İran ve Taliban ortasında su krizi büyüyor
Taliban, İranlı teknik grupların Afganistan barajlarında su düzeyinin tespiti için inceleme yapmasına müsaade vermeyeceklerini açıkladı.
Taliban süreksiz hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Yardımcısı ve Taliban’ın önde gelen isimlerinden Şir Muhammed Abbas Stanekzai, İran ile Hilmend Irmağı üzerindeki suyun paylaşımına ait son günlerde tekrar şiddetlenen tansiyon hakkında “Afghanistan International” televizyonuna konuştu.
Afganistan ile İran ortasında su paylaşımına ait 1973’te imzalanan mutabakata bağlı olduklarını belirten Stanekzai, ülkede son yıllarda güçlü bir kuraklık yaşandığını fakat kâfi ölçüde su bulunması durumunda İran’ın, hakkı olan hissesi alacağını kaydetti. Stanekzai, barajların da askeri bölgeler üzere her ülkenin ulusal sıkıntıları ve mahremi olduğunu belirterek İran hükümetinin Kaceki Barajı’nda kendilerine bağlı teknik bir heyetin incelemelerde bulunmasına yönelik isteğine şu biçimde cevap verdi:
“Hiçbir ülke bir oburunun barajlar üzere hassas noktalarda inceleme yapmasına müsaade vermez. Onlar da bize müsaade vermez. Hiçbir halde Kaceki Barajı’nda inceleme yapmalarına müsaade veremeyiz. Su olduğu takdirde haklarını vereceğiz. Olmadığı vakit da şikayet etmesinler. Üstelik, hakları olan hissesi her vakit da aldılar. Bu yıl bile su hakkını aldılar.”
Stanekzai, kuraklığın ve su kıtlığının global bir sorun olduğunu ve bu nedenle İran’ın bu sorunu büyütmemesi gerektiğini belirterek sorunun diyalogla çözülmesinin kıymetini vurguladı.
İRAN’DAN SERT AÇIKLAMALAR GELMİŞTİ
İran’ın Afganistan hududunda bulunan Sistan-Beluçistan eyaletini geçen hafta ziyaret eden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, Taliban tarafının kelam konusu su muahedesine riayet etmediğini belirterek sert tabirler kullanmıştı.
Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid ise İranlı makamlara cevaben İran’ın tavrının ikili alakalara ziyan verebileceğini belirtmiş, basın üzerinden sert demeçler verilmemesi gerektiğini aktarmıştı.
Söz konusu açıklamaların akabinde İran, Afganistan’a bir heyet göndermiş, görüşmelerde su ve hudut problemleri ele alınmıştı.
Afganistan ile İran ortasında bulunan Hilmend Su Yolu üzerindeki su sorunu 1973’te varılan mutabakatla tahlile kavuşmuştu. Muahedeye nazaran, Afganistan Hilmend Nehri’nden İran’a “normal koşullarda” saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti. Bunun 22 metreküpü, “İran’ın su hakkı” olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan’ın İran’a yönelik “iyi niyet göstergesi” olarak belirlenmişti lakin muahedede yer alan “normal koşullar” tabiri suyun azaldığı ya da kuraklığın yaşandığı periyotları kapsamıyor.
Bu nedenle son yıllarda Afganistan’da yaşanan kuraklık nedeniyle İran’a akan su ölçüsünün azalması, Tahran idaresini rahatsız etmeye başlamıştı. Sık sık kurak periyotlar geçiren iki ülke, 1973’te imzalanan mutabakata bağlı olduklarını söz etmelerine karşın su sorunu nedeniyle karşı karşıya geliyor.
Taliban idaresi, bölgedeki kuraklık nedeniyle Hilmend Irmağı üzerindeki Keceki Barajı ve Kemal Han ırmaklarında su ölçüsünün azaldığını savunurken İran ise teknik bir heyetin barajları ziyaret ederek bu durumu teyit etmesi gerektiğini tabir ediyor. (AA)
