‘Kuşları öldüren havai fişekler yasaklansın’ kampanyası

Simurg Kuş Yuvası Derneği’nin, ilkel ve ölümcül olarak nitelendirdiği havai fişek kullanımının yasaklanmasına dair başlattığı kampanyaya 50 bine yakın kişi imza vererek dayanak çıktı.

Ankara merkezli Simurg Kuş Yuvası Derneği’nin, ‘Havai Fişekler Büsbütün Yasaklansın. Bu İlkel ve Ölümcül Cümbüş Artık Son Bulsun’ başlıklı imza kampanyasına, şu ana kadar 50 bine yakın kişi internet üzerinden imza vererek takviye oldu.

Binlerce kuşun vefatına sebep olan havai fişeklerin kullanımının yasaklanması için kuş gözlemcileri de davette bulundu.

İnsanların cümbüş için attığı havai fişeklerin tüm dünyada binlerce kuşun vefatına sebep olduğuna dikkat çekilen kampanyada, ülkemizde de misal katliamların yaşandığı belirtildi.

Bugüne dek tekraren ‘havai fişek kullanımı yasaklansın’ diye davetler yapıldığı ve imza kampanyaları düzenlendiği, lakin ilgili makamlarca bu bahiste büsbütün yasaklayıcı bir teşebbüste bulunulmadığı kaydedildi.

SADECE KUŞLARI ÖLDÜRMÜYOR, İNSAN SIHHATİNİ DA TEHDİT EDİYOR

Halen neredeyse tüm düğünlerde, nişanlarda ve kutlamalarda havai fişek kullanıldığı belirtilen kampanya duyurusunda, şu davet yapıldı:

*Sadece sonlu sayıda belediye, artık kendi etkinliklerinde havai fişek kullanmayacağını açıkladı.

*Bu kâfi olmasa da öbür kutlama çeşitlerinin de mümkün olduğunu gösteriyor. Havai fişekler yalnızca kuşları öldürmüyor.

*Dünya çapında yapılan çeşitli çalışmalarla havai fişek kullanımının hava kirliliğine bağlı halk sıhhatini tehdit ettiği, fizikî yaralanmalara sebep verdiği, duyma ve görme rahatsızlıkları yarattığı belgelenmiştir.

*Hem kuşlara ve öbür hayvanlara hem de insan sıhhatine tehlikeleri nedeniyle artık kutlamanın büsbütün yasaklanmasını talep ediyoruz.

“PANİKLE KAÇAN KUŞLAR AĞAÇLARA, CAMLARA, ARAÇLARA ÇARPARAK ÖLÜYOR”

İnsanın cümbüş aracı olan havai fişeklerin canlılar için büyük tehlike oluşturduğunu belirten Antalya Kuş Müşahede Topluluğu’ndan kuş gözlemcisi veteriner doktor Gökçe Coşkun, havai fişeklerin yarattığı ışık ve sesin kuşlar başta olmak üzere yabani ve evcil hayvanları etkilediğini açıkladı.

Havai fişeklerin yarattığı ışığın gece göç eden kuşların istikamet değiştirerek ışığa yönelmeleri ve göç yolunun değişmesine neden olduğunu belirten Coşkun, “Işığın dışında yüksek ses kuşlarda panik ve tasa yaratmaktadır. Bu panik hissiyle kaçan kuşlar ağaçlara, camlara ve araçlara çarparak hayatlarını yitiriyor. Küçük ötücü kuşlarda kalp kriziyle vefata de neden olabilir. Bu panik durumu bilhassa göç vakitlerinde topluluk oluşturan kuşlarda daha fazla görülmektedir” dedi.

DÜNYADAN ÖRNEKLER

ABD’de 2010 yılbaşı gecesinde atılan havai fişeklerden korkup etrafa kaçışan 5 bin al kanatlı karatavuğun etrafa çarparak öldüğünü hatırlatan Coşkun, gerilim faktörünün bilhassa üreme devirlerinde kuşlarda telaş yarattığını, hormonal olarak üreme faaliyetlerinin durmasına neden olduğunu söyledi.

Coşkun, kayıtlara nazaran 2008’de Kaliforniya’da 4 Temmuz kutlamalarında havai fişek gösterisinden ötürü yüzlerce deniz kuşunun yuvalarını terk ettiğini de kaydetti.

İSTANBUL GÖÇ GÜZERGAHINDA

Türkiye’de kent merkezlerinde bile kuş çeşitliliğinin hayli yüksek olduğunu vurgulayan Coşkun, şöyle konuştu:

*Önemli göç rotalarını barındırıyor ve biyoçeşitlilik alanlarına sahibiz. Bu zenginliklerimiz düşünüldüğünde başta kuşları ve öteki hayvanları olumsuz etkileyecek bu cins şovlara müsaade vermemeliyiz.

*Özellikle İstanbul üzere göç güzergahı üzerinde olan yerlerde havai fişek kullanımı yasaklanmalı.

*Antalya üzere kıyı şeridinde birçok otel çeşitli kutlamalarda havai fişek kullanıyor. Meğer Antalya’nın kıyı şeritleri biyoçeşitlilik istikametinden en varlıklı noktalarımız.

*Bu bölgelerde göç sonrası dinlenen ve üreme gösteren kuşlar direkt olarak havai fişekten etkilenebilmektedir.

‘RENK GÖSTERİSİ İSTEYENLER HAVAİ FİŞEKLERE DEĞİL TABİATA BAKSINLAR’

Havai fişeklerin yalnızca yaban hayatına ziyanı olmadığını, evcil hayvanlarda da gerilime yol açtığını aktaran Coşkun, şöyle devam etti:

*Köpeklerde huzursuzluk ve havlama üzere davranışları tetiklemektedir. Bir havai fişek patlama sesinin 190 desibele kadar çıktığı düşünüldüğünde bu yalnızca hayvanlar değil, bizim için de panik yaratabileceğini, hatta kulak zarına ziyan verebileceğini görebiliriz.

*Havai fişeklerin gökyüzünde patlaması sonrasında, atmosfere perchlorates (perklorik asitin tuzları) yayılmaktadır.

*Bu daha sonra su ve toprağa karışarak karsinojenik ve toksik tesirler yaratır. Dumanı ise teneffüs sistemi ve dolanım sistemini tesirler.

*İnsanlar renk gösterisi görmek istiyorsa havai fişeklere değil, tabiata baksınlar. Eminim yalıçapkınının mavisi, sarıasmanın sarısı, kızılgerdanın turunculuğu, arıkuşunun yeşilini hiç bir havai fişek veremez.

KARAR VERİCİLERE SESLENDİ

Simurg Kuş Yuvası Derneği İdare Konseyi Lideri Alaz Uslu da havai fişek kullanımının hem ekolojik hem de insan sıhhati hasarına yol açtığı kanıtlanmasına karşın karar vericilerin yasaklanması tarafında sessizliğini koruduğunu belirterek, “Havai fişeklerin patlama anında meydana gelen şok tesiri ile birlikte yanma, çarpma üzere tehlikeler de kuşların hayatını tehdit ediyor” dedi.

KUŞLARA VE YABAN HAYATINA ÇOK BÜYÜK ZİYANI VAR

Havai fişeklerin tabiata, kuşlara ve öbür yaban hayvanlarına çok büyük ziyanı olduğunu söyleyen uzman biyolog Cansu Özcan ise özel günler ve kutlamalar sırasında kullanılan havai fişeklerin patlama esnasında ortaya çıkan yüksek ses, duman ve ışığın, etraftaki kuşların korkmasına, panikle uçup çarpışmalara, yaralanmalara ve ölümlere neden olduğunu kaydetti. Özcan, üreme periyodunda kuşların kuluçkadan kalkmasına kadar önemli sıkıntılara yol açabildiğini de söyledi.

YILBAŞI KUTLAMALARINDA TOPLU KUŞ ÖLÜMLERİ

Daha evvel İtalya ve ABD’de yılbaşı kutlamalarındaki havai fişekler nedeniyle toplu kuş vefatları yaşandığı örneğini veren Özcan, “Türkiye’de yaban hayatı ve tabiata verdiği büyük ziyanlardan ötürü kimi vilayet ve ilçelerde kutlama sırasında havai fişek şovları yasaklandı ve belediyeler kullanmama kararı aldı. Toplu kuş ölümlerinin önüne geçmek, etrafa ve yaban hayatına verdiği ziyanı en aza indirmek için bu kararın Türkiye genelinde uygulanması gerekmektedir. Havai fişek şovları yerine kısa periyodik, sessiz ve parlak olmayan ışık simülasyonları kutlamalarda kullanılabilir” dedi.

Kuş gözlemcisi biyomühendis Hüseyin Çağlar İnce, Türkiye’nin bulundurduğu canlı tipleri açısından bir kıta özelliğine sahip olduğuna dikkat çekerek, Türkiye’de kuşağı tehlike altında olan ve dünyada yalnızca burada yaşayan yüzlerce canlı tipi bulunduğunu, havai fişeklerin tabiata ziyanı düşünüldüğünde bu bilgiler ışığında bahse yaklaşmak gerektiğini söyledi. İnce, kuş göçleri vaktinde İstanbul Boğazı’nda yapılan havai fişek şovlarının Asya, Avrupa, Afrika sınırında göç eden kuş cinslerini de tehdit ettiği örneğini verdi.

‘ÜREME MUVAFFAKİYETİNİ DÜŞÜRMEKTEDİR’

Havai fişeklerin, bu çeşitler ortasında kuşağı tehlike altında olanların kuşaklarının tükenme suratını da artırdığını lisana getiren İnce, “Diğer taraftan üreme vaktinde yapılan havai fişek şovları canlıların üreme muvaffakiyetini düşürmektedir. Örneğin kuşağı tehlike altında olan küçük akbabanın ürediği ender alanlardan biri, Beypazarı İnözü Vadisi’dir. Burada yapılan düğünler sırasında atılan havai fişekler onların üremelerini olumsuz etkilemektedir” diye konuştu. (DHA)