Ülkemizi yasa boğan Kahramanmaraş ve Gaziantep merkezli zelzelelerin üzerinden tam 20 gün geçti. Acı üstüne acı yaşanan zelzele bölgelerinde salgın hastalık riskinin arttığı bir periyoda girdiğimize dikkat çeken İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, ‘‘Beslenme ve hijyen şartlarının kâfi olmaması, sağlıklı ve kâfi su kaynaklarına ulaşamama, barınma, tuvalete erişim ve uyku sıkıntıları salgın hastalık riskini artırır” dedi. Erk, o hastalıkları ve korunma yollarını şöyle anlattı.
Prof. Dr. Osman Erk
En çok kimler risk altında?
Çocuklar, yaşlılar ve kronik rahatsızlığı olanların hastalıklara yakalanma riski daha fazladır. Sarsıntı bölgelerindeki çocuklarda bilhassa kızamık, boğmaca, difteri, suçiçeği, kabakulak üzere hastalıklarda artış olabilir. Yakın temas yoluyla bulaşan bu hastalıklara karşı bilhassa risk kümelerinin aşılanması gerekir.
Üst teneffüs yolu enfeksiyonları
Deprem bölgelerinde teneffüs yoluyla bulaşan hastalıklarda besbelli bir artış beklenmektedir. Daha çok grip, coronavirüs, RSV; bronşit, zatürre, menenjit sıklığında artış olabilir. Çünkü küçük büyük herkesin bağışıklığı zayıf, depremzedeler bulaşı kolaylaştıran kalabalık ve kapalı ortamlarda hayat sürüyor.
Tetanoz
Tetanoz toprak, demir, çimento ile temas sonucu aşılanmamış depremzedeler ve bölgede misyon yapan şahıslarda ortaya çıkabilen ölümcül bir hastalıktır. Enkazdan çıkarılan depremzedelere en kısa müddette tetanoz aşısı yapılmalıdır. Bölgedeki vazifeliler de son 5 yılda tetanoz aşısı olmamışlarsa kesinlikle aşı yaptırmalıdır.
Verem
Kötü hayat şartları, kalabalık ortamlar, çok yorgunluk ve gerilim depremzedeler ortasında verem hastalığı riskini de artırır.
İshal
Deprem bölgelerinde yetersiz hijyen, beslenme ve kirli su kaynaklı enfeksiyonlar sıktır. Bilhassa ishal olaylarında artış görülür. Tifo, kolera, dizanteri, viral gastroenterit, bakteriyel gastroenteritler, paraziter hastalıklar sıktır.
Hepatit A ve B
Bir ay kadar sonra bölgede kirli sulardan geçen hepatit A ve hepatit B hastalıkları görülebilir.
Akciger hastalıkları
Binalarda kullanılan asbest de zelzele bölgesinde bulunanlar için büyük tehlike oluşturuyor. Tedbir alınmazsa teneffüs yoluyla bedene giren bu unsurun akciğer hastalıkları ve kanserin en büyük nedeni olabileceği belirtiliyor.
Kuduz
Deprem bölgesinde katı atıkların uzaklaştırılamaması ve kanalizasyon sisteminin ziyan görmesi nedeniyle kemirgenler artar. Fare, öbür kemirgenler, bit, pire üzere vektör olabilecek etkenlerle gayret edilmelidir. Fare ve kemirgen idrarı ile bulaşmış su ve yiyeceklerin tüketilmesi, bulaşmış toprakta temas sonucu leptospiroz denilen hastalık ortaya çıkabilir. Etken ağız yolu yahut hasarlı deri yoluyla bedene girer. Hastalık yüksek ateş, titreme, bulantı, kusma, karın ağrısı, yaygın beden ağrıları, karaciğer ve böbrek yetmezliği bulgularıyla seyreder. Hayvan ısırıkları sonrası kuduz riski arttığı için aşı stoğu kâfi olmalıdır.
NE ÜZERE TEDBİRLER ALINMALI?
– Sarsıntı bölgelerinde muhtemel salgın hastalıklara karşı memleketler arası yönetmeliklere uygun olarak pak su, besin, barınak, kâfi tuvalet ve hijyen gereçleri sağlanmalıdır. Bu periyotta ambalajlı sular kullanılmalı, sular klorlanmalı, zerzevat ve meyveler klorlanmış su ile yıkanmalı, yemek kapları pak tutulmalı ve yiyecekler yeterli pişirilerek, tüketilmelidir.
– Bölgelerde kâfi sayıda tuvalet oluşturulması, tuvaletlerin yerleşim bölgelerine ve su kaynaklarına belli uzaklıkta olması, atıkların her gün uzaklaştırılması, sabun ve tuvalet kağıdına erişim ishal hadiselerinin önlenmesinde kıymetlidir.
– Sıhhat takımları tarafından suların klor düzeyi, mikrobik etkenler tarafından kirletilip kirletilmediğinin saptanması, ishal hadiseleri ortaya çıktığında süratle hastalık etkenlerinin saptanması gerekir.
– Şahsî hijyen, ellerin tuvalet öncesi ve sonrası, yemek öncesi ve sonrası, yemek hazırlanırken yıkanması, ishal ve üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının önlenmesi açısından önerilir.
– Çocuk hastalıklarına karşı yeniden barınma şartlarının uygunlaştırılması, hijyen şartlarının sağlanması ve aşıların uygulanması kıymetlidir.
– Depremzedelerin maske takmaları, gerekirse aşılanmaları ve sık sık sıhhat denetimlerinden geçirilmeleri uygun olur. Depremzedelere yemek, çadır ve hijyen materyallerinin yanı sıra maske yardımı da gereklidir. Bölgede vazife yapanların da maske ve eldiven kullanmaları hem bulaşıcı hastalıklar açısından hem de bölgedeki binalarda ortaya çıkan asbest ve toz maruziyeti açısından koşuldur.
