Kronik hastalıklar neden artıyor?

İnsülin direncinin, şekerli ve unlu besinlerin beslenme alışkanlığı haline dönüştürülmesiyle gelişen bir hastalık. Ülkemizde her 3 şahıstan birinde görülen ve diyabetin birinci adımı olan bu sorun birtakım hayat değişiklikleriyle ortadan kaldırılabiliyor.

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, insülin direnciyle ilgili bilinmesi gerekenleri ve bu meseleyle başa çıkma yollarını şöyle anlattı:

İnsülin direnci nedir?

İnsülin direnci, pankreasın ürettiği insülinin etkisiz kalması sonucu daha fazla insüline muhtaçlık duyulması durumudur. Olağanda bir ünite insülin kan şekerinde 30 mg/dl’lik düşüşe yol açarken, insülin direnci ortaya çıktığında bir ünite insülin kan şekerinde lakin 10 mg/dl’lik bir düşüşe yol açar. İnsülin direncinde, insülin hücreler üzerinde kâfi ve gerekli etkiyi oluşturamaz. Bu sorunu olan bireylerin kanında hem insülin seviyesi hem de kan şekeri seviyesi yüksektir. Olağanda sabah aç karnına kan şekeri ve insülin seviyesi düşüktür. İnsülin direncinde ise kan şekeri ve insülin seviyesi yükselme eğilimine girer.

Bel, boyun ve karın yağlarına dikkat!

İnsülin direnci ile karın bölgesindeki çok yağlanma paraleldir. Bu sorun bel ve boyun kalınlığına, yemeklerden sonra hipoglisemi ataklarına yol açar. Bel, boyun ve karın ne kadar kalın ise pankreas o kadar fazla insülin salgılar. Bel ve karında biriken yağlar, kalça ve basenlerde biriken yağlardan daha tehlikelidir. Bu durum kronik hastalıkların en sık nedenidir. En uzun yaşayan beşerler en az şeker tüketen ve insülin düzeyleri en düşük olan insanlardır.

Hangi sıkıntılara neden olur?

Vücut kas kaybedip, yağ depolar. İnsülin düzeyi ne kadar yüksek ise insülin direnci o kadar fazladır. İnsülin direnci ile birlikte beden kas kaybedip, yağlanır ve kilo vermek zorlaşır. Karaciğer en fazla yağlanan organlardan biridir. İnsülin direnci karaciğeri yağ deposu haline getirir. İnsülin direnci hipoglisemi ataklarına yol açtığı için kişi sık sık ve fazla ölçüde yeme muhtaçlığı hisseder. Hasebiyle obezite ve şeker hastalığı gelişme süreci tamamlanır. Daha sonraki evrede ise kalp ve damar hastalıkları, demans (bunama) ve kanser gelişimi ortaya çıkabilecek istenmeyen durumlardır.

Nasıl ortaya çıkar?

İnsülin; yağ depolayan, bedende iltihaplanmaya ve gerilime yol açan bir hormondur. İnsülin düzeyi ne kadar yüksekse insülin direnci o kadar fazladır. İnsülin fazlalığı hipertansiyon, yüksek kolesterol, yüksek trigliserid, kalp damar hastalıkları, kanser ve depresyona neden olabilir. Başka aile bireylerinde obezite, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve kalp hastalığı varsa bireyde insülin direnci riski fazladır. Günümüzde insanların birçok fazla şeker, fazla nişasta, karbonhidrat, fazla yağ, fazla tuz, katkı unsurları, tarım ilacı, antibiyotik, hormon ve GDO yüklü besinlerle beslenmektedir. Bütün bu faktörler insülin direncine neden olur. İlaç olarak sık kullanılan statin ve beta blokerlar da bu sorunu tetikler. Ayrıyeten hareketsizlik, tatlandırıcılar, alkol, ağır metaller, besin alerjileri, beslenme bozukluğu (antioksidan-lif-Omega-3, vitamin eksikliği, fazla hayvansal protein) üzere nedenler de insülin direncine yol açar.

Hormonal istikrar bozulur

İnsülin direnci, bedenin tüm hormonal istikrarını olumsuz tesirler, gerilime yol açar. Tiroit ve kortizol (stres hormonu) hormonları en fazla etkilenen hormonlardır. Tiroit işlevleri bozulur, bayanlarda polikistik over hastalığı ve kısırlık ortaya çıkabilir. Kronik gerilim, kan kortizol seviyesini arttırır. Kortizol belde yağlanmaya ve insülin direncine yol açar.

Yaşam biçiminizi değiştirin

İnsülin direncine karşı birtakım alışkanlıklarınızı değiştirin. Fakat bu değişiklikler kısa vadeli olmamalı, hayat biçimine dönüştürülmeli. İşte yapmanız gerekenler:

■l Organik beslenmeye çalışın.

■ Yemeklerinizdeki yağ, tuz ve şeker oranını azaltın.

■ Ekmeği, unlu besinleri, makarna ve pirinci sonlu tüketin.

■ Bal, pekmez, reçel ve marmelatı azaltın.

■ Günde iki öğün beslenin ve öğün ortalarını açın.

■ Akşam saat 18.00’den sonra yemek yemeyin.

■ Porsiyon büyüklüğünü azaltın.

■ Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durun.

■ Sistemli idman yapın.

■ Kaliteli ve nizamlı uyuyun.

■ Hayata gülümseyin.

■ Sakin, dingin, optimist olun.

■ Şahsî hijyene dikkat edin.

■ Kâfi ve kaliteli su için.

İnsülin hassasiyeti iyidir

İnsülin direnci ve insülin hassasiyeti bir madalyonun iki yüzü üzeredir.  Eğer insülin direnciniz varsa bu insülin hassasiyetinizin düşük olduğu manasına gelir. Tam karşıtı şayet insüline karşı hassasiyetiniz varsa bu insülin direncinizin düşük olduğunu gösterir. Yani insülin hassasiyetine sahip olmak uygundur. İşte bunu sağlamak için beslenmenizde yapmanız gereken değişiklikler:

■ Rengarenk zerzevat ve meyveler.

■ Her türlü yeşillik.

■ Düşük yağ.

■ Baklagiller ve kâfi lif.

■ Magnezyum, kalsiyum

■ Krom, çinko ve B vitaminleri.