İş dünyası kredi bulamamaktan yakınıyordu: Bankacılar neden kredi vermediklerini anlattı

Reuters’a konuşan bankacılar, Merkez Bankası’nın adımları sonrası birtakım kredileri artık veremeyecek duruma gelmekten şikâyet etti. Üst seviye bir bankacı, “Bankalar likidite sağlamayan bir menkul değer istemiyor ve bu riski almak istemiyor, bu yüzden de kredi vermemeleri çok normal” dedi.

Merkez Bankası’nın faiz indirimi ile başlayan ve kredi karşılığı tahvil ayırma zorunlulukları ile devam eden adımları sonrası bankalar, kurumsal kimi kredileri artık veremeyecek duruma gelmekten şikâyetçi.

Tahvil alma yükümlülüğüne girmek istemeyen bankalar, kimi kredileri kapatma yolunu da tercih ederken, birçok şirket de yeni adımlarla faizi düşmesine karşın bu kredilere erişimin “her geçen gün daha da zor” hale gelmesinden yakınıyor.

Buna karşılık, iktisat idaresi yeni OVP’de de belirttiği üzere bankaları kendi istediği ihracat, istihdam, yatırım odaklı kredilere yöneltme, kredileri tabana yayma konusunda kararlı ve ısrarcı görünüyor. Bu yönlendirme ile ihracat odaklı istikrarlı büyüme isteyen hükümet yaratılacak döviz girdisini de hesaba katıyor.

KREDİ KULLANDIRMAKTA EPEYCE ZORLANIYORLAR

Yaklaşık iki ay evvel de TCMB ile İSO ve TOBB ortasındaki toplantılarda karşılıklı sert tenkitlerde ana neden kredilere erişim ve maliyet konusu olmuştu.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da süreç sonrası, “Son devirde banka kredilerindeki badirelerin kaynağı iktisat programımız değil finans bölümü ile gerçek dal ortasındaki süreksiz bir yaklaşım farklılığıdır.. Bu farklılığın en kısa müddette, üretim ve istihdam odaklı büyümeyi destekleyecek biçimde kapsamlı bir uzlaşmaya dönüşeceğine inanıyorum” demişti.

Bu tartışmaların akabinde şikayete husus olan ve maliyetleri yüzde 40’a yaklaşan ilgili kurumsal kredilerin maliyeti TCMB’nin kararlarıyla yüzde 20’ye hakikat düşürüldü.

Ancak bu kredilere büyüme gayesi hududu da getirildi. Bankacılar takip eden kararlarla maliyeti düşürülen kredilerin kullandırılması halinde tahvil tutma yükümlülükleri doğduğunu belirterek, kredi kullandırmakta hayli zorlandıklarını söz ediyor.

‘BANKALAR BU RİSKİ ALMAK İSTEMİYOR’

Üst seviye bir bankacı, kredi karşılığı tutulması mecburî hale gelen tahviller ile ilgili olarak, “Bankalar likidite sağlamayan bir menkul değer istemiyor ve bu riski almak istemiyor, bu yüzden de kredi vermemeleri çok normal” derken; bir öteki bankacı ise birçok bankanın bu ortamda risk optimizasyonu yaptığını ve kimi kredileri yenilemediğini söyledi.

‘ÖZ KAYNAK KULLANARAK KREDİYİ KAPATANLAR VAR’

Bir bankacı “Bankalar verdikleri kısa vadeli krediler için uzun vadeli tahvilleri tutmak istemiyor. Bu yüzden de kimi şirketlerin kredisi yenilenmiyor. Kredisi yenilenmeyen firmalardan öz kaynaklarını kullanarak krediyi kapatanlar var” dedi.

TCMB’nin ve BDDK’nın kredilerle ilgili birinci adımlarının atıldığı nisan ayında kur tesirinden arındırılmış 13 haftalık ortalamanın alındığı yıllıklandırılmış kredi büyümesi yüzde 50 düzeyinde idi.

Toplam kredi büyümeninin nisandan bugüne yüzde 20’ye gerilemiş durumda ve bankacılara nazaran şimdi son uygulamaların tam tesiri de bitmedi.

Kurumsal tarafa bakıldığında ise yılbaşından itibaren TL cinsi kredi büyümesi yüzde 57.8 düzeyinde. KOBİ kredileri yüzde 58.8, büyük firmalara kullandırılan kredilerde ise yüzde 56.5 büyüme görülüyor.

BANKALAR TEREDDÜTLÜ

Son düzenlemeler sonrası Ağustos sonunda TCMB’nin banka genel müdürlerine gönderdiği “Menkul Değer Tesis Hakkında Bildirinin Uygulanması hakkında” mevzu başlıklı 30 Ağustos tarihli yazıda uygulamaya ait ayrıntılar belirtilmişti.

Bankalar ise bu bildirime ait tereddütleri ile bildiride değişiklik talepleri ve tekliflerini içeren yazıyı Merkez Bankası’na gönderdi.

TCMB Reuters’a yaptığı açıklamada geçen hafta bankaların sorularını açıklığa kavuşturan “tamamen kaldırmayı” amaçlayan uygulama talimatının bankalara iletildiğini belirtti. Reuters’ın gördüğü ilgili yazıda kredilerin tarifleri, kesimin sorularını da içeren mevzularda uygulama biçimleri üzere ayrıntılar yer alıyor.

Bankaların TCMB’ye gönderdiği sorular ortasında bankalara uygulanan lakin faktoring leasing şirketleri kapsamayan düzenlemenin haksız rekabete yol açabileceği tasası yer alıyor. Ayrıyeten, uzun vadeli proje kredilerde uygulanan yapılandırmanın düzenlemeye tabi olmadığı sorusu da iletilen mevzular ortasında.

Öte yandan birleşme satın alma süreçlerinin hangi kümede yer alacağı, yatırımlar içesinde yer alan arsa ve bina yatırımlarının istisnası olup olmadığını, fatura karşılığı kredide ödemenin öbür bankadan yapılmasının krediyi engelleyip engellemediği üzere birçok soru da bankacıların başında netleşmeyen başlıklardan.

‘TÜRKİYE’NİN KREDİ YAPISINI DEĞİŞTİRECEK’ ADIMLAR

Konu hakkında bilgi sahibi bir yetkili, yapılan düzenlemelerle TCMB kaynaklarından kullandırılan kredilerde KOBİ’lerin yılbaşında yüzde 5 olan hissesinin yüzde 25’e yaklaştığını belirterek şunları söyledi:

“Bu artarak devam edecek… Döviz talebi oluşturulacak, yurtiçi ve yurtdışı YP kredileri kapatma hedefi olan, yatırım gayesi olmayan alanlarda kredi talebi oluşabiliyor. Bu uygun kaidelerle TL olarak sağlanan kaynakların maksada uygun olmayan biçimde krediye yönlendirilmesi manasına gelir… Türkiye’nin kredi yapısını değiştirecek adımlar atılıyor. Kredilerin gerçek maksada yönlendirilmesi ismine gerekmesi halinde bu cins adımlar devam edecek.”

Bankacılara nazaran TCMB’nin kesime verdiği bildiri net:

“Benim sayemde sağladığın ucuz finansman ile benim istediğim alana kredi ver, istemiyorsan kaynağı Hazine tahvili olarak iade et.”

Ancak bankaların kısa vadeli kredi için uzun vadeli TL tahvil tutma konusundaki isteksizliği o kadar yüksek ki cezai kural olan üç kat döviz mevduatını tahvil yerine TCMB’ye park etmek isteyen banka bile oldu. TCMB bu talebi Cuma günü bankalara gönderdiği bir yazı ile reddetti ve yalnızca tahvil kabul edeceğini belirtti.

FİRMALAR: KREDİ UCUZLADI ANCAK ERİŞMEK İMKÂNSIZ

Kredilerin ucuzlamasına karşın bu kredileri alamadıklarından şikayetçi olan hazır giysi bölümünden bir şirket sahibi, “Son düzenlemelerin akabinde faizler rotatif kredilerde yüzde 40-45’lerden 24-25’lere geldi lakin bu olduktan sonra bankaların kullandırmakta çok titiz davrandıklarını görüyoruz…. Artık faizde bir tavan olduğu için, bankalar kredi kullandırmada çok daha seçici davranıyorlar” dedi.

Plastik bölümünde faaliyet gösteren bir firma sahibi ise, finansman durumu dertli olan firmaların TL krediye ulaşmalarının her yapılan düzenleme ile daha güç hale geldiğini, kurumsal tarafta krediye erişilebilirliğin azaldığını, vadenin kısaldığını belirterek “Şu an herkes KGF paketini bekliyor” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati bu hafta teminat eksikliği yaşayan KOBİ’lerin finansman muhtaçlıklarını desteklemek hedefiyle yeni bir Hazine takviyeli kefalet paketi çalışması yürüttüklerini söylemişti.

Bankacılık ve dal kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran yeni krediye ulaşamayan kimi şirketler ise öz kaynaklarını kullanarak mevcut kredilerini kapatıyor.

Bir dokuma firması sahibi, şirketlerin işletme sermayesi gereksiniminin son iki yılda TL bazında 4 kat arttığını belirterek, “Döviz artışının üzerine, hammaddeye de döviz bazında yüzde 100 artırım gelince, örneğin aylık 100 bin TL’ye yaptığınız işi artık 400 bin TL’ye yapabilir hale geldiniz. O denli bir sarmala girdik ki işletme sermayesi muhtaçlığı 4 katına çıktı. Firmaların işletme sermayesi derdi çektiği bir ortamda nasıl olacak bu (öz kaynaklarla kredilerin kapanması” diye konuştu.

TCMB KREDİLERDE HANGİ ADIMLARI ATTI?

TCMB’nin bu yıl içinde kredilerde attığı en besbelli adımlardan biri, TCMB kaynaklarından finanse edilen döviz cinsi reeskont kredilerini net ihracat ve yüzde 70 döviz bozdurma kaideleri bulunan TL cinsi reeskont kredilerine yöneltmesi oldu.

Yılbaşında toplam meblağı 5 milyar TL olan TL cinsi reeskont krediler 90 milyar TL’ye yaklaştı.

TCMB geçen ay ise kredi siyasetlerinde belirleyici pozisyonunu güçlendiren, istenilen alanlara yönlendirilmeyen krediler karşılığı tahvil tutma mecburiliği getirdi.

TCMB ayrıyeten ticari kredilerde yüzde 20 mecburî karşılıkları tutma uygulaması yerine yüzde 30 oranında menkul değer tesisi getirdi. Takip eden düzenlemelerle TCMB birtakım kurumsal krediler için yüzde 10 üzeri büyümede ve makul faiz oranı üzerindeki kimi kurumsal krediler için yeniden ek tahvil yükümlülükleri getirdi.

TCMB geçen ay ortasındaki sürpiz faiz indirimi sonrası ekseriyetle bankalara ilettiği yazılarla bazen de Resmi Gazete düzenlemeleri ile 10’a yakın düzenlemeye gitti. (REUTERS)