Konya Ovası’nda yer altında vakitle çözünen kireç taşlarının boşluk oluşturması üzere farklı jeolojik etkenlerle yerin çökmesiyle oluşan obrukların sarsıntılardan etkilenip etkilenmediğine yönelik çalışmalar uzmanlarca sürdürülüyor.
Obruklarla ilgili uzun yıllardır incelemelerin devam ettiğini belirten Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Arık, “Özellikle ağır yağışlı devirden sonra üstteki tabakanın ağırlaşması, yer altında suyun rahat hareket edebileceği bir kanal oluşması, yüzeyin üzerine ağır bir yük konulması, yapay ya da doğal sarsıntılar, obruğun son çökme anını etkileyen faktörlerdir. Zelzeleler de bu faktörlerden bir adedidir. Sarsıntılar, bir obruğun çökmesini hızlandırabilir.” diye konuştu.
Arık, 6 Şubat’taki sarsıntılardan yaklaşık 20 gün sonra Konya’nın Karapınar ilçesinde 37 metre çapında ve 12 metre derinliğinde oluşan obruğun ölçümlerini gerçekleştirdiklerini söz ederek, şöyle konuştu:
*Doğrudan sarsıntıyla alakasını kurmak hayli güç fakat bölgede birçok farklı obruğun oluşum vaktiyle sarsıntı oluşum vakitlerini kıyasladığımızda, birkaç zelzele oluşum vaktine denk gelen obruk oluşumu var.
*Obruk oluşumlarının vakitlerinin net olarak bilinememesi nedeniyle bu ilgiyi kurmak epeyce güç, şu anda modelleme çalışmalarımız devam ediyor. 2023 yılı içinde misal soruların yanıtlarını daha ayrıntılı alabileceğimizi umuyorum.
Yöre halkından alınan bilgiye nazaran bazen sarsıntılarla yakın periyotlarda obrukların oluştuğunu bildiklerini anlatan Arık, “Obrukların oluş vakitleriyle ilgili kesin datalar olmadığı için en bariz datalar olarak yöre halkından aldığımız bilgileri kıymetlendiriyoruz. Burada yaşayan vatandaşların beyanına nazaran buradaki obrukların sarsıntılarla nispeten bağlantılı olduğu ortaya çıkıyor.” diye konuştu.
Arık, alanda yaptıkları çalışmalarda faylar ve obruk oluşum şartlarını belirlediklerini lisana getirerek, obruk oluşumuna hassas alanlarda jeofiziksel araştırmalar (elektrik özdirenç tomografisi vb.) yaparak mümkün boşluk, kırık, yarık üzere “yapısal süreksizlikler”in boyutlarını hesapladıklarını bildirdi.
Bölgelerde obrukların oluşum yerlerinin tespit edilmesi için birçok farklı prosedür denediklerini anlatan Arık, şunları kaydetti:
*Bölgede görmeye alışık olduğumuz kuyu biçiminde 700 civarında derin obruk var. Bunun yanı sıra 1800 civarında da çökme yapısı tespit edildi.
*Sığ derinlikte olanlar 1 metreden az derinliğe, başkaları de 1 metreden daha yüksek derinliğe sahip. Bölge içindeki obrukların dağılımına baktığımızda en yaygın dağılım Karapınar bölgesinde, bunun yanı sıra Karatay ve Çumra’da, kuzeye gittiğimizde Yunak, Çeltik, Cihanbeyli, Kadınhanı ile Sarayönü’nde obrukların olduğunu biliyoruz.(AA)
