Acil Durumlarda Bu Kurallar Hayat Kurtarıyor

Acil durumlar
Araştırmalar, trafik, iş ve ev kazaları ile deprem, sel gibi doğal afetler sonucunda yaşanan kalıcı yaralanmaların ve ölümlerin büyük çoğunluğun, paniğin hakim olduğu ilk dakikalarda ve yanlış müdahaleler sonrasında gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Oysaki, temel ilk yardım bilgilerine sahip olmak yaşanabilecek olası kalıcı yaralanmaların ve ölümlerin önüne geçiyor.

İLK YARDIM TEMEL UYGULAMALARI

İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
İlk yardımcı kimdir?
İlk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.
İlk yardımın öncelikli amaçları nelerdir?
Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek,
İyileştirmeyi kolaylaştırmak ilk yardımın öncelikli amaçlarıdır.

İlk Yardım Temel Uygulamaları
Koruma: Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

• Kazaya uğrayan araç mümkünse güvenli bir alana alınmalıdır.
• Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir.
• Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
• Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır.
• Sigara içilmemelidir ve içilmesine izin verilmemelidir.
• Gaz varlığı söz konusu ise; zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Gaz tüpünün vanası kapatılmalıdır, ortam havalandırılmalıdır.
• Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma veya çağrı araçlarını kullanımına izin verilmemelidir.
• Hasta/yaralılar yerlerinden kımıldatılmamalıdır.
• Hasta/yaralılar yaşam bulguları yönünden değerlendirilmelidir.
• Kanamalı durumlarda mutlaka Hepatit B, C, HIV/AİDS gibi hastalıklara karşı korunmak için eldiven giyilmelidir.

Bildirme: En hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına ( 112 ) haber verilmesidir.
112 arandığında kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı, durumu, nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır.

Kurtarma: Olay yerinde hasta yaralılara müdahale; hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım yapılmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.

• İlk yardımcının müdahalede yapması gerekenler
• Hasta/yaralının durumunu değerlendirmek
• Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermek,
• Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek,
• Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli müdahalede bulunmak,
• Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale etmek.
• Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
• Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahale yapmak,
• Hasta/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112),

Ancak herhangi bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır.

Öncelik ortam güvenliği
Acil yardım gereken bir duruma müdahale eden kişiler, ortam güvenliğinin sağlanmaması nedeniyle kazazede olma riski ile karşı karşıyadır. Örneğin trafik kazası yaşanan bir ortamda güvenliğin sağlanamaması hem kazaya müdahale edenler hem de diğer araçların güvenliği için tehdit oluşturabilir. Bu riskin önüne geçmek için müdahalenin yapıldığı ortamın güvenliği mutlaka sağlanmalıdır.

Bayılma durumunda
Kısa süreli bilinç kaybının sebebi kan basıncındaki düşüş, havasızlık, aşırı duygusal dalgalanmalar veya açlık olabilir. Bu gibi bir durumda öncelikle nabız ve solunum kontrol edilmeli, düzenli ise bayılan kişi sırt üstü yatırılıp ayakları yükseltilmeli ve hareketsiz bir şekilde yatması sağlanmalıdır. Sonrasında ise baygın kişi kalabalık ve kapalı bir yerde duruyorsa mutlaka sakin ve açık bir alana alınmalıdır.

Kırık ve çıkık durumlarında
Kırık ve çıkık durumlarında en önemli nokta o bölgeyi hareket ettirmemektir. Bu önemli detayın ardından kişi hareket ettirilmeden yaralı bölgeye destek bağlanmalıdır. Kemik ucunun dışarıda olduğu açık bir kırık söz konusu ise, steril bir bez yardımıyla yaranın üstü kapatılıp, mümkün olan en az hareketle sağlık kuruluşuna intikal edilmelidir.

Zehirlenme şüphesi durumunda
Zehirlenme durumunda kişi kusturulmamalı, ağızdan herhangi bir sıvı verilmemeli, ağzı ve ağız çevresi yıkanarak temizlemelidir. Bu müdahale ile zehirlenen kişi en yakın sağlık kurumuna ulaştırılmalıdır.
Kesik durumunda
Kesiklerde ilk yapılması gereken, yarayı temiz suyla yıkadıktan sonra kanayan bölgenin üstüne temiz bir bezle bastırmak ve kanamayı durdurmaktır. Aynı zamanda hasta vakit kaybedilmeden ambulans çağrılmalı ve kişi en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Yanık durumunda
Yanan bölgede su kabarcıkları oluşmamış ve deri hafif kızarık şekilde ise 10 dakika soğuk suyun altında tutulmalıdır. Yanığın üzeri temiz bir bezle kapatılmalı ve yanan kişi sakinleştirilmelidir. Yanan kişinin elbiselerinin çıkarılması gerekiyorsa, elbiseler yanık etrafından keserek çıkarılmalı, hasta ambulans çağırıp hemen bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.

Boğulma durumunda
Boğulmalar ağırlık olarak dumana maruz kalmaktan ya da sudan kaynaklanan tehlikeli durumlardır. Bu durumları yaşayan kişinin ilk olarak nabzı, kalp atışları ve solunumu kontrol edilmeli ve ambulans çağrılmalıdır. Durumun ağır olması halinde eğitimli kişilerce solunum ve kalp masajı uygulanmalıdır.