Özer, nisan ayından itibaren Erzurum ve etrafında ağır mikro sismik aktivite gözlemlediklerini söyledi.
Özellikle Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarından sonra ülkenin birçok bölgesinde olduğu üzere Erzurum ve etrafında de sismik aktivitelerde artış meydana geldiğini belirten Özer, “Bir müddet evvel Aziziye ilçesindeki Söğütlü Mahallesi’nde meydana gelen sarsıntılarla ilgili inceleme ve araştırmalar devam ediyor. Erzurum depremselliği yüksek bir vilayet. Erzurum, Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı’nın birleştiği Karlıova bölgesine 75-80 kilometre kuş uçuşu uzaklığa sahip. Karlıova yer bilimciler için özel bir bölge, sismik olarak kıymetli alan, hasebiyle Erzurum olarak büyük sismik kaynaklara çok yakın bölgedeyiz.” dedi.
Özer, kentte Aşkale, Başköy Kandilli, Palandöken ve Dumlu olmak üzere 4 ana fayın bulunduğuna işaret ederek, bu fayların tarihte kıymetli zelzeleler ürettiğini aktardı.
ERZURUM’DA 164 YIL EVVEL 15 BİN KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
İlin, 1983’te Horasan, 1924’te Pasinler, 1901’de kent merkezinde kıymetli ve yıkıcı zelzelelerle karşılaştığını, 1859’da ise Erzurum ve etrafında meydana gelen 6,1 büyüklüğündeki sarsıntıda yaklaşık 15 bin kişinin hayatını kaybettiğini anlatan Özer, şunları kaydetti:
*Erzurum, tarihine baktığımızda her vakit faal ve büyük sarsıntı üretme potansiyeli buluyor.
*Bu manada yer çok değerli, zayıf tabanlara yerleşmememiz lazım. Bilhassa zayıf tabanlarda zelzele dalgaları, sarsıntı olduktan sonra yer içinde ilerlerken sağlam yerde daha az yapıya sarsıntı kuvveti iletilirken, zayıf yerde bunlar arttırılarak iletiliyor.
*Dolayısıyla birinci etapta zayıf yerden fazla sağlam yerlere yerleşirsek zelzele ziyanlarını azaltmak için birinci önlem olacaktır.”
Özer, zelzelenin Türkiye’nin bir gerçeği olduğuna değinerek, yer sağlamlığının yanı sıra yapılarla ilgili önlemler, tekniklerin de çok değerli olduğunu, bu hususta birçok parametrenin bulunduğunu lisana getirdi.
Deprem olduğunda en yakın istasyonun daha fazla ivme kaybettiğine değinen Özer, “Mexico City’de gerçekleşen zelzelede, yaklaşık 400 kilometre uzaklıkta çok daha büyük ivmeler tespit edildi. Bu şunu gösteriyor, aslında uzaklıklar artsa da tabanda kimi odaklanma sorunları olabiliyor, tıpkı vakitte çok alüvyon tabakanın kalınlığıyla ilgili taban büyütmeleri oluyor. Bunların olduğu alanlarda yıkımlar artabiliyor. Mesela, Kahramanmaraş sarsıntılarında bunu gözlemledik. Örneğin, Hatay ve Malatya fayın kırıldığı alana aşikâr bir aralık uzaklıkta ancak tabanın zayıf olduğu yerlerde yerin büyütmesi diye tabir edilen tabanla ilgili sorunlar ve yıkımlar meydana geldi.” sözlerini kullandı.
SAĞLAM TABANLAR TERCİH EDİLMELİ
Doç. Dr. Özer, bilhassa yeni imara açılacak alanların ayrıntılı formda incelenerek belirlenmesi gerektiğini vurgulayarak, “Çünkü her taban tıpkı davranmıyor. Kimi yerler zelzele anında sarsıntı dalgalarını büyüten özelliklerde, birtakımı ise etkilemeyecek alanlarda, yani daha çok kayalık diye tabir ettiğimiz alanlar zelzele açısından daha sağlam. Hasebiyle, yeni imara açılacak alanlarda ovalardan ve sulak alanlardan fazla daha sağlam tabanları tercih etmeliyiz.” dedi.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar sonrası nerede gerilimin artıp azalması konusunda birçok araştırmacı tarafından hesaplama yapıldığını ve bu sürecin içinde olduklarını aktaran Özer, sonuçların yakında paylaşılacağını tabir etti.
Depremin nerede ve ne vakit olacağından fazla sarsıntı ülkesinde yaşanıldığının farkında olunması gerektiğini işaret eden Özer, şunları kaydetti:
*Depremin gelecekte kesinlikle bir gün bizleri de bulabileceğini unutmamamız gerekiyor. Yapı yaparken sağlam taban üzerine yerleşerek uygun yapı tekniklerini kullanılarak inşa edilmesi gerekiyor.
*Kuzey Anadolu Fayı, Türkiye’nin en faal fayı ve bin 500 kilometre, Doğu Anadolu Fayı ise 500 kilometre uzunluğunda ve bu ikisi Bingöl Karlıova’da birleşiyor. Burada muhakkak sismik boşluk diye tabir edilen alanlar var. Yani sarsıntılar muhakkak dönemlerde kendini tekrarlıyor.
*Bu tekrarlama aralıkları dolduktan sonra buralar sismik boşluk olarak söz ediliyor. Kuzey Anadolu Fayı’nda birçok kesim kırıldı, ama kırılmayan alanlar var.
*Ülke olarak sarsıntının ne vakit nerede olacağından öte yeni planlama yapılan alanlarda çok dikkatli, ayrıntılı araştırma yapılarak işe başlanılması gerekiyor. (AA)
