Son 20 yılda internette en ağır Türkiye’deki zelzeleler araştırıldı

İletişim Başkanlığınca, Ankara’da, “Hazırlık, Müdahale ve İyileştirme” temasıyla Stratcom Afet İrtibat Forumu düzenlendi.

Burada konuşan Leetaru, dünya medyasının gözünden zelzelenin nasıl işlendiğine dair yapay zeka temelli çalışmasını anlattı.

Leetaru, son 20 yıl içinde internette en ağır aramanın, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler için yapıldığını belirterek, ABD ve dünya genelinde yapılan aramaları grafik üzerinde gösterdi.

ABD’nin Los Angeles kentinde 2019’da meydana gelen zelzelenin internet kullanıcıları tarafından önemli oranda aratıldığını aktaran Leetaru, bu aramaların kısa müddette azaldığını, ABD halkının bir müddet sonra bahisle çok fazla ilgilenmediğini kaydetti.

Leetaru, dünya çapında yer alan bilgilerin süratlice tüketildiğini, çoklukla sarsıntının akabinde 72 saat boyunca ağır arama yapıldığını lakin daha sonra arama oranlarının düşüşe geçtiğini aktardı.

Afetlerin medyada yer alma eğrisini grafik üzerinde gösteren Leetaru, sarsıntılardan bir hafta sonra zelzele haberlerine medyada daha az yer verildiğini, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar için bu durumun daha farklı olduğunu kaydetti.

Leetaru, “Depremin üçüncü haftadan sonra medyanın gündeminden kalktığını görüyoruz. Enkazdan sağ olarak çıkarılan insanların sayısı azalır zira. Medya çabuk tüketir her şeyi.” diyerek, medyada zelzele ile ilgili haberlerin üç hafta boyunca yer almasının enkazdan çıkarılan insanlardan ötürü olduğunu söyledi.

Kalev Hannes Leetaru, sarsıntının akabinde enkazdan çıkarılan insan haberlerine odaklanıldığını, umut içeren ve yardım haberlerinin yer aldığını söyledi.

“HABERLERİN MEDYADA YER ALMA ORANI, İNSANLARIN İNTERNETTE YAPTIĞI ARAMALARLA BAĞLANTILI”

“Haberler üretildiğinde izleyiciler tarafından tüketilir, günlük olarak çok fazla bilgi işlenmesi gerekiyor.” diyen Leetaru, “haberlerin medyada yer alma oranının insanların internette yaptığı aramalarla ilişkili olduğunu” belirtti.

Leetaru, yeni araçları kullanarak medyayı anlamaya ve afetlerde bağlantı sürecinde neler yaşanabileceğine odaklandığını söyleyerek, “Bir afet meydana geldiğinde medyadaki haber oranlarını takip edebiliyoruz.” dedi.

Gelişen yapay zekayla, afet devrinde atılan tweetlerle vatandaşların neye muhtaçlığı olduğunun anlaşılabildiğini kaydeden Leetaru, internet ortamında paylaşılan fotoğraf ve imgelerin doğruluğunun tespit edilebilirliğinin de mümkün olduğunu aktardı.

“İNSANLARIN YAPMALARI GEREKEN HER VAZİFESİ ANLAMALARI ÇOK ÖNEMLİ”

Uluslararası Kızılay Kızılhaç Federasyonu ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) eski toplumsal medya ünite sorumlusu Dante Manuel Licona Estevez de, “Afetlerde Dirençli İrtibat Optimizasyonu ile Standartları Aşmak” bahisli panelde yaptığı konuşmada, DSÖ gruplarıyla Adıyaman’a gittiğini belirterek, ABD’de yaşayan kalp cerrahı Dr. Mehmet Öz’ün sarsıntının çabucak akabinde burada yaptıkları müdahaleye ait tecrübelerini paylaştığını söyledi.

Öz’ün sarsıntının çabucak akabinde ne yapılması gerektiğini düzgün bildiğini söz eden Estevez, sonraki haftalar ve aylar boyunca her an müdahaleye devam ettiklerini söyledi.

Estevez, “Çok sağlam ve yeterli düşünülmüş araştırma stratejileriniz olabilir. Fakat onları uygulayacak beşerler bunları anlamadıysa, çalışamazsınız. Bu yüzden insanların yapmaları gereken her vazifesi anlamaları çok kıymetlidir.” sözünü kullandı.

Afet irtibatında takım üyelerinin her birinin rollerinin ne olduğunu anlamasının ehemmiyetine vurgu yapan Estevez, insanların ne yapmaları gerektiğini anlamalarına yardımcı olabilecek standart operasyon prosedürlerinin her vakit devrede olması gerektiğini belirtti.

Estevez, standart operasyon prosedürlerinin krizlere cevap verirken temel ögelerin unutulmamasına yardımcı olduğunu vurguladı.

Kriz anındaki eldeki mevcut araçların dengelenmesinin ehemmiyetini vurgulayan Estevez, afetlere müdahalede esneklik ve dirençliliğin kritik olduğuna dikkati çekti.

Estevez, afet irtibatında insanların hayatları mevzubahis olduğu için her saniye ve har dakikanın değerli olduğunu belirterek, görevlilerin operasyondaki rollerinin ne olduğunu hatırlamasının çok kıymetli olduğunu söyledi.

ACİL DURUMLARDA TEKNOLOJİ VE İNOVASYON UYGULAMALARI

Deprem sonrası tahlilleri toplumsal medyada takip edilen Tokyo Üniversitesi’nden Prof. Hidenori Watanave, forumun “Kriz ve Risk İdaresine Teknoloji Uygulamaları Paneli”nde konuştu.

Watanave, afet, risk idaresi, kriz idaresi ve acil durumlarda teknoloji ve inovasyon uygulamalarına değinerek, interaktif harita üzerinden hazırladığı uydu imajlarını paylaştı.

“Açık kaynakta bulunan uydu manzaralarını herkesin erişebileceği hale getirdik.Kodsuz platform kullanarak görselleştirme, görseller üzerine de sesli anlatım yaptık.” diyen Watanave, hazırladığı imajları Twitter üzerinden paylaştığını söyledi.

Watanave, daha evvel Japonya’da 2016’da meydana gelen tsunami felaketi ve Rusya-Ukrayna savaşı sırasında Ukrayna için de misal bir harita hazırlandığına değinerek, sarsıntı bölgesi için de benzeri çalışmanın yürütüldüğünü kaydetti.

İnteraktif haritanın zelzeleden üç gün sonra hazır hale getirildiğini ve Twitter hesabından 10 Şubat’ta paylaştığını söyleyen Watanave, uydu ve drone imajlarının kullanıldığını söyledi.

Watanave, “Böylelikle, harita üzerinden fay sınırının nereye kadar uzandığını görmek mümkün oldu. Hibrit bir tahlil yaptık, drone ile çekilmiş manzarayı aktardık ve “Help NGO” da yayınlanmıştı. Uydu imgesinde görülmeyen ayrıntıları gördük ve çözünürlüğü de pek düzgün.” dedi.

Deprem öncesi ve sonrası fotoğrafların yer aldığı görselleri toplumsal medya hesaplarından Türk kullanıcılara ulaştırmaya çalıştığını söyleyen Watanave, bölgedeki arama kurtarma çalışmaları için Türkçe paylaşım yaptığını kaydetti.

Watanave, “Japonya’daki bu tesir Türk beşerlerine ulaşmış oldu. Paylaşımların yüzde 90’ına Türkiye’den erişim sağlandı.” diyerek bu tıp teşebbüslerin afete müdahaleyi kolaylaştırdığını belirtti. (AA)