Enkazlardaki saklı tehlike asbest

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sarsıntının üzerinden bir aydan daha fazla müddet geçti. 100 milyon tondan daha fazla olduğu hesaplanan enkazın kaldırılma çalışmalarına devam ediliyor. Lakin bu çalışmaların milletlerarası standartlara uygun yapılmadığı takdirde hem görevlilerin hem de etraftaki vatandaşların ileriki vakitlerde önemli sıhhat sıkıntıları yaşayabileceği öngörülüyor.

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk’ten bu mevzudaki görüşlerini aldım. İşte açıklamaları…

Yasaklı bir mineraldir

Diyarbakır, Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye asbestin en ağır bulunduğu bölgelerdir. Asbest yüksek sıcaklıklara dayanıklılığı nedeniyle evvelce mucize maden olarak tanımlanmıştır. Fakat Dünya Sıhhat Örgütü ve Memleketler arası Kanser Araştırma Örgütü asbesti birinci sınıf kanserojen olarak nitelendirmektedir. Türkiye’de 2010 yılından itibaren asbestin çıkarılması, işlenmesi ve kullanılması yasaklanmıştır. Ekseriyetle bu tarihten evvel yapılmış olan konut, fabrika, askeri tesis, okul, hastane üzere yapılarda asbestin ağır olarak kullanıldığı bilinmektedir. Asbest iğnemsi bir mineral olduğu için solunan havayla ve tıpkı vakitte asbestle kirlenen sulardan bedene girerek uzun devirde kansere yol açar. Akciğer, akciğer zarı (mezotelyoma), karın zarı, sindirim sistemi, farenks üzere kanser cinslerine yol açtığı bilinmektedir. Asbestle yapılan ve yıkılan binalarda yaşayan ve çalışanlar kıymetli derecede risk altındadır. Üstelik bütün cinsleri kanserojendir. Yapılabilecek en hakikat şey asbesti kullanmamak ve bu tehlikeli minerale maruz kalmamaktır.

Enkaz kaldırma vazifelileri için değerli tavsiyeler

Asbest bilhassa ateşe dayanaklılık için duvar-yer kaplamalarında, çimentoda, boyalarda, sıvalarda, izolasyon materyallerinde kullanılmaktadır. Yıkılan binalardan bol ölçüde asbest açığa çıkar ve teneffüs yoluyla akciğerlere ulaşır. Asbestin ve başka sıhhate ziyanlı enkaz kalıntılarının muhakkak kurallar dahilinde kaldırılması ve dönüştürülmesi gerekir. Enkaz kalıntılarının döküleceği, depolanacağı alanlar da özel olarak belirlenmelidir. Enkaz kalıntıları rastgele yerlere dökülmemelidir. Döküleceği alanlardaki yerin bir membranla kaplanması, bu alanların tarım alanları, su havzaları dışında olması gerekir. Enkaz kaldırma işinde çalışanların da kesinlikle tek kullanımlık özel tulumlar giymeleri, FFP3 yahut FFP2 üzere özel maskeler kullanmaları, göz koruyucuları ve eldiven takmaları kuraldır. Kolay maskeler mutlaka esirgeyici değildir.

İşte öteki riskler

Enkaz kalıntıları içinde asbest dışında tabiata ve beşere ziyan veren birçok gereç bulunur. Binalarda çeşitli hedeflerle kullanılan kurşun, cıva üzere ağır metaller; boyalar, sıvalar; küf, mantar ve gibisi gereçler başta teneffüs yolu hastalıkları, astım, akciğer kanseri, alerjik hastalıklar, çocuklarda büyüme ve gelişme gerilikleri ve nörolojik hastalıklara yol açabilir. Sarsıntı bölgesindeki salgın hastalık riskine karşı da sahipsiz ve başıboş hayvanların bölge dışına çıkarılması kuduz üzere hastalıkların yayılmaması için zaruridir. Leptospiroz hastalığına ve öteki kimi hastalıklara neden olabildikleri için başta fare olmak üzere kemirgenlerle uğraş edilmelidir. Havaların ısınmasıyla birlikte sivrisineklerle çaba gerekir. Asbest riskine karşı barınma alanları enkaz alanlarından uzak yerde olmalıdır. Katı ve evsel atıkların kısa müddette yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması, hava kirliliğine neden olduğu için katı yakıtlar yerine elektrik kullanılması uygun olacaktır. Muhtemel sıhhat problemlerine karşı takipler de yapılmalıdır.