Paris’teki nükleer denemeler kanseri tetikledi
Fransa Ulusal Sıhhat ve Tıp Araştırmaları Enstitüsü’nün (INSERM) araştırmasına nazaran, Fransa’nın 1966’dan 1996’ya kadar 30 yıl boyunca Pasifik’te gerçekleştirdiği yaklaşık 200 nükleer test, bu bölgedeki kanser riskini artırdı.
Fransız Polinezyası olarak isimlendirilen takımadalarda ortaya çıkan tiroit kanseri hadiselerinin yüzde 0,6 ila yüzde 7,7’sini tetikleyen etken, bu nükleer denemeler olabilir.
INSERM araştırmacısı Florent de Vathaire, bölgede yaşayanlarda daha sonra ortaya çıkan tiroit kanserinin çeşitli varyantlarının nükleer denemelerin yapıldığı periyotla bağlantılı olduğunu belirtti.
Bölgede 2010’da sonuçları açıklanan ve 1984-2016 yılları ortasında 395 tiroit kanseri hadisesi üzerinde yapılan epidemiyolojik araştırmada da kapalılığı kaldırılmış dokümanlar ile meteorolojik dataların bu bölgenin tiroit olaylarının kıymetli bir kısmında tesirli olduğunu ortaya koymuştu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2021’de Fransız Polinezyası’na ziyaretinde, başşehir Papeete’de yaptığı konuşmada, Fransa’nın bölgede 1966-1996 devrinde yaptığı 193 nükleer denemenin mahallî halkın sıhhatini etkilediğini, ülkesinin Fransız Polinezyası’na borçlu olduğunu belirtse de bu bahiste rastgele bir resmi özür dilememişti.
NÜKLEER DENEMELER
Fransa, 1966-1996 ortasında eski sömürgesi Cezayir ve deniz çok toprağı Fransız Polinezyası’nda yaklaşık 210 nükleer deneme yapmıştı. Polinezya’da yapılan 193 nükleer denemenin 147’si yer altında gerçekleşmişti.
100 binden fazla kişinin etkilendiği varsayım edilen nükleer denemeler, memleketler arası reaksiyonlar üzerine eski Cumhurbaşkanı Jacques Chirac devrinde sona erdirilmiş ve kurbanlara tazminat ödenmesi kararlaştırılmıştı.
Fransa’da 2010’da nükleer deneme mağdurlarına tazminat ödenmesini öngören bir yasa yürürlüğe girse de yalnızca 20 şahsa tazminat ödenmişti. Tazminat taleplerine ait birçok başvuruyu reddeden Fransa, verdiği kelamı tutmamakla suçlanmıştı.
MURUROA DOSYALARI
Disclose haber sitesi gazetecileri, Amerikan Princeton Üniversitesi ve İngiliz çevreci küme Interprt araştırmacıları, Fransa Savunma Bakanlığına ilişkin kapalılığı kaldırılmış “Mururoa Dosyaları” olarak isimlendirilen 2 bin belgeyi inceleyerek mart ayında “Toxic” ismiyle kitap yayımlamıştı.
Belgelerin incelenmesi ve hem Fransa’dan hem de Fransız Polinezyası’ndan onlarca bireyle mülakatlar sonrası araştırmacılar, kitapta Fransa’nın bölgede 1966’da Aldebaran, 1971’de Encelade ve 1974’te Centaure nükleer denemelerinin radyasyon tesirlerini tekrar kurgulamıştı.
Fransa’nın denemelerin tesirlerini bazen kasti olarak daha az hesapladığı vurgulanan kitapta, radyasyon düzeyinin Fransa Atom Güç Kurulu tarafından 2006’da hesaplanandan ve kurbanlara tazminde referans alınan ölçüden 10 kata kadar daha fazla olduğu kaydedilmişti.
Kitap, Fransız yetkililerin nükleer denemelerin Ada halkının sıhhati üzerindeki gerçek tesirini 50 yıl boyunca sakladığı sonucuna varmıştı.
Şu ana kadar yalnızca 63 Fransız Polinezyası vatandaşına nükleer deneme sonucu ortaya çıkan radyasyona maruz kaldığı için tazminat ödendiğini bildiren Disclose sitesine nazaran, bölgedeki nükleer denemeler 100 binden fazla kişiyi etkiledi.
Polinezya Hükümet Lideri Fritch, 60 yıllık inkar, sindirme, hor görmenin bir anda silinemeyeceğini belirterek mevzuyu Fransa idaresiyle konuşmayı talep etmişti. (AA)
