Fitch’ten dolar ve seçim yorumu

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu “B” ve not görünümünü “negatif” olarak teyit ederken Türkiye iktisadına ve yaklaşan seçimlere dair yorumlarını paylaştı.

Fitch’in değerlendirmelerinden satır başları şöyle:

* Türkiye’nin ‘B’ notu, zayıf dış finansman ile giderek artan müdahaleci ve klasik olmayan siyasetler nedeniyle büyüyen ekonomik bozulmaların yanı sıra siyasi ve jeopolitik riskleri yansıtıyor.

Bu faktörler, Türkiye’nin büyük ve çeşitlendirilmiş iktisadına, nispeten düşük kamu borcu düzeylerine ve yönetilebilir bir kamu borç geri ödeme profilinin karşısında yer alıyor.

‘MEVCUT SİYASETLER TL ÜZERİNDE BASKI YARATIYOR’

* Negatif görünüm, eksi gerçek faizler ve artan düzenleyici tedbir ve denetimlerin kullanılmasını içeren Türkiye’nin genişlemeci ve tutarsız siyaset bileşiminin, döviz talebini ve lira üzerindeki bedel kaybı baskılarını koruyacağına, memleketler arası rezervleri zayıflatacağına, enflasyonu yüksek düzeyde tutacağına, dış finansman muhtaçlığı ve maliyeti üzerinde baskı oluşturacağına ait görüşümüzü yansıtıyor.

*Merkez Bankası, şubat ayında siyaset faizini yüzde 8,5’e düşürdü, lakin yetkililer, yurtiçi finansman maliyetlerini düşürmek, kredi tahsisini ve suratını yönetmek, döviz talebini denetim ederek lira üzerindeki baskıları hafifletmek ve finansal dolarizasyonu azaltmak için için amaçlı düzenlemelere giderek daha fazla yaslanıyor.

BANKALAR İÇİN TAHVİL UYARISI

* Bu siyaset yaklaşımı, negatif gerçek faizli devlet tahvilleri kaynaklı riskleri artırarak ve kârlılık ile etkin kalitesini olumsuz etkileyerek, şu ana kadar dirençli kalan bankacılık bölümündeki kırılganlıklar yaratabilir.

* Ayrıyeten, tedbirlerin artan sayısı ve sıklığı düzenleyici belirsizliğini artırır ve mudilerin itimadını sarsarak ve/veya dış finansmana erişimi azaltarak likidite risklerini şiddetlendirebilir.

ENFLASYON TAHMİNİ

* Yıllık enflasyon, olumlu baz tesirinden ve 2022’nin ikinci yarısından bu yana güzelleşen döviz kuru istikrarından yararlanarak ekimdeki yüzde 85,5’lik tepeden şubatta yüzde 55,2’ye geriledi.

Enflasyonun 2023’te ortalama yüzde 56,5 olmasını bekliyoruz ve bu, hükümetin odağına büyüme ile istihdamı desteklemeyi almasını ve enflasyon ataletini yansıtıyor.

Geriye dönük endeksleme, yüksek beklentiler ve liradaki ek kıymet kaybı, enflasyondaki üst istikametli riskler olmaya devam ediyor.

BÜYÜME TAHMİNİ

* Şubat sarsıntılarının ekonomik faaliyet üzerindeki olumsuz tesirinin mayıs seçimleri öncesinde mali siyaset ve kredi teşvikiyle kısmen dengelenmesiyle birlikte, GSYİH büyümesinin 2022’deki yüzde 5,6’dan 2023’te yüzde 2,5’e yavaşlayacağını varsayım ediyoruz.

İyileşen dış talep ve daha az genişleyici bir siyaset duruşunu dengeleyen yine inşa süreci nedeniyle büyümenin 2024’te ölçülü bir formda yüzde 3’e yükselmesini bekliyoruz.

REZERV TAHMİNİ

* 2022’de 129 milyar dolara ulaştıktan sonra TCMB brüt rezervleri yine baskı altında kalarak mart başında 120 milyar dolara geriledi. Suudi Arabistan Kalkınma Fonu’nun TCMB’ye 5 milyar dolarlık mevduat yatırma kararına rağmen
swap hariç -57 milyar dolarlık net konuma sahip rezerv yapısı kırılgan olmaya devam ediyor.

Brüt rezervin 2023 sonunda 105 milyar dolara, yani 3 aylıklık dış ödeme düzeyine gerilemesini bekliyoruz. Bu düzey, B kredi notuna sahip ülkelerdeki ortalamada 3,2 aylık dış ödeme düzeyinin az da olsa altında bulunuyor.

* Mevcut yüksek dış finansman gereksinimleri ve hâlâ yüksek olan mevduat dolarizasyonuna kıyasla rezerv karşılama oranı zayıf. Toplam mevduat içinde döviz hissesi yüzde 42,2, KKM dahil edildiğinde yüzde 58,7 düzeyinde bulunuyor.

Mart başı prestijiyle 84 milyar dolar düzeyinde bulunan KKM, yalnızca bütçe maliyeti ve döviz cinsi şartlı yükümlülük yaratıyor, ayrıyeten çevirme oranlarının düşmesi durumunda ülke içinde ek döviz talebi ortaya çıkmasına neden olabilir.

CARİ AÇIK VE KISA VADELİ BORÇ RİSKİ

* 2022’de ulusal gelirin yüzde 5,4’üne yükselen cari açığın, düşen güç fiyatlarına karşın teşvik siyasetlerinin tesiriyle 2023’te ulusal gelirin yüzde 4,3’ü düzeyinde olmasını bekliyoruz.

Aralık 2022 prestijiyle 190,2 milyar dolar olan kısa vadeli dış borçlar, Türkiye’yi yatırımcı risk algısındaki değişime karşı kırılgan hale getiriyor.

* Net kusur ve noksan, 2022’de cari açığın yarısına yaklaştı ve bunların niteliğine ait hudutlu görünürlük, memleketler arası rezervler üzerinde ek baskı riskini artırıyor.

DEPREM SEÇİM İÇİN DEĞERLİ FAKTÖR

* Şubat sarsıntısı sonrası yardımların idaresi ve yine yapılanma eforları, seçim dinamiklerini etkileyen kıymetli bir faktör haline geldi.

* Yüksek siyasi kutuplaşma, potansiyel olarak yakın bir seçim sonucu, iktisat siyasetinin istikameti konusunda mevcut hükümet ile muhalefet ortasındaki keskin fark ve uygulama zorlukları nedeniyle siyaset ve siyaset meçhullüğü yüksek olmaya devam ediyor.

Seçim sonrası siyasetler, parlamento seçimlerinin sonuçlarından, koalisyon siyasetlerinden ve 2024’te yapılması planlanan lokal seçimlerden de etkilenebilir.

BÜTÇE AÇIĞI TAHMİNİ

* Bütçe açığı, 2022’de merkezi idare seviyesinde GSYİH’nın yüzde 0,9’una geriledi (genel idare seviyesinde kestirimi yüzde 1,1) ve yüzde 3,5’lik bütçe açığı amacının besbelli seviyede üzerinde performans gösterdi.

Zayıf ekonomik aktivitenin gelirler üzerindeki tesiri, seçim yılındaki mali teşvikler ve yüksek enflasyona bağlı harcama baskılarının yanı sıra zelzele sonrası dayanakların ve tekrar inşa harcamalarının tesiriyle genel devlet açığının 2023’te yüzde 4,4’e ve 2024’te yüzde 4,9’a yükseleceğini varsayım ediyoruz.

* Yetkililer için siyaset zorluğu, bankalar için değerli bir ek devlet tahvili riski oluşturmadan yahut enflasyonist baskıları beslemeden finansman kaynaklarını belirlemek ve esasen yüksek olan dış açık ve zayıf dış likidite üzerindeki baskılardan kaçınmak için dış finansmana erişmek olacak.