Çip bölümünde rekabet kızışıyor

Modern teknolojilere güç veren yarı iletkenlerde fırsatları kaçırmak istemeyen ülkeler, bu alandaki jeostratejik teşebbüsleriyle global rekabette öne geçmeye çalışıyor.

Yarı iletken kesimi, teknolojiye taraf vermek isteyen ülkeler ortası ticaret ve coğrafik tansiyonların odak noktası olmaya devam ediyor. Trilyon dolarlık bir pazara hakikat yol alan çipler, yoğunluğu giderek artan bir teknoloji “soğuk savaşının” merkezinde yer alıyor.

“Mikroçipler” olarak da bilinen yarı iletkenler, günümüzün birbirine bağlı dünyasının belkemiğini oluşturmasının yanı sıra ülkeler ortasındaki ticari tansiyon ögelerinden biri haline de dönüşmüş durumda bulunuyor.

Danışmanlık şirketi McKinsey’e nazaran, geçen yıl 580 milyar dolar olarak kayıtlara geçen çip pazarının 2030’da 1 trilyon dolara ulaşması öngörülüyor.

Teknolojiye istikamet veren ülkeler çip üretimine büyük yatırımlar yapıyor olsa da dünyada kendi kendine yetecek formda çip üretebilen tek bir yarı iletken tesisi şimdi bulunmuyor.

PARA KAZANMANIN ÖTESİNDE BİR YARIŞ

Küresel yarı iletken üretiminin son derece karmaşık ve birbirine bağlı tabiatı nedeniyle tedarik zincirindeki aksaklıklar, birçok teknolojik eserin üretiminde kırılganlığa neden oluyor.

Çiplere ait tasarım üzere AR-GE ağır faaliyetlerde ABD başı çekerken, Doğu Asya, sağlam altyapıya ve vasıflı iş gücüne erişim gerektiren çip imalatında ön plana çıkıyor. Nispeten daha az marifet ve daha çok sermaye gerektiren montaj, paketleme ve testte başkan pozisyonda bulunan Çin, bedel zincirinde genişlemek için güçlü bir formda yatırım yapıyor.

Öte yandan, Çin ve ABD, “modern elektroniğin beynini” yapmak için büyük ölçüde Avrupa’ya bağlı durumda. Hollanda’dan gelen makineler olmadan dünyanın hiçbir yerinde gelişmiş çipler yapılamıyor.

Sağlık için giyilebilir elektronikten araç içi elektronik sistemlere kadar teknolojinin çabucak hemen her alanında büyük değer taşıyan yarı iletkenlerin ekonomileri için büyük ticari fırsat oluşturabileceğine inanan ABD, Çin, İsrail, Japonya, Güney Kore, Almanya ve İngiltere üzere ülkeler, bu alanda stratejiler oluştururken, teşvik sistemlerini tekrar yapılandırarak milyar dolarlık yatırımlara önayak oluyor.

Çin, ABD ve Avrupa’nın “21’inci yüzyılın petrolü” olarak isimlendirilen çip uğraşının, para kazanmak dışında da nedenleri bulunurken, bilgi süreç gücü ile askeri güç ortasında direkt alaka kuruluyor.

ÜLKELER AVANTAJ ELDE ETMEYE ÇALIŞIYOR

ABD’nin bir evvelki lideri Donald Trump devrinde başlayan Çin ile ticaret savaşları, çip dalındaki rekabete sürat verirken, geçen yıl ABD’de gelişmiş çiplerin üretiminde dünyaya liderlik etmek için gibisi görülmemiş bir adım atıldı.

Başkan Joe Biden’in 9 Ağustos 2022’de imzalayarak yürürlüğe soktuğu “Çip ve Bilim Yasası”, ülkede yerli yarı iletken üretiminin artırılması için “nesilde bir defa gelen yatırım fırsatı” halinde nitelendirilirken, ABD’nin pozisyonunu Çin’e karşı güçlendireceği kaydedildi.

Çin’e kayan çip üretiminin tekrar ABD’ye dönmesini teşvik eden 280 milyar dolarlık çip yasası kapsamında, gelecek 6 ay boyunca yarı iletken fabrikaların inşa edileceği, yalnızca bu inşa sürecinin tek başına 1 milyondan fazla istihdam sağlayacağı belirtildi.

Sadece ulusal çip üretimini artırmayı değil, tıpkı vakitte gelişmiş bilgisayar, yapay zeka ve hatta silahlarda ilerlemelerini engellemek için gelişmiş çiplerin Çin’e satışını sınırlamayı hedefleyen yasa kapsamında birçok yatırım hayata geçirildi.

AB YER EDİNMEK İSTİYOR

Küresel harika güçler ortasındaki teknolojik soğuk savaşta Avrupa da harekete geçti. Avrupa Birliği’nde (AB), üye ülkelerde çip üretimini artırmak için “Çip Yasası” ile 43 milyar avro kaynak sağlanmasını içeren bir planda mutabakat sağlandı.

Japonya da Çin’e yarı iletken ihracatı üzerindeki denetimleri sıkılaştıracak düzenlemeleri duyurdu. Japon hükümeti, en erken temmuz ayında, muhteşem bilgisayarların ve yapay zekanın geliştirilmesi için gerekli son teknoloji yarı iletkenlere yönelik üretim ekipmanlarının Çin’e ihracatı konusunda daha sıkı düzenlemeler başlatacağını açıkladı.

Çin’e yönelik çip kısıtlamalarının akabinde Çin de birinci kere ABD’li bir çip üreticisinden yapılacak alımlara kısıtlama getirdi. Çin’de ABD’li Micron Technologies hakkında yürütülen siber güvenlik soruşturmasının akabinde şirketin, kritik altyapı projelerini yürüten Çinli şirketlere çip ve entegre devre satışı yasaklandı.

Merkezi Kaliforniya’da bulunan çip üreticisi Nvidia’nın piyasa bedelinin, yapay zeka çiplerine yönelik artan talebin tesiriyle 1 trilyon dolara ulaşması, bu alandaki yarışın kıymetini bir sefer daha gözler önüne serdi.

ÇİN ETKİSİ

Johns Hopkins Üniversitesi’nde Çin iktisadı üzerine araştırmalar yapan Zhuoran Li de geçen yıl ABD’nin yarı iletken sanayisinde Çin ile rekabeti artırdığını ve hükümetin yeni yasa ve kısıtlamalarla Çin ile teknoloji savaşında öne geçmeye çalıştığını aktardı.

Çinli firmaların muvaffakiyetinin sırrının genel olarak kaliteli eserleri daha düşük fiyatlara üretmek olduğunu savunan Li, Çinli şirketleri lokal tedarike zorlamanın, eser kalitesini baltalayacağını söz etti.

Li, Çin’in muvaffakiyete ulaşana kadar deneme yanılma maliyetini karşılayacak kâfi kaynağa sahip olduğunun gözlemlendiğine işaret ederek, ülkenin güvenlik odaklı sanayi siyasetinin da kısa devirde atılımlara yol açabileceğini söyledi.

Çin’in kritik bir pazar olarak oynadığı role değinen Li, bu nedenle Çin’i global yarı iletken bedel zincirinin dışında bırakmanın etkisiz olacağını kaydetti. (AA)