Madımak Katliamı 30. yılı: Madımak Oteli’nde hayatını kaybedenler anılıyor

30 yıl evvel Sivas’taki Madımak Oteli 2 Temmuz 1993 günü ateşe verildi, büyük kısmı sanatçı ve aydın 35 kişi ömrünü yitirdi. Sivas katliamı nedeniyle hayatını kaybedenler her sene olduğu üzere bugün de Türkiye’nin birçok yerinde düzenlenen aksiyon ve programlarla anılacak.

2 TEMMUZ MADIMAK KATLİAMINDA NELER YAŞANDI?

2 Temmuz 1993 günü, cuma namazının akabinde yürüyüş başlatan laiklik zıddı küme tarafından Madımak Oteli önündeki araçlar ateşe verildi, sonra da otelin içinde yangın çıkarıldı. Polis ve asker olaylara müdahalede gecikip yetersiz kalınca 33 sanatçı ve aydın ile 2 otel vazifelisi, 2 de saldırgan olmak üzere toplam 37 kişi hayatını kaybetti. Aziz Nesin, itfaiyenin yangın merdiveninden inerek hayatta kalabildi.

Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında, ortalarında Aziz Nesin’in de bulunduğu pek çok sanatçı ve fikir insanı periyodun Sivas valisi Ahmet Karabilgin’in özel davetlisi olarak bu kente geldi.

Kültür Merkezi içindeki zıt kümeyle çıkan taşlı sopalı çatışma, polis tarafından fazla büyümeden, sıkıntı kullanılarak önlendi.

Binlerce bireyden oluşan karşı küme, Kültür Merkezi’nden tekrar Hükümet Meydanı’na geldi. Hükümet Konağı’nı taşlamaya ve slogan atmaya başlayan küme akabinde Madımak Oteli civarına ulaşarak, slogan atmaya devam etti.

MADIMAK OTELİ’NİN YAKILMASI

Madımak Olayı’nda küme evvel Madımak Oteli önündeki araçları ateşe verdi ve oteli taşladı. Madımak Oteli tutuşturulan perdeler ve alt katta bulunan eşyalarla birlikte yakıldı.

Otele sığınmış olan şahıslardan, ortalarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Metin Altıok ve Hasret Gültekin’in de bulunduğu 35 kişi yanarak yahut dumandan boğularak hayatını yitirdi.

Aralarında Aziz Nesin’in de bulunduğu 51 kişi de olaylardan kendi imkanlarıyla, ağır yaralarla kurtuldu. İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki vazifeli tarafından darp edilip, merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan aykırı görüşlü kalabalığa yanlışsız itildi.

Başından yaralanan Aziz Nesin’i linç teşebbüsünden ortaya giren polisler kurtardı. Yaralılar, polis otomobilleriyle Tıp Fakültesi Hastanesi`ne götürüldü.

Madımak Olayı sonucunda 33 konuk, 2 otel vazifelisi ve 2 gösterici hayatını yitirdi. Akşam saatlerinde valilikçe ilan edilen ”2 günlük sokağa çıkma yasağı” ile birlikte, güvenlik güçleri kentte tam bir hakimiyet sağlayabildi.

Sivas’ta Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize edilen Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli’nin yakılması sonucunda çoğunluğu Alevi 33 muharrir, ozan, düşünür ile 2 otel çalışanının yanarak ya da dumandan boğularak hayatlarını kaybetti.

İKTİDARDAKİLERİN REAKSİYONU NE OLMUŞTU?

Turgut Özal’ın vefatından sonra Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’in yerine DYP Genel Lideri seçilen ve Başbakan olan Tansu Çiller vazifesi devralalı şimdi bir hafta olmuştu.

Çiller’in Madımak Oteli’nde yaşananların akabinde söylediği kelamlar tartışma yaratacaktı: “Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir ziyan görmemiştir”

Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise olayın münferit olduğunu ve “Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını” vurguluyordu:

“Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş… Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır… Karşılıklı kümeler ortasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından ötürü can kaybı vardır.”

İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise Aziz Nesin’i gaye gösterdi: “Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek reaksiyon göstermiştir”

Aziz Nesin, ilerleyen günlerde Gazioğlu’nun “yalancılıkla” suçladı.

Koalisyon ortağı SHP’nin eski genel lideri, devrin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin’le telefonla görüşerek “en kısa vakitte destek güç gönderileceğini, kimsenin kılına dahi ziyan gelmeden kurtarılacağını” söyledi.

İnönü, katliam akabinde SHP’ye ve kendisine yönelik tenkitlere, “Ne yapayım, yetkim yoktu” karşılığını verdi.

DAVA SÜRECİNDE NELER YAŞANDI?

Madımak Olayı’ndan sonra yargılama süreci

Madımak Olayı‘ndan bir gün sonra 35 kişi gözaltına alındı. Daha sonra gözaltına alınanların sayısı 190’a çıktı. Gözaltına alınan 190 bireyden 124’ü hakkında “laik anayasal tertibi değiştirip din devleti kurmaya kalkışma” suçlamasıyla dava açıldı, geri kalanlar özgür bırakıldı.

Kamuoyunda Sivas Davası olarak bilinen davanın birinci duruşması, Ankara 1 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde 21 Ekim 1993 günü yapıldı. 26 Aralık 1994’te karara bağlanan dava sonucunda, 22 sanık hakkında 15’er yıl, 3 sanık hakkında 10’ar yıl, 54 sanık hakkında 3’er yıl, 6 sanık hakkında 2’şer yıl mahpus cezası, 37 sanık hakkında da beraat kararı verildi.

Yargıtay, Devlet Güvenlik Mahkemesi kararını bozdu

Müdahil avukatlar, Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin kararını “taraflı, hukuka ve adalete aykırı” olarak niteleyerek, detaylı bir savunmayla temyize gittiler.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi katliamın “Cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu” belirterek Devlet Güvenlik Mahkemesi’nin kararını asıldan bozdu. Ankara 1 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, Yargıtay’ın bozma kararına uyarak yargılamayı yine başlattı.

Madımak Olayı’nda 33 bireye idam cezası 28 Kasım 1997’de açıklanan kararda, 33 sanık Türk Ceza Yasası’nın 146/1 hususuna nazaran idama ve 14 sanık 15 yıla kadar değişen mahpus cezasına mahkûm edildi.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi 24 Aralık 1998’de mahpus cezalarını onadı, 33 idam cezasını ise yordam noksanlıkları nedeniyle bozdu.

Şubat 1999 tarihinde adap eksikliklerinin giderilmesi için başlayan yargılama sonucunda 16 Haziran 2000’de 33 sanık Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce yine idam cezasına çarptırıldı.

2002 yılında idam cezasının yürürlükten kaldırılmasıyla idam cezası mahkumlarının cezaları müebbet ağır mahpus cezasına çevrildi.