Seçim sonrası inanç tabana vurdu
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici inanç endeksi, temmuz ayında 80,1 iken ağustos ayında yüzde 15,1 oranında azalarak 68,0 oldu. Bu bedel, son 14 ayın en düşük kıymeti olarak kayıtlara geçti.
Seçim öncesinde fiyat artırımları, kurun yatay seyretmesi ve düşük faizler nedeniyle yükselen tüketici itimat endeksi, seçim sonrasında hükümetin imza attığı iktisat siyasetleriyle birlikte sert geriledi.
Dolar kurundaki artış, vergi artırımları, faiz artışları ve enflasyondaki yükseliş geçim zorluklarını artırdı.
TÜKETİCİ İNANÇ ENDEKSİ NEDİR?
Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel iktisada ait mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek devir beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülüyor.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici itimat endeksi 0-200 aralığında kıymet alabiliyor. Tüketici inanç endeksinin 100’den büyük olması tüketici itimadında optimist durumu,100’den küçük olması tüketici itimadında karamsar durumu gösteriyor.
SEÇİM GÖSTERGESİ 14 MAYIS’TA DA ÇALIŞMIŞTI
Sozcu.com.tr’de 1 Nisan 2023 tarihinde yayımladığımız “TÜİK’in seçim indikatörü 14 Mayıs’ta da çalışacak mı?” başlıklı haberde “Seçimlerin mümkün sonuçlarına dair fikir verebilecek bir anketin de, Türkiye İstatistik Kurumu’nun yaptığı ‘aylık tüketici eğilimleri anketi’” olduğunu belirtmiş ve AKP’nin son 20 yılda istediğini aldığı seçimlerin hepsinde tüketici itimadı endeks kıymeti daima 90 ve üzerinde, AKP’nin bu periyotta istediğini alamadığı dört seçimde ise bu kıymet daima 90’ın altında olduğunu hatırlatmıştık.
Endeks mayıs ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 4,0 oranında artarak 90’ın üzerine yükselmişti.
İşte 20 yılda yapılan seçimlerde AKP’nin oy oranları ve seçimin yapıldığı aydaki tüketici itimadı endeks kıymeti:
28 Mart 2004 lokal seçimleri:
AKP’nin oy oranı: % 41,67
Mart 2004 tüketici inancı endeks pahası: 104,9
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı.
22 Temmuz 2007 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %46,66
Temmuz 2007 tüketici itimadı endeks bedeli: 93,9
AKP bu seçim sonucu ile tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağladı.
29 Mart 2009 mahallî seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %38,39
Mart 2009 tüketici inancı endeks kıymeti: 76,9
Dünyada ve Türkiye’de ekonomik kriz yaşanan 2009’daki seçimde AKP’nin oylarında 2007’deki genel seçime nazaran 8,27 puan, 2004’teki mahallî seçime nazaran ise 3,28 puanlık düşüş oldu.
12 Haziran 2011 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %49,83
Haziran 2011 tüketici inancı endeks bedeli: 98,0
AKP 2011’deki seçimde oy oranını, bir evvelki genel seçime nazaran 3,25 puan, bir evvelki lokal seçime nazaran 11,44 puan artırdı.
30 Mart 2014 lokal seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %42,87
Mart 2014’te tüketici itimadı endeks bedeli: 92,4
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı ve bir evvelki mahallî seçime nazaran oy oranını yükseltti.
10 Ağustos 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan‘ın oy oranı: %51,79
Ağustos 2014’te tüketici itimadı endeks kıymeti: 93,6
AKP Genel Lideri Erdoğan bu seçimi kazanıp cumhurbaşkanı seçildi.
7 Haziran 2015 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %40,87
Haziran 2015 tüketici inancı endeks kıymeti: 89,6
AKP bu seçimde tek başına hükümet kuracak meclis çoğunluğunu kaybetti ve 1 Kasım’da seçimler tekrarlandı.
1 Kasım 2015 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %49,50
Kasım 2015 tüketici inancı endeks kıymeti: 95,2
AKP bu seçimle birlikte tek başına hükümet kuracak çoğunluğu tekrar elde etti.
16 Nisan 2017 anayasa değişikliği referandumu:
AKP ve MHP’nin istediği evet oyu oranı: %51,4
Nisan 2017 tüketici inancı endeks bedeli: 92,0
AKP ve MHP’nin istediği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi teklifi kabul edildi.
24 Haziran 2018 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan: %52,6
Haziran 2018 tüketici itimadı endeks pahası: 91,1
Erdoğan ikinci sefer cumhurbaşkanı seçildi ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi.
31 Mart 2019 mahallî seçimleri:
AKP’nin aldığı oy oranı: %44,33
Mart 2019 tüketici inancı endeks bedeli: 81,1
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kaybetti.
23 Haziran 2019 İstanbul seçimi (tekrar):
AKP’nin adayının oy oranı: %44,98
Haziran 2019 tüketici itimadı endeks kıymeti: 80,1
AKP bu seçimde İstanbul’u bir kere daha kaybederken oy farkı 13 binden 806 bine yükseldi.
28 Mayıs 2023 genel seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan: %52,1
Mayıs 2023 tüketici inancı endeks kıymeti: 91,1
14 Mayıs’taki seçimde Cumhur İttifakı parlamentoda çoğunluğu alırken Recep Tayyip Erdoğan da 28 Mayıs’taki ikinci tıpta Cumhurbaşkanlığı’nı üçüncü defa kazandı.
Mart 2023 prestijiyle tüketici itimat endeksi 80,1 düzeyinde bulunuyordu. Endeks pahası, 56 aydır, yani cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilen Temmuz 2018’den bu yana, 90 düzeyini görmemişti.
AKP hükümeti, oy oranını yükseltmek maksadıyla, en düşük emekli aylığının 7500 TL’ye yükseltilmesi ve emeklilikte yaşa takılanlar dahil birçok düzenlemeye imza atsa da tüketici inanç endeksi, hayat pahalılığının tesiriyle düşük seyretmeye devam etti lakin nisanda 87,5’e, mayısta ise 91,1’e yükseldi.
Tabii ki seçimlerde tek faktör iktisattaki genel durum değildi ve TÜİK anketinin ne kadar muteber olduğu tartışılır. Lakin yeniden de üstte sıraladığımız seçim sonuçları ve tüketici itimadı endeksi tablosu, seçimlerin sonuçlarına dair bir fikir veriyor.
