Diz kireçlenmesi neden olur, nasıl geçer?

Diz kireçlenmesi, yaşlanma ve öbür faktörlerin tesiriyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı üzere belirtilerle kendini gösterir lakin, yanlışsız tedavi ve hayat üslubu değişiklikleriyle semptomları yönetmek mümkündür.

DİZ KİREÇLENMESİ NEDİR?

Diz kireçlenmesi, tıbbi terim olarak osteoartrit yahut dejeneratif eklem hastalığı olarak da bilinir. Diz kireçlenmesi, diz eklemindeki kıkırdak dokunun yıpranması ve aşınmasıyla karakterize edilen bir durumdur. Kıkırdak, eklemleri kaplayan kaygan bir doku katmanıdır ve eklemlerin düzgün bir formda çalışmasını sağlar. Lakin, yaşlanma, tekrarlayan gerilim, yaralanma, obezite, genetik faktörler ve kimi öteki durumlar kıkırdakta hasara neden olabilir.

Diz kireçlenmesi ekseriyetle yavaşça gelişen bir durumdur. Kıkırdak zayıfladıkça ve yıprandıkça, diz ekleminde ağrı, sertlik, şişlik ve hareket kısıtlılığı üzere belirtiler ortaya çıkabilir. Hareket ettikçe eklemde kıkırdak modülleri yahut kemik çıkıntılarından ötürü krepitasyon (çıtırdama yahut çatırtı sesi) duyulabilir.

Diz kireçlenmesi tedavi edilemeyen bir durumdur, fakat semptomların idaresi ve ilerlemenin yavaşlatılması için birçok tedavi seçeneği vardır. Tedaviler ortasında ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar, fizik tedavi, antrenmanlar, kilo denetimi, destekleyici ayakkabılar yahut protezler, enjeksiyonlar (kortikosteroid yahut viskosuplementasyon) ve cerrahi seçenekler yer alabilir. Tedavi planı çoklukla semptomların şiddeti, hastanın hayat biçimi, ömür kalitesi ve başka kişisel faktörlere bağlı olarak bireye has olarak belirlenir.

DİZ KİREÇLENMESİ NEDEN OLUR?

Diz kireçlenmesi, bir dizi faktörün bir ortaya gelmesi sonucunda ortaya çıkabilir. İşte diz kireçlenmesine yol açabilen kimi ana nedenler:

Yaşlanma: Yaşlanma süreciyle birlikte kıkırdak dokusu vakitle zayıflar, yıpranır ve bozulur. Bu nedenle, yaş ilerledikçe diz kireçlenmesi riski artar.

Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, diz kireçlenmesi riskini artırabilir. Ailede diz kireçlenmesi olan bireylerde bu durumun ortaya çıkma mümkünlüğü daha yüksektir.

Aşırı Kullanım yahut Yaralanma: Diz ekleminin tekrarlayan gerilimi yahut yaralanmalar, kıkırdak dokusunda hasara yol açabilir. Bilhassa sportmenler yahut ağır fizikî aktivitelerde bulunan şahıslarda bu cins yaralanmalar daha sık görülebilir.

Obezite: Çok kilolu olmak, diz eklemindeki yükü artırarak kıkırdak üzerinde baskı oluşturur. Bu da kıkırdak dokusunun bozulmasına ve diz kireçlenmesi riskinin artmasına katkıda bulunabilir.

Eklem Anomalileri: Doğuştan gelen yahut gelişim sırasında ortaya çıkan eklem anomalileri, diz kireçlenmesi riskini artırabilir. Örneğin, eklemin yanlış hizalanması yahut eklem boşluğundaki asimetri kıkırdak üzerinde olağandışı baskı oluşturabilir.

Metabolik Hastalıklar: Metabolik hastalıklar, bilhassa gut hastalığı ve diyabet, diz kireçlenmesi riskini artırabilir.

Diğer Faktörler: Diz enfeksiyonları, romatoid artrit üzere inflamatuar eklem hastalıkları, hormonal dengesizlikler ve kimi ilaçlar da diz kireçlenmesine neden olabilir.

DİZ KİREÇLENMESİ BELİRTİLERİ NELER?

Diz kireçlenmesinin belirtileri bireyden şahsa farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, çoklukla aşağıdaki belirtiler görülür:

Diz ağrısı: Diz kireçlenmesi en sık dizde ağrıya neden olur. Ağrı ekseriyetle hareket ettikten sonra yahut uzun müddet oturup dinlendikten sonra hissedilir. Başlangıçta hafif olabilir, lakin vakitle şiddetlenebilir. Ağrı ekseriyetle kıkırdak yüzeyindeki hasar ve inflamasyon nedeniyle ortaya çıkar.

Diz sertliği: Kireçlenme ilerledikçe, diz ekleminde sertlik hissi ortaya çıkabilir. Bilhassa sabahları yahut uzun mühlet hareketsiz kalmanın akabinde bu sertlik hissi daha bariz olabilir. Hareket ettikçe sertlik ekseriyetle azalır.

Diz şişmesi: Kıkırdak hasarı ve inflamasyon, diz ekleminde şişliğe yol açabilir. Şişlik çoklukla hafif yahut orta seviyede olabilir ve vakit zaman artıp azalabilir.

Hareket kısıtlılığı: Diz kireçlenmesi olan bireylerde dizin hareket açıklığı azalabilir. Dize tam bir bükülme yahut düzleşme sağlamak zorlaşabilir. Kimi durumlarda, eklemin hareketi büsbütün kısıtlanabilir.

Krepitasyon: Diz kireçlenmesi olan bireylerde diz ekleminde hareket ederken krepitasyon ismi verilen çıtırtı yahut çatırtı sesleri duyulabilir. Bu sesler, kıkırdak yüzeyinin aşınması ve kemiklerin birbirine sürtünmesi nedeniyle ortaya çıkar.

Kas zayıflığı: Diz kireçlenmesi vakitle çevreleyen kasları etkileyebilir. Bu da dizin etrafındaki kasların zayıflamasına ve güç kaybına neden olabilir.

DİZ KİREÇLENMESİ TEDAVİSİ

Diz kireçlenmesinin tedavisi, semptomların hafifletilmesi, hareket kabiliyetinin artırılması ve hayat kalitesinin uygunlaştırılması odaklıdır. Tedavi seçenekleri ekseriyetle semptomların şiddeti, hastanın hayat biçimi, hayat kalitesi ve başka ferdî faktörlere bağlı olarak şahsa mahsus olarak belirlenir. İşte yaygın olarak kullanılan diz kireçlenmesi tedavi sistemlerinden kimileri:

İlaç Tedavisi: Ağrı ve iltihaplanmayı hafifletmek için ağrı kesiciler ve nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) kullanılabilir. Reçetesiz satılan yahut reçeteli ilaçlar hekim tarafından uygun görüldüğünde kullanılmalıdır.

Fizik Tedavi ve İdman: Fizik tedavi programları, dizin hareketliliğini artırmak, kasları güçlendirmek ve eklem stabilitesini sağlamak için uygulanabilir. Fizyoterapistler, spesifik antrenmanlar, manuel terapi, ultrason, elektroterapi üzere tedavi formüllerini kullanarak hastaları destekleyebilir.

Kilolu İseler Kilo Denetimi: Obezite, diz eklemlerine fazladan yük bindirerek kireçlenme semptomlarını artırabilir. Kilo denetimi sağlamak, dizlere binen yükü azaltabilir ve semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.

Yardımcı Aygıtlar: Özel destekleyici ayakkabılar, özel dizlikler yahut ortezler, baston yahut yürüteç üzere yardımcı aygıtlar, diz eklemindeki yükü dengelemek ve desteklemek için kullanılabilir.

İntraartiküler Enjeksiyonlar: Kortikosteroid enjeksiyonları, diz eklemindeki ağrı ve inflamasyonu azaltabilir. Ayrıyeten, bazen viskosuplementasyon ismi verilen hyaluronik asit enjeksiyonları da kullanılabilir. Bu enjeksiyonlar, eklemin kayganlığını artırarak ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Cerrahi Müdahale: Başka tedavi tekniklerinin etkisiz olduğu yahut kireçlenme çok ilerlemişse, cerrahi seçenekler düşünülebilir. Cerrahi seçenekler ortasında diz artroplastisi (diz protezi), kıkırdak transplantasyonu, osteotomi (kemik kesisi) ve artroskopik cerrahi yer alabilir.

DİZ KİREÇLENMESİNE NE GÜZEL GELİR?

Diz kireçlenmesinin semptomlarını hafifletmek ve hayat kalitesini artırmak için aşağıdaki metotlardan kimileri yararlı olabilir:

Egzersiz: Diz kireçlenmesi olan bireyler için nizamlı ve özel antrenmanlar yararlı olabilir. Kasları güçlendirmek, eklem stabilitesini artırmak ve hareket açıklığını korumak için düşük tesirli aerobik idmanlar (yürüyüş, yüzme, bisiklet sürme), esneme antrenmanları ve güçlendirme antrenmanları önerilebilir. Antrenman programını bir fizyoterapist yahut uzman nezaretinde yapmak kıymetlidir.

Kilo Denetimi: Şayet fazla kiloluysanız, kilo kaybı diz eklemlerine binen yükü azaltabilir ve semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir. Sağlıklı bir beslenme planı ve tertipli antrenman, kilo denetimini desteklemek için kıymetlidir.

Isı yahut Soğuk Uygulama: Diz ağrısını hafifletmek için sıcak yahut soğuk kompres uygulanabilir. Sıcak kompres yahut ılık banyo, kasları rahatlatabilir ve kan akışını artırabilir. Soğuk kompres ise ağrıyı ve şişliği azaltabilir. Uygulama mühleti ve sıklığı konusunda bir sıhhat uzmanından teklif almanız değerlidir.

Ağrı Kesiciler ve Antiinflamatuar İlaçlar: Hekiminizin önerisi doğrultusunda reçetesiz satılan yahut reçeteli ağrı kesiciler ve nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) kullanabilirsiniz. Fakat, bu ilaçları uzun vadeli kullanmadan evvel kesinlikle bir sıhhat uzmanına danışmanız gerekmektedir.

Fizik Tedavi: Fizik terapi programları, diz kireçlenmesi semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir. Fizyoterapistler, size özel antrenman programları, elektroterapi, masaj yahut manuel terapi üzere tedaviler uygulayabilir.

Ayakkabı ve Ayak Dayanakları: Uygun ayakkabılar ve özel ayak takviyeleri (örneğin, ortezler) diz kireçlenmesi semptomlarını hafifletebilir ve eklemi destekleyebilir. Ayakkabı seçiminde, ayak yapınıza uygun modelleri tercih etmek değerlidir.