Çöl sıcakları, cehennem sıcakları ve Afrika sıcakları olarak da isimlendirilen yazın en sıcak günlerinin yaşatan “eyyam-ı bahur”un her yaz periyot dönem tesirini hissettiriyor. Yurt genelinde tesirini göstermeye başlayan Eyyam ı bahur, ekseriyetle Temmuz ayı sonu ve Ağustos ayı başında yaşanıyor.
EYYAM I BAHUR NE DEMEK, NEDİR?
Arapça’dan lisanımıza gelen Eyyamı bahur, yaz aylarının en sıcak ve boğucu günlerini söz etmek için kullanılıyor.
Her iki yarımkürede de yaşanan eyyam ı bahur, Kuzey yarımkürede, temmuz ve eylül tarihleri ortasında; Güney yarımkürede ise bu tarih ocak ve mart ortasına oluyor.
Eski bir inanışa nazaran, bu sıcak günlerin Büyük Köpek Takımyıldızı’nda bulunan Sirius çift yıldızıyla bir kontağı vardı. Antik Yunan ve Antik Roma kültürlerinde de yaygın olan bu inanış nedeniyle bu günler Latince diēs caniculārēs olarak anılmaktaydı. Çağdaş Avrupa lisanlarında bu tabirden türeyen isimler hala kullanılmaktadır. (İngilizce: Dogdays, Almanca: Hundstage gibi…) Türkçede kullanılan eyyamıbahur terimi kullanılırlığını büyük ölçüde yitirmiş olup, bunun yerine cehennem sıcakları, Afrika sıcakları üzere tabirler kullanılmaktadır.
Romalılar, eyyamıbahur günlerini diēs caniculārēs olarak isimlendirir ve Sirius yıldızıyla sıcak havaları ilişkilendirirlerdi. Sirius’un içinde bulunduğu Büyük Köpek Takımyıldızı’ndan ötürü da Sirius’a da Köpek Yıldızı diyorlardı. Sirius’un görüldüğü tarihlerde kahverengi köpekler kurban ederek Sirius’u hoşnut etmeye çalışırlardı. Antik Roma kültüründe eyyamıbahur günleri 24 Temmuz-24 Ağustos günleri olarak kabul edilirdi. Bu tarihler Alman, Fransız ve İtayan kültürlerinde geçerlidir. Türk kültüründe bu tarih temmuz sonuyla ağustos ortaları ortasında günler olarak kabul edilmektedir.
Eyyamıbahur günleri kalp ve göğüs hastalıkları olanlar için riskli devirlerdir. Şahıslarda çok gerilim ve asabiyet görülebilir. Orman yangınları başlayabilir. Güç çizgisi kablolarının esnemesi, yol gereçlerinin erimesi ya da demiryollarında rayların genleşmesi üzere nedenlerle can ve mal kaybına neden olan kazalar yaşanabilir. 2000’li yıllarda, Avrupa’daki sıcak hava dalgalarına bağlı sıhhat meselelerinden her yıl on binlerce kişi ömrünü yitirmiştir.
UZMANLAR UYARDI
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, temmuz ayında Türkiye’nin Afrika üzerinden gelen sıcak hava dalgalarının tesiri altında kaldığını söyledi.
Sıcaklıkların bu sene mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle sıcaklık rekorları kırıldığını belirten Toros, “Temmuz’da birçok vilayette ekstrem sıcaklık rekorları kırıldı. Global ısınma her geçen gün tesirini göstermeye devam ediyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Toros, serinleyen havanın çarşamba gününden itibaren tekrar ısınmaya başlayacağını anlatarak, şöyle devam etti:
“Yazın en sıcak günlerini yaşamaya devam edeceğiz. Eyyam-ı bahur sıcakları Arap Yarımadası’ndan ülkemize gelecek. Temmuz ayında olduğu üzere çarşamba gününden itibaren 1 hafta boyunca eyyam-ı bahur sıcaklarının tesiri altında olacağız. Sıcaklıklar bilhassa ülkemizin güney ve batısında tesirli olacak. Avrupa orta vadeli hava varsayım merkezi model sonuçlarına nazaran, ülkemizin güney ve batı bölümlerinde sıcaklıklar 35 ile 40 derece üzerinde olacak. Marmara 35 ile 40, Ege 35 ile 43, Akdeniz Bölgesi 35 ile 42, Doğu ve Güneydoğu 35 ile 45 ortasında, İç Anadolu 37 ile Karadeniz’de 30 derece üzerinde sıcaklar bekleniyor. Yeniden çok sıcaklara maruz kalacağız. Bağıl nemle birlikte hissedilen sıcaklık daha da artacak. İstanbullular eyyam-ı bahur sıcaklarında nemden bunalacak.”
Vatandaşların bu devirde sıcaklara dikkat etmesi gerektiğini anlatan Toros, dışarı çıkıldığında bedenin direkt ve dolaylı güneş ışınından korunmasının kıymetli olduğunu, mümkün hayli güneş ışığına maruz kalınmaması gerektiğini tabir etti.
Prof. Dr. Toros, eyyam-ı bahur sıcakları nedeniyle buharlaşmanın daha artacağının altını çizerek, su tasarrufunun da kıymetli olduğunu, bilhassa orman yangınlarının yaşanmaması için dikkatli olunması gerektiğini kelamlarına ekledi. AA
