Faizi bankalara havale ettiler
Doları dizginlemek için Kur Muhafazalı Mevduat’ı (KKM) devreye alan ve son iki yılda 800 milyar lirayı aşkın kur farkı faturasını 85 milyonun sırtına yükleyen iktidar, artık bu sistemi masadan kaldırmak için hazırlık yapıyor. Aralık 2021’de uygulamaya giren, seçim öncesinde ise teşvik ve zorlamalarla süratli büyüyen ve 125 milyar dolara yaklaşan KKM’den çıkış istikametindeki birinci adım evvelki gün geldi. Seçim öncesinde 20 TL’nin altında olan doların ağustosta 27 lirayı aşmasıyla birlikte KKM faturası da katlanmış oldu.
ARKA KAPIYA YÖNELDİ
Ağustosta kamuya fatura tahminen 300 milyar TL’lik astronomik sayıya ulaşınca çıkış için birinci adım geldi lakin ekonomistler büsbütün çıkışın sıkıntı olduğunu söylüyor. Uzmanlar Merkez Bankası’nın para piyasalarını dengelemek için siyaset faizini kullanmak yerine tekrar art kapı arayışına girdiğini ve faiz artışını bankalara havale ettiğini belirtti. İktisat idaresi değişse de mali sıkılaştırmanın siyaset faizi artışıyla değil bankalar ve piyasa üzerinden gerçekleştirilmeye devam ettiğine vurgu yaptı. Böylelikle örtülü faiz’ artışı tartışmaları bir kere daha gündeme geldi.
YÜZDE 35-40’LARA ÇIKABİLİR
Merkez Bankası (TCMB) düzenlemesine nazaran, vadesi gelen KKM hesaplarını standart TL mevduata dönüştürme amacı getirildi. Bankalar yıl sonuna kadar, TL’den geçen hesaplar için KKM hacminin en az yüzde 50’sini, dövizden geçen hesaplar için de KKM hacminin en az yüzde 5’ini standart TL mevduata geçirmek zorunda olacak. Eksik kalan kısımlar için bir cins ceza olarak düşük faizli devlet tahvili tesis zaruriliği olacak. Kesimde üç aydan kısa vadeli TL mevduat faizi seçim periyodu ve sonrasında yüzde 40 civarına kadar yükseldikten sonra son haftalarda yüzde 30’un altına gerilemişti. Bankaların Hazine tahvili almak yerine mevduat faizlerini artırmayı tercih edecekleri için bölüm genelinde mevduat faizlerinde yüzde 35 – 40 civarına hakikat yükseliş bekleniyor.
NE DEDiLER?
Prof. Dr. Hakan Kara:
Karmaşık işler yerine faiz de artırılabilirdi
“TCMB bankalara diyor ki TL’den KKM’ye geçmiş mudileri tekrar TL mevduata geçmeye ikna edin. Bir taşla iki kuş vuruyor, KKM’yi eritirken mevduat faizinin de artmasını sağlayacak. Natürel bu karmaşık işlere girmeden resmi faiz de artırılabilirdi ancak muhakkak ki oradaki ısrar sürüyor. KKM’nin eritilmesi sürecinde döviz talebi artabileceği için TCMB rezerv kaybedebilir, bunu mecburî karşılıklarla telafi etmeye çalışıyor.”
Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez:
Dövizin yastık altına çekilmesine yol açabilir
“KUR Korumalı Mevduat konusundaki son düzenlemeler, dövizlerin yastık altına çekilmesine yol açabilir. Sermaye hareketlerinin özgür olduğu, parası rezerv para olmayan bizim üzere ekonomilerde faizi yanlışsız belirlemezseniz olacağı budur.”
Ekonomist Uğur Gürses:
Yeni PPK üyelerinden umut yok, top çeviriyorlar
“BANKALARA şimdi de KKM’leri yenileme maksadı getirilmiş. Olmazsa düşük faizli ‘menkul değer cezası’ uygulanacak. Belirli ki yeni atanan PPK üyeleri TL faizini düzeltme umudu taşımıyorlar; işi “Top çevirmeye” dökmüşler…”
Ekonomist Dr. Murat Kubilay:
Yerel seçimlere kadar adım atmayacaklar
“KKM‘nin kaldırılması için döviz kuru istikrarı ve enflasyonun denetim altında alınması koşul. Bunlar olmadan rezervler de düzelmez, KKM de kalkmaz. Mahallî seçimlerden evvel bunları çözmek için bir adım atmayacaklar, sonrasından dahi emin değiliz. Bu kararla en fazla yan usuller kullanılarak TL’den KKM’ye girişlerin bir kısmı dönüşür, bunun haricinde bankalar devlet tahvili tutma cezası altında kalıp kamu finansmanı sağlanır.”
Kur muhafazanın faturası 800 milyarı aşıyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran 11 Ağustos prestijiyle KKM hesaplarında 3 trilyon 357 milyar lira (124.7 milyar dolar) para bulunuyor. Uygulamanın başlangıcından bu yana kamunun KKM faturasını takip eden ekonomistler Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TCMB’nin Temmuz 2023 prestijiyle kur farkı ödemeleri 500 milyar TL’ye ulaştı. TCMB’nin KKM bilgilerindeki sansürü sürdüğü için net sayılar bilinmiyor lakin uzmanların hesaplamalarına nazaran, TCMB’nin ağustosta ödeyeceği kur farkının 300 milyar TL’yi aşması bekleniyor. Böylelikle KKM’nin kamuya bugüne kadarki faturasının 800 milyar TL’yi aşacağı kestirim ediliyor. Seçim öncesinde 20 TL’nin altında olan doların ağustosta 27 lirayı aşmasıyla birlikte KKM faturası da katlanmış oldu.
Gözler MB’nin faiz kararında olacak
Merkez Bankası’nın (MB) mevduat ve kredi faizlerinin siyaset faizinin bariz üzerinde oluşmasını sağlayacak düzenlemeleri sonrasında gözler Para Siyaseti Heyeti’nin (PPK) bu ayki faiz kararına çevrildi. MB birinci kere KKM’nin azaltılmasını amaçlayan adım atarken, bankacılara nazaran karar faiz artışlarının sonlu kalmaya devam edeceğinin de bir göstergesi. AA Finans’ın beklenti anketine katılan ekonomistler, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının (politika faizi) 250 baz puan artırılarak yüzde 20’ye çekileceğini varsayım ediyor. Fakat bu hafta MB’nin bu ayı pas geçerek siyaset faizini sabit tutma beklentisi de oluştu. MB beklentilerin altında kalan 900 baz puanlık faiz artışının akabinde Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Hatice Karahan’ın da katıldığı yenilenen PPK takımıyla alacağı faiz kararını perşembe günü
açıklayacak.
