Bugün Dünya Alzheimer Günü: Alzheimer belirtileri neler, neden olur?

Dünya Alzheimer Günü, Alzheimer hastalarının yaşadığı zorlukları anlamak, aileleri ve bakıcıları desteklemek, hastalık hakkında bilgi yaymak ve araştırma fonları oluşturmak gayesiyle etkinlikler düzenlemek için bir fırsat sunar. Bu gün boyunca, dünya genelinde seminerler, konferanslar, bilinçlendirme aktiflikleri ve bağış toplama kampanyaları üzere etkinlikler gerçekleştirilir. Ayrıyeten, Alzheimer hastalığının belirtileri, tedavisi ve önlenmesi hakkında bilgi paylaşımı da kıymetli bir odaktır.

Dünya Alzheimer Günü, toplumların bu hastalıkla çabada birlik olmalarını ve daha yeterli bir anlayış geliştirmelerini teşvik eder. Alzheimer hastalarının ömür kalitesini artırmak ve hastalığın tesirlerini azaltmak için bilimsel araştırmaların desteklenmesi ve erken teşhisin teşvik edilmesi üzere gayeler için kıymetli bir rol oynar.

ALZHEİMER HASTALIĞI NEDENLERİ

Alzheimer hastalığının kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, uzmanlar bunun karmaşık bir etkileşim sonucu ortaya çıkan bir dizi genetik, çevresel ve yaşla bağlantılı faktörün sonucu olduğunu düşünmektedirler. Kimi potansiyel nedenler şunlar olabilir:

Genetik Faktörler: Aile geçmişi Alzheimer riskini artırabilir. Bilhassa APOE geni taşıyan bireylerde risk daha yüksek olabilir.

Yaş: Yaş ilerledikçe Alzheimer riski artar. 65 yaş üstü şahıslarda hastalığın sıklığı artar.

Beyin Plakları ve Nörofibriler Düğümler: Alzheimer hastalarının beyinlerinde, beta-amiloid plakları ve nörofibriler düğümler ismi verilen olağandışı protein birikimleri bulunur.

Çevresel Faktörler: Zehirli unsur maruziyeti yahut öteki sıhhat meseleleri, Alzheimer riskini artırabilir.

ALZHEİMER HASTALIĞI BELİRTİLERİ

Alzheimer hastalığı çoklukla yavaşça başlar ve belirtileri vakit içinde kötüleşir. Başlangıç belirtileri ortasında şunlar yer alabilir:

Bellek Kaybı: Birinci belirtiler ekseriyetle kısa müddetli hafıza kaybıdır. Kişi yakın geçmişteki olayları hatırlamakta zorlanır.

Zihinsel Kavrama Bozukluğu: Mantıklı düşünme, sorun çözme yeteneklerinde düşüş görülebilir.

Sözel İfade Sorunları: Sözleri bulma yahut cümleleri düzgün kurma konusunda zorluk yaşanabilir.

Karar Vermekte Zorlanma: Günlük hayat kararları almak giderek zorlaşabilir.

Kişilik Değişiklikleri: İleri evrelerde, kişilik değişiklikleri, duygusal dalgalanmalar ve davranış bozuklukları görülebilir.

ALZHEİMER TEDAVİSİ

Maalesef, şu anda Alzheimer hastalığının büsbütün düzgünleştirici bir tedavisi yoktur. Fakat kimi tedavi seçenekleri semptomları hafifletebilir ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir:

İlaçlar: Alzheimer hastalarına belli ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçlar semptomları denetim etmeye yardımcı olabilir.

Bilişsel ve Fizikî Egzersiz: Bilişsel ve fizikî aktiviteler, beyin sıhhatini destekleyebilir.

Sağlıklı Beslenme: Sağlıklı bir diyet, beyin sıhhatini muhafazaya yardımcı olabilir.

Sosyal Aktiviteler: Toplumsal etkileşimler, zihinsel sıhhati destekleyebilir.

Destek Kümeleri ve Psikoterapi: Alzheimer hastaları ve aile üyeleri için takviye kümeleri ve psikoterapi yararlı olabilir.

DÜZENLİ ANTRENMAN ALZHEİMER’E KARŞI GÖZETİCİ OLABİLİYOR

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Nöroloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vildan Altunayoğlu Çakmak, kimi çalışmaların tertipli olarak 30 dakika orta tempolu idman yapan bireylerde Alzheimer hastalığının daha az sıklıkla geliştiğini ya da daha hafif seyrettiğini gösterdiğini söyledi.

Doç. Dr. Çakmak, Alzheimer hastalığının, ilerleyen yaşla görülen bunamanın en sık nedeni olduğunu söz etti.

Hastalık sebebiyle beyindeki sonların hasarlanıp öldüğünü ve beynin küçüldüğünü belirten Çakmak, “Yakın vakit içinde yaşanılan olaylar ve öğrenilen bilgilerin hafızaya kaydedilememesi en temel bozukluk olarak karşımıza çıkıyor. Bu hastalık unutkanlık ile başlar ve unutkanlık daima ön plandaki şikayet olur.” dedi.

Çakmak, Alzheimer’ın yalnızca unutkanlıktan ibaret olmadığına işaret ederek, “Sıklıkla lisan bozukluğu da görüyoruz. Konuşurken nerede kaldığını bilememe, söylenecek kelimeyi bulamama ve anlatılan bir şeyi diğerine aktarmada zahmet en sık gördüğümüz lisan bozuklukları. Hastalık ilerledikçe hastalar konuşmaya daha az katılırlar ve genelde kendilerini söz edemezler.” diye konuştu.

Hastalığın ilerlemiş devirlerinde hastanın, yüzleri, yerleri, hatta kendi meskenini tanımayabildiğini aktaran Çakmak, işitmeye mani bir hastalık olmamakla birlikte işitme azlığının Alzheimer için risk oluşturabildiğini, semptomların kötüleşmesine neden olabildiğini anlattı.

“HASTALARIMIZIN SEVİNÇ VE HÜZÜN ÜZERE DUYGULANIMLARI AZALABİLİYOR”

Çakmak, hastaların birçoklarında ruhsal problemlerin sık olduğuna işaret ederek kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Depresyon sık görülmekte. Bu türlü durumlarda hastalarımızın sevinç ve hüzün üzere duygulanımları azalabiliyor, yaşananlar karşısında etkisizleşebiliyorlar. Bir işe başlamada isteksizlik, çabuk vazgeçme olabiliyor. Kimi hastamız depresyon bulgularının yanı sıra ya da tek başına telaş, panik halinden yakınabilir. Hastalıkları ile ilgili ya da hastalıktan bağımsız gelecek için dertleri artabilir. İlerleyen hastalık sürecinde bir kısım hastamızda çok öfkelenme, bağırma, hatta şiddete başvurma, küfürlü konuşma üzere aslında gerçek kişilik özelliklerinden farklı davranışlar da görebiliriz.”

Alzheimer hastalarında uyku bozukluklarını da artan sıklıkta gözlemlediklerine dikkati çeken Çakmak, motor hünerlerinde bozulmanın da orta ve ileri evre hastalarda görülebilen öbür işlev bozukluğu olduğunu söyledi.

“GELECEK İÇİN UMUT VADEDEN SÜRECE GİRMİŞ OLDUĞUMUZU DÜŞÜNÜYORUM”

Çakmak, Alzheimer’ın ilerleyen bir hastalık olduğunun altını çizerek, “İlerleme süreci mevcut ek hastalıklarının varlığı, hastalık öncesi zihinsel ve işlevsel durumun güzelliği, ortaya giren sıhhat problemlerinin olup olmamasına bağlı ferdî farklılık göstermektedir. Birçok hasta için teşhisten sonra 8-10 yıl içinde günlük ömürde diğerlerine bağımlı hale gelme durumu oluşur.” tabirini kullandı.

Yeni ilaçların umut vadettiğini vurgulayan Çakmak, şunları kaydetti:

“Tanımlanmış olduğu yüz yılı aşkın mühlet içinde Alzheimer hastalığı için tedavi seçenekleri yalnızca şikayetleri hafifletmeye yönelikti. Hastalığın gelişmesini ya da ilerlemesini engelleyen bir tedavi yokken 2 yıl evvel Alzheimer hastalığına neden olduğu bilinen amiloid hususunu beyinden temizleyen birkaç ilaç keşfedildi. Devam eden çalışmalarda bu ilaçların hastalığın seyrini değiştirebileceğine dair ispatlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar hala bütün sıhhat otoriteleri tarafından onay almamış olsa da gelecek için umut vadeden sürece girmiş olduğumuzu düşünüyorum.

Çalışmalar, tertipli olarak 30 dakika orta tempolu idman yapan bireylerde Alzheimer hastalığının daha az sıklıkla geliştiğini ya da daha hafif seyrettiğini göstermektedir. Ayrıyeten yeterli, kaliteli uykunun zihinsel aktiviteleri güzelleştirdiği de gösterilmiştir. Sağlıklı beslenme, bilhassa zerzevattan ve tahıldan varlıklı, zeytinyağı ve balık eti içeren diyet ile beslenmenin de Alzheimer gelişme riskini azalttığı ileri sürülmektedir.” AA