Diyanet yayınında skandal ifadeler: 9 yaşındaki kız çocukları evlendirilebilirmiş

İsmailağa tarikatıyla bağlantılı Hiranur Vakfı kurucularından Yusuf Ziya Gümüşel’in kızını henüz 6 yaşındayken 29 yaşındaki müridi Kadir İstekli ile ‘evlendirmesi’ bir kez daha çocukların tarikat kıskancına terk edilmesini gündeme getirdi.

BirGün gazetesi yazarı Timur Soykan’ın gün yüzüne çıkardığı istismar olayına ilişkin Diyanet İşleri Başkanlığı’nın uzun bir süre sessizliğini koruması ise tepkilere neden oldu.

Türkiye’de infiale neden olan istismara ilişkin 5 gün sonra yazılı açıklama yapan Diyanet İşleri Başkanlığı, “Konunun yüce dinimiz İslam ile bağdaştırılarak Müslümanların itham edildiği bir sürece dönüştürülmesi son derece rahatsız edicidir” ifadeleri kullanıldı.

Açıklamanın devamında, “İslam’a göre, bireylerin hem fiziksel hem de ruhsal olgunluğa erişmeden, aile kurmanın anlam ve sorumluluğunu idrak edecek rüşt yaşına gelmeden evlendirilmeleri söz konusu olamaz” denildi.

Ancak Diyanet’in geç gelen açıklamasındaki ifadelerin tersine Diyanet Vakfı tarafından hazırlanan 2 ciltlik ‘İlmihal’ kitabının ikinci cildinde ergenliğe girmemiş çocukların evliliğine ilişkin skandal ifadelere yer veriliyor.

İlmihal kitabının ‘İslam ve Toplum’ başlıklı ikinci cildinin ‘Aile Hayatı’ isimli 15. bölümü farklı başlıklar altında 6 bölümden oluşuyor.

‘Evlenmek için rüşt şartı aranmıyor’

Cumhuriyet’ten Nagihan Yılkın’ın haberine göre, ‘Evlenme Ehliyeti’ başlığı altında yer alan ifadelerde Diyanet’in açıklamasının tersine Hanefi mezhebine göre evlenme ehliyetine sahip olmak için rüşd şartı aranmıyor.

Kitapta diğer mezhepler için evlilik ehliyetine ilişkin ise şöyle deniliyor:

“Mâlikîler’e, Şâfiîler’e ve Hanbelîler’e göre ise tam evlenme ehliyetine sahip olmak için rüşt de şarttır; buna göre sefih aile hukuku bakımından tam ehliyetli değildir. Mâlikîler’e göre velisinin izin veya icâzetiyle evlenebilir; diğer iki mezhep bunu da kabul etmez. Onlara göre sefihi ancak velisi evlendirebilir.”

‘Evlilikte alt sınır kızlarda 9, erkeklerde 12 yaş’

Evlilik için alt yaş ve üst yaş sınırının verildiği kitapta İslam hukukçularına göre evlilikte alt sınır; kızlarda 9, erkeklerde ise 12 olarak ifade ediliyor. Mezheplere göre ise yine evlilik yaşının değişkenlik gösterildiği belirtiliyor.

Kitapta çarpıcı ifadelerin yer aldığı kısım şu şekilde:

“Ergenlik biyolojik bir olgunluğu ifade eder. Bu da insandan insana, bölgeden bölgeye göre değişir. Bu bakımdan herkes için sabit bir ergenlik yaşı belirlemek mümkün değildir. Bu sebeple İslâm hukukçuları ergenlik için genel duruma bakarak bir alt bir de üst sınır belirlemişlerdir. Bu iki sınır arasında kişi ne zaman biyolojik olarak ergen olursa o andan itibaren bâliğ sayılır. Alt sınırdan önce ergenlik iddiası dinlenmez. Üst sınıra ulaşan kimse de ergenliğe ulaşmasa bile bâliğ kabul edilir. Alt sınır kızlarda dokuz, erkeklerde on ikidir. Üst sınır ise Ebû Hanîfe’ye göre kızlarda on yedi, erkeklerde on sekiz, İmam Mâlik’e göre her iki cins için on sekiz, Ebû Yûsuf ve Muhammed’e göre yine her iki cins için on beştir.”

‘Babası ve dedesi küçük yaşta evlendirebilir’

Evlenme başlığı altındaki ‘Buluğ Muhayyerliği’ kısmında ise ergenlik yaşına gelmeyen çocuğun velisi tarafından evlendirilebileceği ifadeleri yer alıyor. Babası ve dedesi dışındaki kişilerin küçükken evlendirilmesi durumunda ergenlik dönemine girdiklerinde hakime başvurabilecekleri belirtiliyor. Ancak babası ve dedesi tarafından evlendirilen bir kişinin evliliğe itiraz etmeye hakkının olmadığına da dikkat çekiliyor.

Kitabın 214. sayfasının yer alan ilgili bölümünde şu ifadeler yer alıyor;

“Hanefî mezhebinde çok geniş bir zümreye zorlayıcı velâyet yetkisinin verilmesinin muhtemel zararlarını önlemek düşüncesiyle velisi tarafından evlendirilen kimselere bulûğ muhayyerliği denilen bir seçim hakkı tanınmıştır. Buna göre babası veya baba-dedesi dışındaki bir velisi tarafından küçükken evlendirilen kimseler bulûğa erdiklerinde dilerlerse hâkime başvurup velilerinin yaptığı evliliği feshettirebilirler. Hâkimin feshetmesine kadar evlilik geçerliliğini korur. Baba ve baba-dedesi tarafından evlendirilenlerin yapılan evliliğe itiraz ve dolayısıyla bulûğ muhayyerliği hakkı yoktur.”

Yönetiminde Ali Erbaş var

Mütevelli heyeti başkanlığını Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın yaptığı vakfın kitabında kız çocuklarının 9 yaşında evlendirilebileceği, ergenliğe girmeden babası ve dedesi tarafından evlendirilen çocukların da boşanma haklarının olmadığı ifade ediliyor. Çocukların istismarını meşrulaştıran ifadeler içeren kitap nedeniyle Diyanet’in günler sonra yaptığı açıklamadaki samimiyetiyle ilgili ise soru işaretleri oluşuyor.

Öte yandan Diyanet’in kurum içi yapılan mesleki belirleme sınavı (MBTS) ile ilk defa kuruma giriş için yapılan Din Hizmet Alan Sınavı’na (DHBT) girecek olanlar da 2 ciltlik bu İlmihal kitabından sorumlu tutuluyor.