Şili, kayıp diktatörlük kurbanlarını aramaya başlıyor
Şili hükümeti, diktatör Augusto Pinochet devrindeki kayıp ve ölümlerin aydınlatılması gayesiyle “ulusal arama planını” onayladı.
The New York Times’in haberine nazaran, Şili Devlet Lideri Gabriel Boric, ülkede binlerce kişinin kaybolduğu ve öldürüldüğü diktatörlük devrini başlatan, Pinochet önderliğinde yapılan darbenin 50. yıl dönümünden kısa bir mühlet evvel, “ulusal arama planını” onayladı.
Boric, kelam konusu planı yürürlüğe girmesini sağlayan başkanlık kararnamesini imzaladığı merasimde “adaletin çok uzun sürdüğünü” kaydederek “Bu, ailelere yapılan bir uygunluk değil, ülkenin hak ettiği ve gereksinim duyduğu karşılıkları vermek için topluma karşı bir misyon.” dedi.
Adalet ve İnsan Hakları Bakanı Luis Cordero Vega, The New York Times’a verdiği röportajda, “Bu şahısları devlet kaçırdığı için, tazminat, adalet ve arama çalışmalarının sürdürülmesinden sorumlu olması gerekenin de devlet olduğunu” söyledi.
ÜLKE TARİHİNDE BİR İLK
“Ulusal arama planı” çerçevesinde, Pinochet diktatörlüğünün sona ermesinden bu yana birinci defa kayıpların bulunması için hükümet seviyesinde çalışma yapılacak. Plan, devlet kurumları ve insan hakları örgütleri ortasında dağılmış dava belgeleri, arşivleri ve bilgileri özel bir yazılım kullanarak bir ortaya getirmeyi ve dijitalleştirmeyi amaçlıyor.
Kurbanların gömülü olabileceği ya da finansman yetersizliği nedeniyle hafriyat yapılmasının yıllardır bekletildiği alanların araştırılmasına da fon ayrılacak.
1976’da kaçırılan bir kişinin kızı olan Kongre Üyesi Lorena Pizarro, planın, failler hakkında bilgi verilmesiyle sonuçlanması gerektiğini kaydederek “Silahlı kuvvetlerin bu bilgilere sahip olduğu gerçeğiyle yüzleşmenin ve (silahlı kuvvetlerin) bu bilgilerin var olmadığını söylemeyi bırakmasının vakti geldi.” tabirlerini kullandı.
Silahlı kuvvetler, diktatörlük periyodundan kalma belgeleri, “artık eline bulunmadığını” argüman ederek teslim etmezken, 1970’lerde mikrofilme dönüştürülen birtakım belgelerin da 2000 yılında yakıldığı bildiriliyor.
Ordunun mahkemelere yalnızca talep edildiğinde muhakkak dataları sağladığı lakin tüm kayıtları elde etmek için mahkemelerin rastgele bir süreç yapmadığı öne sürülüyor. Kelam konusu plan ile hükümetin davalara müdahil olması halinde bile, kurbanların kalıntılarının bulunması ve kimliklerinin belirlenmesi sürecinin uzun yıllar alması bekleniyor.
Şili’de 11 Eylül 1973’te askeri darbeyle sosyalist Devlet Lideri Salvador Allende’yi deviren General Pinochet, idareye el koymuştu.Pinochet’nin 17 yıl süren diktatörlük periyodunda yaklaşık 3 bin sivilin öldürüldüğü yahut kaybolduğu, on binlerce kişinin azap gördüğü ve 200 bin kişinin sürgün hayatı yaşadığı varsayım ediliyor. (AA)
