyecan ve beynin ödül sisteminin çalışma­sı bu hormonla ilgilidir.

Eksikliğinde ne olur?

Eğer sabahları çay kah­ve içmeden güne başla­yamıyorsanız dopamin düşüklüğünüz olabilir. Bu durumda kendinizi keyifsiz ve halsiz hisse­dersiniz. Dopamini en çok düşüren nedenlerden biri bayanlarda sık rast­ladığımız demir eksikliği kansızlığıdır, yeniden meno­pozla birlikte düşen öst­rojen beraberinde dopa­mini de düşürür. Uzun mühlet antidepresan kulla­nan bireylerde de dopamin çok daha süratli düşer.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Beynin dopamin salgılamasını artırmak için, öğünlerde tirozin ve fenilalanin içeren besinlerle beslenmeniz gerekir. Elma, peynir, yo­ğurt, yumurta, avokado, kırmızı pancar, brokoli, ıspanak, lahana turşusu, zerdeçal, badem, fındık, yulaf ezmesi, yeşil çay, deniz eserleri, bakla, tavuk üzere besinler dopa­min seviyelerini artırır.

■ Tertipli antrenman ruh halinizi güzelleştirir. Bu bedeninizi hareket ettirdiğinizde salgılanan dopaminin sonucudur. Yüzme, yürüyüş üzere akti­vitelerin tümü dopamin düzeylerini artırır.

■ Toplumsal etkileşim vü­cudunuzda oksitosin sa­lınımını tetikleyebilir. Bu güzel hissettiren kimyasal da beyinde dopamin salını­mını uyarır.

■ Nizamlı uyku, dopa­min seviyelerinizin korun­masına yardımcı olabilir.

■ Günde 15 dakika güneş ışığına çıkmak dopamin üretimi için çok değerlidir.

■ Müzik dinlemek beyninizin dopamin reseptörleriyle güçlü olan ödül alanlarındaki aktiviteyi artırır.

OKSİTOSİN ‘SADAKAT’ DUYGUSUNU ARTIRIR

Beyindeki hipofiz bezinden salgılanır, aşk hormonu olarak da bilinir. Sarılma, yakınlaş­ma, sadakat ve bağlılık hormonudur. His durumumuzu istikrarlar, kan dolaşımımızı düzen­ler, kortizolü düşürerek gerilimimizi azaltır, sadakat hissimizi güçlendirir.

Eksikliğinde ne olur?

Oksitosin eksildiğin­de; ken­dimizi mutsuz hisse­deriz, bağlan­ma sorun­ları yaşarız, anksiyete, toplumsal fobi, sadakatsizlik, ve güvensizlik hisleri ön plana çıkar.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Nizamlı olarak gün ışığı alın.

■ Beşerlerle sağlıklı bağlar kurun, sosyalleşin ve karşınızdakini dinle­yin.

■Sevdiklerinize sarılın ve varsa evcil hayvanınız­la vakit geçirin.

■ Badem, kabak çekir­deği, muz, bitter çikolata, ıspanak tüketin.

■ Doktora danışarak C vitamini ve magnezyum dayanağı alın.

ENDORFİN ‘AĞRILARI’ GEÇİRİR

İyi hissetmeyi sağlayan ve doğal ağrı kesici olarak bilinen hormondur. Vücudu­muzda morfin gibisi tesir yapar bizi rahatlatır, yaşam­dan aldığımız zevki artırır.

Eksikliği nasıl anlaşılır?

Endorfin eksikliğinde bedenimizde ağrı hisse­deriz, uykusuzluk, anksi­yete yaşarız, ve depresif ruh haline sahip oluruz.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Çikolata, muz ve ba­haratlı yiyecekler tüketin.

■ Açık havada yürü­yün. Bu sayede gücünüz artar ve ağrılarınız azalır.

■ Eğlenceli aktiviteler­de bulunun

■ Gerilimden ve olumsuz kanılardan uzak durun

■ Daha fazla gülümse­yin

■ Enstrüman çalın, şar­kı söyleyin, dans edin

■ Endorfin en yüksek gece 23.00 ile 03.00 saat­lerinde uykuda salgılanır bu nedenle tertipli uyku çok kıymetlidir.

GABA ‘SAKİNLEŞTİRİR’

GABA unsuru, beyin dalgalarının uyumlu ça­lışmasına yardımcı olarak beynin dinlenmesini sağ­lar. Yani beyne ‘sakinleşti­rici’ tesirde bulunur.

Eksikliği nasıl anlaşılır?

Korku, telaş, dert, midemizde düğümlenme ve mutsuzluk hissederiz. Dikkatimiz dağınıktır ve bir türlü işlerimizi bitiremeyiz.

Doğal yoldan nasıl artırılır?

■ Doktora danışarak B6 vitamini ve magnezyum desteği kullanın.

■ Kahverengi pirinç, ıspanak, elma, muz, ciğer, brokoli, havuç, mısır, fıstık, soğan, pa­tates, mantar, kefir ve konut yoğurdu tüketin.

■ Tertipli idman yapın.

■ Yasemin, lavanta, yeşil çayın olumlu etkile­rinden faydalanın

■ Alkol ve gereksiz yere ilaç kullanmayın.

■ Sevdiğiniz beşerlerle vakit geçirin.