Akciğer kanseri artık ‘erkek hastalığı’ değil

DNA’da gelişen hasarlara bağlı olarak akciğer dokusundaki hücrelerin denetimsiz çoğalmasıyla oluşan akciğer kanseri, dünya genelinde en sık görülen kanser cinslerinden biri. ‘’Ancak hastalık sıklığı coğrafik bölgelere, yaşa, cinsiyete ve risk faktörlerine bağlı olarak değişebilir” diyen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha Akduman, bu sinsi hastalıkla ilgili hayati bilgiler verdi. İşte açıklamaları:

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha Akduman

En kıymetli risk faktörü: Sigara

Akciğer kanseri öncelikle belli risk faktörleriyle bağlantılıdır ve en kıymetli risk faktörlerinden biri tütün ve tütün eserleri kullanımıdır. En değerli risk faktörü sigara (Hastaların yüzde 90’ı sigara içicisidir), pasif içiciliktir. Genetik faktörler, radon, arsenik, kadmiyum, asbest, civa, petrokimya türevleri, geçirilmiş verem de bilinen risk faktörleri ortasındadır.

Erken devirde belirti vermiyor

Akciğer kanseri erken evrelerinde asemptomatik (belirti göstermeyen) olabilir, bu da erken ve daha tedavi edilebilir bir evrede teşhis edilmesini zorlaştırır. Lakin kanser ilerledikçe çeşitli semptomlar gelişebilir. Spesifik semptomlar akciğer kanserinin tipine, tümörün pozisyonuna ve yayılma derecesine bağlı olarak değişebilmektedir. İnatçı öksürük, sık tekrarlayan pnömoni (zatürre) kanlı balgam,  nefes darlığı, göğüs ağrısı, kilo kaybı, tırnaklarda form değişikliği (çomak parmak) ve uzamış ses kısıklığı  akciğer kanserinin en kıymetli belirtilerindendir.

Nasıl korunabiliriz?

Akciğer kanseri için değiştirilebilir risk faktörleri, bireylerin hayat biçimi değişiklikleri ve davranışsal seçimler yoluyla faal olarak değiştirebilecekleri yahut denetim edebilecekleri faktörlerdir. Akciğer kanseri için en kıymetli ve önlenebilir risk faktörünün tütün kullanımı olduğunu vurgulamak değerlidir. Sigarayı bırakmak, riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz en tesirli harekettir. Halihazırda sigara içiyorsanız, bırakmak için dayanak ve kaynak aramanız şiddetle tavsiye edilir. Ayrıyeten, öteki değiştirilebilir risk faktörlerine maruz kalmayı en aza indirmek ve sağlıklı bir ömür üslubu benimsemek, Akdeniz tipi beslenmek antrenman yapmam ve rutin denetimleri ihmal etmemek genel akciğer kanseri riskinizi azaltmaya ve genel sıhhatinizi güzelleştirmeye katkıda bulunabilir.

Pasif içiciler de risk altında

Tüm dünyada ve her iki cinsiyette mevte en sık sebep olan kanser çeşidi akciğer kanseridir. Her yıl dünyada yaklaşık 1.8 milyon yeni akciğer kanseri tanısı konulmaktadır. Kanser kaynaklı ölümlerin yüzde 30’undan da akciğer kanseri sorumludur. En az 20 yıl boyunca, günde bir paket sigara içen 7 şahıstan birinde akciğer kanseri tanısı konulmaktadır. 10 hastanın 9’unda en değerli risk faktörü sigaradır. Sigara müddeti ve ölçüsü kadar, başlama yaşı, mesleği, genetik risk faktörleri değerlidir. En sık görüldüğü yaşlar 50-70 yaş aralığıdır. Günlük içilen sigara ölçüsü, içilen yıl sayısı kadar sigaraya başlama yaşı kıymetlidir. Ailede akciğer kanseri olması akciğer kanserine yakalanma riskini yaklaşık olarak 3 kat artırır. Lakin sigara içilmesi bu riski 30 kat artırır. Sigara dumanına maruz kalan ve pasif içici olarak tanımlanan kümeler da önemli bir risk altındadır. Bu sonuçlardan da anlaşıldığı üzere sigaranın akciğer kanseri üzerine olan tesiri genetik risk faktörlerinden çok daha fazladır.

DİĞER SEBEPLER

Bununla birlikte akciğer kanseri için öteki risk faktörleri; konutlara ve binalara topraktan girebilen, doğal olarak oluşan radyoaktif bir gaz olan radon gazı, asbest, arsenik, krom ve kimi endüstriyel kimyasallar üzere kanserojenlere maruziyeti artıran meslekler, hava kirliliği ya da odun sobalarından kaynaklanan dumana uzun mühlet maruz kalma da riski artırabilir. Daha evvel akciğer kanseri geçirmiş olan bireylerde ikinci bir akciğer kanseri geçirme riski daha yüksektir. Bununla birlikte aile hikayesinde kanser olanlarda risk daha fazladır. Kronik Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığı (KOAH) ve pulmoner fibrozis üzere kimi akciğer hastalıkları akciğer kanseri riskini artırabilir.

KADINLARDA NEDEN YAYGIN?

Akciğer kanseri evvelden erkeklerde bayanlardan daha sık görülürken, son birkaç on yıldır bayanlarda akciğer kanseri görülme sıklığı artmakta ve kimi bölgelerde erkeklerde görülme sıklığını geçmektedir. Bu değişime çeşitli faktörler katkıda bulunmaktadır. Bayanlarda akciğer kanseri insidansındaki artış, değişen sigara içme alışkanlıklarıyla yakından ilişkilidir. 20. Yüzyıl’ın ortalarında bayanlar ortasında sigara içme oranları kıymetli ölçüde artmış ve akciğer kanserinin bayanlar için değerli bir sıhhat sorunu olarak ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur. Ayrıyeten akciğer kanserli bayanların yüzde 60‘ndan pasif maruziyet sorumludur. Bayanlar sigarayı bıraktıkça yahut hiç başlamadıkça, bu kümedeki akciğer kanseri oranları son yıllarda stabilize olmuş yahut azalmış olabilir.