Alzheimer yıllar evvelce sinyal veriyor
Her yıl Alzheimer hasta sayısına 10 milyon yeni hadisenin eklendiği bildiriliyor. Şu anda ülkemizdeki Alzheimerlı hasta sayısı 700 bine yakın ve 2030 yılında bu oranın 1.5 milyon civarında olacağı iddia ediliyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, adeta salgın bir hastalık üzere yayılan Alzheimer ile ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:
Teşhisi kolaylaşıyor
Son vakitlerde dikkat çeken bir ilerleme Alzheimer için biyobelirteçlerin tanımlanmış olmasıdır. Bu biyobelirteçler beyinde amiloid, tau üzere birikimlerin tespitine yardımcı olabilir. Biyobelirteçlerin ortaya konulması Alzheimer’ın daha erken teşhisini takviyeler, değiştirilebilir risk faktörlerini kıymetlendirme ve değiştirmek için erken tedbir almaya imkan sağlar. Bunların yanısıra teşhis için artık rutin tetkikler ortasına giren Beyin PET-Pozitron emisyon tomografisi ve beyin amyloid PET artık beyin omurilik sıvısı incelemelerinin yerini aldı.
Sinsice ilerliyor
Alzheimer daha yakınmalar ortaya çıkmadan 20 yıl yahut öncesinde hücresel seviyede başlıyor. Sinsi ilerleyen bu hastalık sıklıkla yakın bellek kusurlarıyla kendini gösteriyor. Hastalık yeni bilgi öğrenmeye pürüz olup evvel en yeni yaşanmışlıkların silinmesine neden oluyor. Yakın geçmişteki şahsî ve aktüel olaylar, bir gün evvel yaşananlar unutulurken, eskiye ilişkin yaşananlar ise hatırlanıyor. Hastalık ilerledikçe eski anılar da hafızadan siliniyor. Eşyaları uygunsuz yerlere koyma ve bulamama, birebir soruları tekrar tekrar sorma ve konuşurken mevzuyu unutma meseleleri da sık görülen erken periyot belirtileri ortasında yer alıyor. Bu devir hastalığın erkenden yakalanması ve tedbirlerin alınması için değerli bir vakit aralığıdır. Bilimsel gelişmeler şu anda klinik yakınmalar başlamadan yapılabileceklere odaklanmış durumda.
Neden artıyor?
Uzun vakittir Alzheimer’ın gelişmesine yol açan nedenlerin başında düşük eğitim seviyesi, ailede Alzheimer hastalığı olması, diyabet hikayesi, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, sigara kullanımı, erkek cinsiyet, ilerleyen yaş ve depresyon varlığı sayılabilir.
Düşük eğitimin artırılması, daha fazla zihinsel fonksiyon gerektiren işlerde çalışma, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği üzere damarsal risk faktörlerinin denetim edilmesi, sigara kullanımının kısıtlanmasıyla tedbir alınabilir.
İşte yeni risk faktörleri
Son yıllarda Alzheimer hastalığı gelişimine neden olabilecek yeni risk faktörleri de ortaya konulmaya başladı. Obezite, işitme problemleri, hava kirliliği, hareketsizlik, yalnız ömür üzere faktörler artık riskler ortasında sayılıyor.
Obezite
Obezite ekseriyetle insülin direnci ile ilişkilendirilir ve sonuçta inflamasyonun sonucu olarak kabul edilir. Inflamasyon beyni tesirler ve Alzheimer hastalığının ortaya çıkmasına katkıda bulunur. Obezite beynin kan akışını olumsuz tesirler, uyku apnesine neden olur ve bunlar da Alzheimer hastalığı için risk teşkil eder.
Yalnızlık
Özellikle son yıllarda unutkanlık için öne çıkan bir neden. Yalnızlıkta süreç uzadıkça yaşanan uzun müddetli izolasyon irtibat eksikliği, depresyon anksiyete ile birlikte beyinde aksilikler başlıyor.
Hava kirliliği
Hava ve ses kirliliği de bir başka yeni tanımlanan risk faktörlerinden biridir. Beyin hava kirliliği ile oksijensiz kalırsa hasar görmeye başlar. Kirli hava damarlara ve beyin dokusuna ziyan verir. Sigara dumanı, motorlu araç egzoz gazı, kapalı binalar, toplu taşıma araçları üzere havasız ortamlar sıhhatimiz için birer tehdit oluşturuyor.
Stres
Stres hormonu kortizol dengesizliği beyefendisine direk ziyan veren ve hafızayı olumsuz etkileyen bir tablo. Çalışmalar 4 yıldan uzun süren depresyonun demans için risk faktörü olduğunu gösterdi.
İşitme sorunu
Alzheimer için yeni bir risk faktörü olarak kabul ediliyor. Beyin sessiz kaldığında küser ve kendini kapatarak küçülür. Bu da beraberinde unutkanlık yakınmalarını başlatır.
