Detoks nedir ne değildir?

Günümüzün tanınan beslenme trendlerinden biri olan detoks uygulamaları çoklukla yanlış ve hedefinin dışında yapılıyor. ‘‘İnternetteki tekliflerle ya da arkadaş tavsiyesiyle detoks yapılmaz” diyen Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak bu mevzuda bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı.

Tuba Günebak

KİMLER İÇİN SAKINCALI?

Gün içinde sentetik kimyasallar, deterjanlar, hava ve deniz kirliliğinden gelen ağır metaller, işlenmiş besinler, bilinçsiz ilaç kullanımı, alerjenler, enfeksiyon kaynakları üzere çeşitli toksinlere maruz kalıyoruz, “Detoks” yahut tam ismiyle “detoksifikasyon” bedenimizin toksinleri, metabolizma sonucu açığa çıkan istenmeyen hususları etkisiz hale getirmek, dönüştürmek ve bedenden atmak için kendi kendine gerçekleştirebildiği bir süreçtir.

Detoks diyetlerinin asıl emeli bedeninizde aslında varolan arınma sürecini desteklemek, düzgünleştirmek, güçlendirmektir. Bağırsakları, akciğeri, karaciğeri ve böbrekleri sağlıklı çalışan herkes her gün doğal yolla detoks yapar. Yani, aslında var olmayan harika bir detoks sistemi yaratılmaz, var olan sistem desteklenir. Detoks yapmak; çok düşük kalorili diyetler uygulamak, saatlerce aç kalmak, gün uzunluğu yalnızca su içmek ya da yalnızca meyve ve meyve suyundan oluşan kürler yapmak manasına gelmez. Tüm bunlar yanlıştır ve sıhhatinize ziyan verebilir. Bilhassa diyabet, hipertansiyon üzere kronik hastalığı olanlar uzman denetiminde detoks yapmalıdır. Gebelerin ve emzirenlerin muhakkak detoks yapmaması gerekir.

İŞTE 3 GÜNLÜK ÖRNEK KÜR

Tüm bilimsel kaynaklar detoks programlarının bir diyetisyenin kontrolünde, denetiminde uygulanması gerektiğini öneriyor. 3 günden uzun kürler için kesinlikle diplomalı bir diyetisyenden danışmanlık alınması yararlı olur. Lakin kendi kendinize 3 günlük kısa bir kür uygulamak isterseniz işte yapmanız gerekenler…

– Sabah kalkınca büyük bir su bardağına ılık (oda sıcaklığında) su, taze sıkılmış birkaç damla limon suyu, 1 çay kaşığı zeytinyağı / hindistan cevizi yağı ve zencefil ekleyip için.

– Ana öğünlerinizin birinde balık ya da hindi göğsü (tabii ki kızartılmamış), başkasında salata ya da kendi suyunda az pişmiş zerzevat yemeği tüketin.

– Günde 5 porsiyon zerzevat ve meyve tüketin. Sebzelerden protein açısından varlıklı olanları (ıspanak, brüksel lahanası, soya fasulyesi, acı kırmızı biber, ısırgan, ebegümeci, maydanoz), meyve ve sebzelerden glisemik indeksi düşük olanları tüketmeye çalışın (glisemik indeksi düşük meyveler kivi, elma, limon, armut, yabanmersini, nar, ananas, erik kurusu iken glisemik indeksi düşük sebzeler marul, brokoli, lahana, karnabahar, biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler, domates, havuç, mantar, kuşkonmaz, kereviz, salatalık, enginar, pırasa, kabak, yeşil fasulye, brüksel lahanası, patlıcan, soğan, taze soğan, sarımsaktır).

– Bu süreçte alkol ve sigara kullanmayın,

– Her gün en az 2 litre su için. 5 litreyi geçmeyin. Suyunuza taze kesilmiş limon dilimleri ve nane yaprakları ekleyin.

– Paketlenmiş besinlere beslenmenizde yer vermeyin; kesinlikle etiket bilgisi okuyun.

– Kolay şeker içeren besinler tüketmeyin.

– Kafein alımınızı azaltın. Yalnızca bir kupa şekersiz, kremasız, sütsüz, 400 derecenin altında kavrulmuş kahve içebilirsiniz.

– Probiyotik besinler tüketin. Konut imali yoğurt, kefir, lahana turşusu, pastörize edilmiş kombucha (fermente edilmiş bir tıp çay, sıklıkla yeşil çaydan yapılır), su kefiri (veganlar için üretilmiş, kefir mayasının suya çalışmış hali), salatalık turşusu, yayık ayranı, süzme peynir, boza, tarhana, şalgam suyu probiyotik tarafından zengindir.

– Günde 5 fincanı geçmeden adaçayı, kiraz sapı çayı, rezene çayı, melisa çayı, yeşil çay ve beyaz çaydan birini ya da birkaçını için. Coumadin türevi ilaçlar kullanıyorsanız yeşil ve beyaz çay tüketmeyin.

– Böbrek taşınız yoksa, bu süreçte C vitamini takviyesi alın.

DETOKSA GEREKSİNİMİNİZ VAR MI?

Aşağıdaki sorulardan üç ya da fazlasına “evet” karşılığını veriyorsanız; detoksa gereksiniminiz var demektir.

– Kabızlığınız var mı?

– Fazla yiyip içmediğiniz halde kendinizi kilo alıyormuş üzere mi hissediyorsunuz?

– Kendinizi piliniz bitmiş üzere mi hissediyorsunuz?

– Cildiniz ve saçınız her zamankinden daha cansız mı görünüyor?

– Şişkinlik hissiniz var mı?

– Mide, sindirim sorunu yaşıyor musunuz?

– Ağız içi yaralarınız var mı?

– Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiriyor musunuz?

– Zihniniz daima dolu ve yorgun mu?

NASIL YAPILIR?

Gerçek detoks “temiz beslenmek” manasına gelir. Pekala nasıl mı yapılır? Konutunuzda büyük paklık yaparken koltukları, sehpaları çekip, her şeyi ortadan kaldırdığınız üzere detoks yaparken de, birinci hafta bedeni uyarma ihtimali olan her unsur diyetten çıkartılır. Bunlar glüten, laktoz ve kazein içeren besinlerdir. Yalnızca bir hafta bu besinler tüketilmez.

– Buğday, arpa, yulaf ve çavdar içeren tüm besinler glüten içerir. Bunların yerine karabuğday, kepekli pirinç, siyah pirinç, kinoa kullanılabilir.

– Laktoz içeren süt ve eserleri yerine kalsiyumun alternatif bitkisel kaynakları tüketilir; pazı üzere koyu yeşil yapraklı sebzeler, kış kabağı, soya fasulyesi, somon balığı üzere yağlı balıklar, çiğ badem üzere.

– Detoks yapılırken kazein içerdiği için peynir tüketilmez. O vakit kahvaltıda ne yiyeceğiz derseniz; yumurta tüketebilirsiniz. Ekmek olarak da kara buğday ekmeği tercih edebilirsiniz.

– Detoks programları en az 3, en çok 10 gün uygulanabilir.

– Yemeklerde antioksidan ve antienflamatuar tesiri olan baharatlar kullanılabilir. Kekik, çörekotu, zerdeçal-karabiber ikilisi, nane, acı pul biber üzere.