Global bazda sıkılaşan finansal şartlar temerrüt ve iflasları artırdı

Merkez bankalarının enflasyonla uğraş kapsamında faiz oranlarını artırması ve tahvil getirilerindeki yükseliş borçlanmayı daha maliyetli hale getirirken temerrüde düşen yahut iflas eden şirketlerin sayısı da artış gösterdi.

Dünyanın en büyük iktisadı ABD’de Merkez Bankası (Fed) siyaset faizini 22 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 5,25-5,50 aralığına yükseltirken Avrupa Merkez Bankasının refinansman faizi yüzde 4,50’ye, mevduat faizi yüzde 4’e ve marjinal fonlama faizi yüzde 4,75’e ulaştı.

Merkez bankalarının agresif para siyaseti sıkılaşmasına karşın enflasyon, başta ABD ve Avrupa olmak üzere birçok iktisatta alışılmışın dışında yüksek kalmaya devam ediyor.

Son datalar ABD’de enflasyonun yavaşladığına işaret ederken, enflasyonu maksat düzeye indirmek için bir mühlet daha sıkı düzeyde kalması beklenen faiz oranları finansal şartlar üzerinde baskı oluşturmayı sürdürüyor.

Yüksek enflasyonla çaba kapsamında ucuz finansman periyoduna faiz artışlarıyla son verilmesi nedeniyle şirketlerin borçlanma maliyetleri de yükseliyor.

Tahvil piyasalarındaki satış baskısıyla yükselen tahvil faizleri de yaz aylarından bu yana finansal şartların sıkılaşmasına katkıda bulundu. Öte yandan, yükselen tahvil faizleri ABD’de şirketlerin fonlama maliyetlerini artırdı, kimilerinin karlılığını olumsuz etkiledi.

Rusya-Ukrayna Savaşı ile İsrail ve Filistin ortasındaki çatışmaların beslediği jeopolitik gerginlikler ve global belirsizlik ortamı da borçlu şirketler için iflas ve temerrüt riskini artırdı.

TEMERRÜTTE TEPE BEKLENİYOR

10 yılı aşkın müddettir düşük faiz oranlarıyla ucuz borca alışan işletmeler, borçlanmanın daha maliyetli hale gelmesiyle faiz masraflarını karşılamakta ve borcu ödemekte zorlanıyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in raporuna nazaran, global temerrüt oranı ekim ayı prestijiyle yüzde 4,5 ile 2021’den bu yana en yüksek düzeyinde kalmaya devam ediyor.

Söz konusu oranın, faiz oranlarının yükseldiği, finansman şartlarının sıkılaştığı ve enflasyonun yüksek kalmaya devam ettiği bir periyotta yüzde 4,1 olan tarihi ortalamanın da üzerinde olduğu dikkati çekiyor.

Moody’s’in raporunda, global temerrüt oranın bu yıl yüzde 4,7 olmasının ve 2024’ün birinci çeyreğinde yüzde 4,8 ile tepe yapmasının beklendiği belirtiliyor. Kelam konusu oranın Ekim 2024’e kadar yüzde 3,9-4 düzeyinde dengeleneceği kestirim ediliyor.

MEGA İFLASLARDA ARTIŞ

Uluslararası sigorta şirketi Allianz’a nazaran, yavaşlayan büyüme ve sıkılaşan kredi şartları nedeniyle dünya genelinde iflasların bu yıl yüzde 21 artması bekleniyor.

Danışmanlık firması Cornerstone’un datalarına nazaran, bildirilen varlıkları 1 milyar doların üzerinde olan şirket iflaslarının sayısı da artıyor. Yalnızca yılın birinci yarısında ABD’deki mega iflasların sayısı 2022’deki tüm yıl toplamı olan 16’ya ulaştı ve 2005-2022 yarı yıl ortalaması olan 11’i aştı.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Küresel’in bilgilerine nazaran ise ABD’de bu yıl kasım sonu prestijiyle 591 büyük şirket iflas muhafaza talebinde bulunurken, 2023’ün 2010’dan bu yana en fazla iflas müracaatında bulunulan üçüncü yıl olduğu dikkati çekti.

ABD’de Kovid-19 salgınının tesirli olduğu 2020’de 639, 2021’de 406 ve 2022’de 372 şirket iflas müracaatında bulunmuştu.

Tüketici harcamaları güçlü kalmaya devam etse de birtakım bölümler daha çok iflasa maruz kalırken, bu yılın 11 ayında en fazla iflasın yaşandığı kesimler; isteğe bağlı tüketim eserleri, sanayi, sıhhat hizmetleri, finansal hizmetler, temel tüketici eserleri olarak sıralandı.

Bu yıl ABD’de çeşitli dallardan 1 milyar doların üzerinde yükümlülüğü bulunan 21 şirket iflas etti. Kelam konusu şirketler ortasında en fazla varlığı bulunan şirket, mart ayındaki iflasıyla bankacılık dalının sıhhatine ait telaşları gündeme taşıyan Silikon Vadisi Bankası Kümesi oldu.

AVRUPA’DA İFLASLAR 2015’TEN BU YANA ZİRVEDE

Avrupa’da da yüksek faiz oranları ve kuvvetli finansman şartlarının işletmelere yük oluşturması nedeniyle iflaslarda artış görüldü.

Eurostat bilgilerine nazaran, Avrupa Birliği’nde (AB) iflas bildirimleri bu yılın ikinci çeyreğinde 2015’ten sonraki en yüksek düzeye ulaştı.

Bu yılın nisan-haziran periyodunda Avrupa’da iflas eden şirketlerin sayısı bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 8,4 arttı. Yılın ikinci çeyreğinde Avrupalı şirketlerin iflas bildirimleri arka arda 6’ncı çeyrekte artış gösterirken, yılın üçüncü çeyreğinde iflas bildirimlerinde evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 5,8’lik azalış kaydedildi.

Scope Ratings’in mevzuya ait bir tahlilinde, Avrupa’nın kurumsal temerrütlerde artışla karşı karşıya olduğu ve iflasların lakin 2024’ün sonlarında, 2025’in başlarında durağanlaşacağı söz edildi.

Bu yıl öne çıkan büyük iflaslardan kimileri şöyle:

SİLİKON VADİSİ BANKASI

ABD’de Silikon Vadisi Bankasının (SVB) iflası, 2008’deki finansal krizden bu yana ülkedeki en büyük banka iflası olarak tarihe geçti.

Yüksek enflasyon karşısında faiz artışlarının devam ettiği ve resesyon beklentilerinin arttığı bir devirde gelen iflas haberi, global piyasalardaki telaşları artırdı.

Fed’in siyaset faizini beklentilerin üzerinde bir noktaya kadar yükselteceğine yönelik fiyatlamalar sonrası birtakım bankalar, tahvil durumlarında oluşan ziyanları realize etmek zorunda kaldı. Bu bankalardan Kaliforniya merkezli SVB, 21 milyar dolarlık tahvil durumunu yaklaşık 1,8 milyar dolar ziyanla kapatması sonrası 8 Mart’ta 2 milyar doların üzerinde sermaye artırımına gideceğini açıkladı.

Piyasada bankanın likiditeye sıkıştığının duyulması üzerine SVB’nin paylarında sert düşüş yaşandı. Birtakım teşebbüs sermayesi yatırımcılarının, şirketlere paralarını bankadan çekmelerini tavsiye etmesi sonrası bankanın kayıplarının sürmesiyle süreçleri askıya alındı.

SVB’nin süratli çöküşü, bankacılık düzenleyicilerini harekete geçmeye zorladı ve ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu, 10 Mart’ta piyasalarda düşüşe neden olan SVB’ye kayyum atandığını duyurdu. Likidite krizini aşmaya çalışırken risk sermayelerinin neden olduğu panik, ABD’nin 16’ncı büyük bankasını 48 saat içinde ülke tarihinin en büyük iflaslarından birine sürükledi.

SVB’nin iflasını, Signature Bank’ın iflası ile First Republic Bank’ın yaşadığı problemler takip etti. Avrupa’da ise İsviçre’nin en büyük ikinci bankası pozisyonundaki Credit Suisse’in derde girmesi, global bir bankacılık krizine ait kaygıların artmasına neden oldu.

WEWORK

Bir periyot ABD’nin en bedelli teşebbüsü olan WeWork, bu yıl iflas müracaatında bulunan şirketler ortasında yer aldı. Şirketlere fizikî ve sanal olmak üzere ortak çalışma alanı sağlayan teşebbüs WeWork, kasım ayında 19 milyar dolarlık borcunu yine yapılandırmak için iflas müracaatında bulundu.

WeWork’ün borçlarının yaklaşık yüzde 92’sinin sahibi olan kreditörler yine yapılanma planını onayladı. Şirketin iflas başvurusu belgesinde, varlıklarının 15 milyar dolar seviyesinde olduğu tabir edildi.

Dünya çapında 119 kentte hizmet veren şirketin payları 2023’te yaklaşık yüzde 98,5 kıymet kaybetti.

AVAYA

ABD merkezli telekomünikasyon eserleri üreticisi Avaya, 6 yıl içinde ikinci kere şubat ayında iflas müracaatında bulundu.

Geçen yıl eylül ayının başlarında maliyetlerini azaltmak için işten çıkarmalar dahil tekrar yapılanmaya gittiğini duyuran şirketin payları 2022’de neredeyse yüzde 99 düşmüştü.

Şirket, operasyonlarını tekrar yapılandırırken 780 milyon dolarlık finansman sağladığını açıkladı. Avaya, yine yapılandırma sürecinin tamamlanmasının akabinde toplam borcunu yüzde 75’ten fazla azaltacağını, yaklaşık 3,4 milyar dolar olan borcun 800 milyon dolara düşeceğini kaydetti.

AMERICANAS

Brezilyalı perakende zinciri Americanas, 3,8 milyar dolarlık muhasebe skandalı ortaya çıktıktan sonra ocak ayında iflası için yetkili kurumlara başvurmuştu.

Şirketin eski yöneticileri ve denetçileri, finansal tabloların değiştirilmesi ve dolandırıcılık teziyle suçlandı. Americanas’ın yaklaşık 8 milyar dolar borcu olduğu ortaya çıkarken, Deutsche Bank’ın alacaklılar listesinde 1 milyar dolarla birinci sırada yer aldığı bildirildi.

İflas müracaatından bu yana şirket, alacaklılarıyla şiddetli bir türel gayrete girdi ve payları neredeyse yüzde 90 kıymet kaybetti.

OI

Brezilyalı telekomünikasyon şirketi Oi, 6 yıldan fazla süren bir yine yapılandırma sürecinden çıktıktan sadece aylar sonra bu yıl martta ikinci iflas müracaatında bulundu.

Şiddetli rekabetle karşı karşıya kalan şirket, ağını genişletmek ve öteki işletmeleri satın almak için büyük ölçüde borç aldı. Oi, faiz oranlarındaki artışı, sabit sınır müşterilerindeki azalışı ve evvelce planlanan borç ödemeleri öncesinde alacaklılardan korunma muhtaçlığını münasebet göstererek iflas muhafaza süreci için müracaat yaptı.

Şirket, geçen yıl aralık ayında birinci iflas muhafazasından çıkmış, analistler, şirketin borç yükünün hala bir tehdit olduğu ihtarında bulunmuştu.

VICE MEDIA

Dijital medya ve yayın şirketi Vice Media, yıllarca süren mali zorluklara son vermek emeliyle mayıs ayında iflas müdafaası müracaatında bulundu.

İflas başvurusu, 2017 yılında 6 milyar dolarlık değerlemeye sahip şirketin 500 milyon ila 1 milyar dolar ortasında varlık ve yükümlülüklere sahip olduğunu gösterdi.

BED, BATH&BEYOND

Ev eşyaları satan ABD’li perakende şirketi Bed, Bath&Beyond, bu yıl nisan ayında nakit külfeti nedeniyle iflas müdafaa başvurusu yaptı.

Şirket, iflas başvurusunu ertelemek için şubat ayında bir hedge fon ile 1 milyar dolarlık olağan dışı bir finansman muahedesi yapmış lakin daha sonra muahedeyi iptal etmişti. Yüzlerce mağazasını kapatmak da Bed, Bath&Beyond’un kayıplarını durdurmasına deva olmadı.

SIGNA

Avusturya’nın büyük gayrimenkul şirketi Signa, yeni finansman sağlama teşebbüslerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının akabinde kasım ayında iflas etti.

Avusturyalı iş adamı Rene Benko tarafından kurulan, New York’taki Chrysler Binası’nın yanı sıra Almanya, Avusturya ve İsviçre’deki birçok yüksek profilli projenin sahibi olan şirketin 5 milyar avro civarında borcu bulunduğu kaydedildi.