TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda Adalet Bakanlığı, Ferdî Bilgileri Müdafaa Kurumu, Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu, Türkiye Adalet Akademisi, Yargıçlar ve Savcılar Konseyi, Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumu, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay’ın 2022 yılı kesin hesap kanun teklifleri, 2024 yılı bütçe kanun teklifleri ile Sayıştay raporları görüşülerek kabul edildi.
Görüşmelerin sonunda Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yöneltilen tenkitlere ve sorulara karşılık verdi.Apple-converted-space”>
“KABUL EDİLEBİLİR DEĞİL”
Tunç, Anayasa’nın 183’inci unsuru mucibince yargıda devam eden bahislerle ilgili soru sorulamayacağını hatırlatarak, Türkiye’nin memleketler arası kuruluşların raporlarıda adalet konusunda Afrika ülkelerinin gerisinde olduğu tenkidine şöyle karşılık verdi:
“Türkiye’nin önünde gösterilen ülkelerde bırakın hukuk ve yargı demokrasi yok. Bir kez hür seçimler yok. O ülkelerin gerisinde göstermek Türkiye’yi haksızlık. Türkiye’nin de hukukun üstünlüğünde Zambiya’dan, Ruanda’dan, Gana’dan geri olduğunu söylemek, ismi sanı duyulmamış ülkelerden Türkiye’ nin geri olduğunu göstermek kabul edilebilir değil. Kasıt olduğunu tabir etmek istiyorum. Bir ülkede hukuk olabilmesi için demokrasi olması lazım.”
“TWEET ATMAK CÜRÜM DEĞİL”
Tunç, kanıyı ve söz özgürlüğünü genişleten düzenlemeler yaptıklarını kaydederek, “Haber sonun aşmayan gazeteciler için hata oluşturmayacağını tabir ettik… O unsurlar yargı huzurunda uygulanırken, o cümleler olmadığı içni meseleler çıkmıştı. O cümleler oraya eklendiğinde o sıkıntıların tekrarlanmadığını görüyoruz… Bundan sonra tweet atan tutuklanıyor haline sözler kullanıldı. Tweet atmak kabahat değildir fakat atılan tweet cürüm teşkil ediyorsa elbette ki yargının konusu olur. Bir bireye gerçek hayatta hakaret ediyorsak, bunu sanal ortamda da yaptığınızda tıpkı aynı yaptırım ile karşı karşıya kalmak mümkün” diye konuştu.
Tunç, HDP Küme Başkanvekili Sezai Temelli’nin “adalete sermayenin ve namlunun penceresinden bakıldığı” tenkidine, “Biz adalete hukukun üstünlüğü, milletimizin penceresinden bakarız. 21 yıldır bu türlü yaptık, milletimizin dayanağını almayı başardık” dedi.
“YENİ HUKUK FAKÜLTESİ AÇILMAYACAK”
Yargının iş yükünün ağır olduğunu aktaran Tunç, “Nüfus başına düşen hakim olarak Avrupa otlamasanın altındayız. Dekanları hukukçu olmayan hukuk fakültelerinin birden fazla şimdi faaliyete geçmemiş olan fakülteler. Öğrenci kabul etmeyen hukuk fakülteleri. Öğrenci kabul edenlerin ortasında da akademisyen noktasında ebetteki yetersiz olduğunu kabul ediyorum. Yeni hukuk fakültesi açılmaması konusunda da kararlıyız… Bilhassa sonradan hukuk fakültelerinde eğitim kalitesinin giderek artması gerekiyor” diye konuştu.
Tunç, 2024’ten itibaren 3 yıl süren hakim ve savcı yardımcılığı sistemine geçeceklerini söyleyerek, hakim ve savcı olmak için imtihanların kazanılmasının akabinde Adalet Akademisi’nde hakim ve savcı adaylarının eğitim göreceğini ve 3 yıl hakim ve savcı yardımcılığı yapılacağını ekledi.
15 TEMMUZ SONRASI YARIM MİLYON BİREYE İSİMLİ SÜREÇ YAPILDI
Tunç, 15 Temmuz darbe girişinin akabinde açılan davalar ve bu süreçte sonuçlanan kararların datalarını şöyle paylaştı:
“696 bin 526 bireye isimli süreç yapıldı. Hepsi mahkum mu oldu, hayır. 350 binine kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildi, 123 bin kişi yalnızca mahkum oldu. 99 bin beraat. 27 bin 748 HAGB. 5 bin 521 öbür kararlar.”
CAN ATALAY SORUSU
Tunç, TİP Hatay Milletvekili Can Atalay konusunda Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararları ortasındaki çelişkiyi şöyle kıymetlendirdi:
*Özellikle Can Atalay sıkıntısı çok merak ediliyor. Yani daima Adalet Bakanını sıkıştırıyorsunuz. Benim sağ tarafımda Anayasa Mahkemesi var. Sol tarafımda Yargıtay ve Danıştay var. Münasebetiyle biz ortadayız. Yargı bağımsız diyorsunuz fakat diyorsunuz ki, Anayasa Mahkemesi ya da Yargıtay’a müdahale biçiminde.
*Bana gazeteciler sorduklarında, Yargıtay şu kararı verdi, şu münasebetle, kendi niyeti bu dedim. Anayasa Mahkemesi de bu kararı verdi, şu münasebetle dedim. Anayasa Mahkemesi kararı şöyledir, Yargıtay’ınki böyledir biçiminde değerlendirmede bulunmadım.
*Buradaki tartışma şu, Anayasal nizama karşı işlenen cürümler, terör cürümleri seçimden evvel işlenmişse dokunulmazlık kapsamında mıdır, değil midir? Siz işin aslına da giriyorsunuz. Anayasa Mahkemesi kararına uyulup uyulmamasıyla ilgili tartışma yapmıyorsunuz.
*Yargıtay şunu diyor, Anayasa’nın 83’üncü mahkemesinde seçimden evvel ya da sonra bir hata işlediği ileri sürülen bir milletvekili Meclis’in kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz.
*Siz burada nokta koyuyorsunuz, devam etmiyorsunuz. Devam ettiğiniz vakit ağır cezayı gerektiren kabahat üstü hali dokunulmazlık kapsamında değildir, bir de seçimden evvel soruşturasına başlanmış olmak kaydıyla, Anayasa’ın 14’üncü hususundaki durumlar bu kararın dışındadır diyor.
*Anayasa’nın 14’üncü unsurundaki durumlar nedir? Anayasa’nın 14’üncü hususunu açtığınız vakit temel hak ve özgürlüklerin berbata kullanılmamasıyla ilgili husus, devletin ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bütünlüğünü bozmak biçiminde temel hak ve özgürlükler kullanılamaz diyor.
*Ancak bu durumlara ait yaptırımlar kanunla düzenlenir. Yargıtay diyor ki, burada bir belirsizlik yoktur. Kanunla düzenlemiştir, devletin güvenliğine ait cürümler TCK ve TMK’da makuldür diyor. Bellilik prensibi bakımından bir sorun yoktur…
*Anayasa Mahkemesi de şunu söylüyor, Anayasa’nın 14’üncü unsuru aşikâr değildir. Belli olmadığı için 83-2 son mucibince, Anayasa’nın 14’üncü hususuna yollama yaptığınız vakit orada cürümlerin hepsini tek tek sayılması gerektiğini söylüyor.
“BİRİ ALÇAK BİRİ YÜKSEK MAHKEME DEĞİL”
*Ben şunu söyledim, Anayasa’nın 83 ve 14’ün uygulanması bakımından Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay ortasında görüş farkı var dedim… Biri alçak biri yüksek mahkeme değil. Yüksek mahkemeler sayılmış. Yüksek mahkemeler diye başlık var Anayasa’da.
*153, evet Anayasa Mahkemesi kararları herkesi bağlar. 154 de diyor ki, adliye mahkemelerinde verilen kararların son inceleme merci Yargıtay’dır diyor. Burada ortaya çıkan sorunun sebebi, 1982 Anayasası Anayasa Mahkemesi’ne 3 misyon veriyor. Soyut ve somut norm kontrolleri ile kanunların denetlenmesi, KHK ve TBMM İçtüğünün, siyasi parti kapatma davaları ve büyük divan. 3 vazifesi vardır.
*Biz 82’deki bu vazifelere haiz bir Anayasa Mahkemesi’ne 2010 yılında yeni misyon ekledik, o da ferdî müracaat. Bunu biz getirdik, geri adım atmayacağımızı daima söyledik, söyemeye de devam ediyoruz. Orada kişisel müracaatın kanun koyucu bir yetki tartışmasına neden olacağını öngörerek, Anayasa’nın 148’inci unsurunun 4’üncü fırkasına karar koydu. O da ferdî müracaat yolunda, kanun yolunda incelenmesi gereken konular incelenemez diyerek, aslında bir yerde yetki tartışmasının çıkmamasını amaçladı.
*Bireysel müracaatın temel ve yöntemlerinin kanunla belirleneceğini yazdık Anayasamıza. Anayasa Mahkemesi’nin kuruluş kanununda da 49 ve 54’üncü hususlarında de kişisel müracaat ile ilgili düzenlemeler yaptık. Anayasa Mahkemesi Kanununun 50’inci hususunda mahkeme kararından kaynaklanan bir hak ihlali durumunda, tekrar yargılama yordamı ile ilgili bir yöntem ihdas edildi.
*Bir de CMK’da yargılamanın yenilenmesi var. Anayasa Mahkemesi diyor ki, yargılamanın yenilenmesiyle tekrar yargılama farklı şeyler diyor. AİHS’in ihlal kararlarını yargılamanın yenilenmesi saydık.
*Ama Anayasa Mahkemesi kararlarını yargılamanın yenilenmesi sebebi saymadık. Burada adileye mahkemelerine AİHM bakımından taktir yetkisi verilirken, Anayasa Mahkemesi’ne taktir yetkisi verilmediğini söylüyor Anayasa Mahkemesi.
*Biz yalnızca bugünkü sorunu konuşur ve çözeriz. Kanun değişikliğinde uzlaşırız. TBMM’nin takibinde olan konular. TBMM bizim her vakit başvurabileceğimiz bi yerdir. Kanunlarımızda yorum farkı nedeniyle tartışmalar ortaya çıkıyorsa, bu yetki tartışmalarına sebep olmayacak formda hususları netleştirmek TBMM’nin vazifesidir. (ANKA)
