Avrupa ve Asya kıtalarını ayıran Çanakkale, pozisyonu ve kuş göçleri rotası üzerinde bulunması nedeniyle Türkiye’nin kıymetli sulak alanlarını içerisinde barındırıyor.
Bu sulak alanlardan bir tanesi de jenerasyonu tehlike altında olan doruklu pelikan üzere kuş tiplerine mesken sahipliği yapan, Eceabat ilçesinde bulunan Uzunhızırlı Göleti. Lakin yaşanan kuraklık nedeniyle her yıl kışlayan global ölçekte jenerasyonu tehlike altına girmeye yakın çeşitlerden olan Zirveli pelikanlar bu yıl gelmedi.
Ayrıca beslenmek için gölette gelen flamingolar da su düzeyindeki azalma nedeniyle alanı büsbütün terk etti.
‘BİYOÇEŞİTLİLİĞİN KAYBINI DÖNEMLER İÇERİSİNDE İZLEME FIRSATIMIZ OLDU’
ÇOMÜ Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dr. Öğretim Üyesi ve Kuş Bilimcisi İbrahim Uysal, sulak alanlarda yaşanan kuraklığın ekosistemi olumsuz etkilendiğini söyledi.
Uzunhızırlı Göleti’ndeki biyoçeşitliliğin kaybını dönemler içerisinde izleme fırsatları olduğunu vurgulayan Uysal, “Avrupa ve Afrika kıtaları ortasında kuş göçleri açısından kritik bir pozisyonda bulunan Çanakkale, barındırdığı sulak alanlarla birlikte kuş tipi çeşitliliği açısından hayli değerli bir bölge. Her yıl binlerce kuşun göç devirlerinde dinlendiği ve beslendiği, binlercesinin kışı geçirdiği ve ürediği sulak alanlarımız her yıl kurak günler geçirmeye başladı ve bu durum yaşadığımız ekosistemin sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyecek hale geldi. Uzunhızırlı Göleti’nin özelinde tüm sulak alanlarımızda kuraklık ve insan kaynaklı tesirlerle oluşan kayıplar ve kirlilik nedeniyle kıymetli bir meseleyle karşı karşıyayız” dedi.
‘BİRÇOK KUŞ TİPİ GÖLETTE GELMEZ OLDU’
Uzunhızırlı Göleti’ni daha evvelki çalışmalarında 132 kuş tipi belirlediklerini söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Uysal, bu tiplerden kimileri ulusal ve global ölçekte kuşağı tehlike altında olan tipler olduğunu belirtti.
Bu cinslerden birinin de doruklu pelikanlar olduğuna dikkati çeken Uysal, “Göletteki su düzeyi her kış devrinde daha da azalmaya devam ediyor. Bu yıl hiç doruklu pelikan alana uğramadı. Şu an gölette neredeyse su yok üzere bir şey. Bunun sonucunda birçok kuş tipi gölette gelmez oldu. Uzunhızırlı Göleti yıllar içerisinde tarım alanları için yapılan agresif sulama sistemleriyle, global ısınmayla ve her geçen yıl daha fazla hissettiğimiz kuraklık tehlikesiyle büsbütün kurudu. Alandaki kuş tıp çeşitliliği ortadan kayboldu” tabirlerini kullandı.
‘SU DÜZEYİ NİYET ARTIK FLAMİNGOLARDA ALANI BÜSBÜTÜN TERK ETTİ’
Uzunhızırlı Göleti’nde olağan su derinliğinin 12 ile 20 metre ortasında olduğuna dikkat çeken Uysal, şöyle konuştu:
*Kıyılarına yanlışsız daha düşük derinlikler var. Ördeklerin beslenebileceği ya da başka balıkçıl tiplerin beslenebileceği habitatlar mevcuttu.
*Su düzeyi azaldıkça ekosistem yapısı değişmeye başladı. Öncelikle balık üzere canlılarla beslenen doruklu pelikan ve dalarak beslenen öbür ördek cinslerinin sayısı azaldı.
*Su düzeyi aşikâr bir noktaya düştüğünde bu alana daha yakın bir bölge kışlayan flamingolar gelmeye başladı. Zira su düzeyi flamingoların beslenmesi için uygun hale gelmişti.
*Ancak su düzeyi daha da azaldığında artık alanda organik unsur birikimi ile birlikte oluşan ötrifikasyon göldeki tüm canlılığın yok olmasına neden oldu ve flamingolarda alanı büsbütün terk etmek durumunda kaldı.
*Su kalitesi bozuldu ve su içerisindeki canlılık büsbütün yok oldu. Göletteki biyoçeşitliliğin kaybını dönemler içerisinde izleme fırsatımız oldu.
‘SU DÜZEYİMİZ BU TÜRLÜ DEVAM EDERSE BİYOÇEŞİTLİLİK KAYBIMIZ SÜRATLE DEVAM EDECEK’
Çanakkale’nin kuşlar açısından ‘Batı Palearktik’ bölgede çok değerli bir göç rotası üzerinde yer aldığının altını çizen Uysal, şöyle devam etti:
*Her yıl bizden daha kuzeyde ürüyen birçok su kuşu kışı geçirmek için Çanakkale’deki sulak alanlara geliyor. Şayet su düzeyleri bu türlü devam ederse gelen tiplerin birçoğu hala su rezervini koruyan alanlara gidecekler.
*Bizim de biyoçeşitlilik kaybımız süratle devam edecek. Bununla birlikte kuşların sağladığı birçok ekosistem hizmetlerinden yararlanamayacağız. Her yıl daha fazla kuraklığı, susuzluğu konuşmak durumunda kalacağız. (DHA)
