Sosyal konutta Hazine devreye girsin! Ver garantiyi bitir tartışmayı

Çevre Bakanı Kurum ‘İlk Evim İlk İş Yerim’ projelerine altı günde 3 milyon 466 binden fazla başvuru yapıldığını açıkladı. Kayıtların 31 Ekim’e kadar devam edeceğini hatırlattı. Vatandaşlar ev hayaliyle kamu bankalarına koştu ancak projeye ilişkin belli başlı soru işaretleri hala bir yanıt bulmadı. Taksitlerle ilgili şüphelerle birlikte sosyal medyada 2019’daki projeyi işaret eden kullanıcılar ‘Bu kez de aynısı olur mu’ endişesini dile getirdi.

‘İŞLETMECİ KONUTU İŞLETSİN SÖZLEŞME SONUNDA OTURANA DEVRETSİN’

Tartışmalar sürerken KARAR yazarı Uğur Emek, Kamu Özel İşbirliği projelerini işaret etti. Emek “Şehir hastaneleri modeline benzer şekilde işletmeciler konutları yapıp işletsin, Sözleşme sonunda da oturanlara devretsin. Bütçeden yıllık 90 milyar lira bu konutlara kira olarak ödensin” dedi. Kaygıların arttığı dönemde gündeme taşınan öneri destek buldu. Milyonların kafasındaki soru işaretlerinin Hazine garantisiyle giderilebileceği vurgulandı.

BARİ BİR GARANTİ DE İHTİYAÇ SAHİBİ İÇİN VERİLSİN

Çevre Bakanı Kurum ‘İlk Evim İlk İş Yerim’ projelerine altı günde 3 milyon 466 binden fazla başvuru yapıldığını açıkladı. Fakat proje ile ilgili yaşanan sorunlar tartışmaları da beraberinde getirdi. 2019’da yapılan projeler akıllara gelirken ‘ya evler bitmezse’ endişesi kafaları karıştırdı. Muhalefet ve uzmanlar ise soru işaretlerine çözüm önerisi sundu: “İhaleleri alacak müteahhitlere de Hazine’den gelir garantisi verilsin. Proje yarım kalmasın.”

Dar gelirli birey veya ailelerin konut sahibi olması için hayata geçen sosyal konut projesinde soru işaretleri bitmiyor. Kira öder gibi ev sahibi olmayı bekleyen ihtiyaç sahipleri, ödeme detaylarını görünce kafalar karıştı. Milyonlarca kişi tarafından merakla beklenen TOKİ sosyal konut projesinin detayları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanmıştı. 14 Eylül tarihinde başlayan başvuruların ardından, projeye yoğun başvuru yapıldığı görüldü. Erdoğan’ın açıkladığı detaylara göre, 81 il ve tüm ilçelerde 2023-28 yılları arasında 500 bin sosyal konut, 250 bin konut amaçlı arsa, 50 bin iş yeri yapılacak. Belirlenen taksit tutarları her sene memur maaşı zammına göre, ödemeler artacak. Öte yandan yapılan projeyle ilgili en büyük kaygılarda biri de ‘ya evler bitmezse’ endişesi. Yaklaşık 3 yıl önce 2019 yılında yapılan çekilişler sonucunda hak sahipleri belirlenmiş ihaleler de yapılmıştı. Fakat artan maliyetlerden ötürü 2019’daki sosyal konut projesinde taksitler ödenmeye devam etse bile müteahhitlerin iş bıraktığı biliniyor. 2023 yılında teslim edilmesi beklenen proje daha temelden öteye gidemedi. Muhalefet ve uzmanlar ise aynı sorunla karşılaşamamak için Hükümet’e öneride bulundu. “Köprüler gibi ihaleleri alacak müteahhitlere de Hazine’den gelir garantisi verilsin. Maliyet artışları karşılansın, proje yarım kalmasın” denildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu geçtiğimiz günlerde “Parayı topluyorsun, herkes sıraya girdi, parayı yatırdı. Kurayı 6 ay sonra çekeceksin. Kurada çıkmazsa ne olacak benim hakkım?” diye sordu. Kılıçdaroğlu “Yarın müteahhit, ‘Ben yapmıyorum. Demire, çimentoya zam geldi’ dese ne olacak? Beşli çeteye garanti veriyorsun. ‘Müteahhitlere makul düzeyde kâr elde edilecek şekilde garanti ver. Bu insanlar terk etmesinler, işi bitirsinler’ dedim” ifadelerini kullandı. “Son dönemlerde TOKİ’nin Ankara, İstanbul, Şanlıurfa, Bilecik, Bingöl ve daha birçok ildeki ihaleleri iptal oldu. Çünkü müteahhitler ihaleye girmiyor. Sen de ben de biliyoruz bu sosyal konut projesiyle amacını Erdoğan. Ama ben bu işin başarılı olmasını istiyorum” diye konuştu.

KARAR yazarı Prof. Dr. Uğur Emek de tartışmalar sürerken, Kamu Özel İşbirliği projelerini işaret etti. Emek “Şehir hastaneleri modeline benzer şekilde işletmeciler konutları yapıp işletsin, sözleşme sonunda da oturanlara devretsin. Bütçeden yıllık 90 milyar lira bu konutlara kira olarak ödensin” dedi. Kaygıların arttığı dönemde gündeme taşınan öneri destek buldu. Milyonların kaygısının Hazine garantisiyle giderilebileceği vurgulandı.

BAŞVURULAR 31 EKİM’E KADAR ALINACAK

14 Eylül – 31 Ekim 2022 tarihlerinde başvuru yapılacak. E-Devlet Başvuruları 28 Ekim 2022 tarihinde sona erecek. Başvuru belgeleri; E-devletten başvuru yapanlar için, yapılan kura sonucunda hak sahibi kabul edilen kişilerden sözleşme aşamasında temin edilecektir. Banka aracılığı ile başvuru yapanlar kategorisine göre; engelli/emekli/genç/diğer durumu kanıtlayan belge ile ikamet/nüfus/gelir/yaş şartlarının belgelenmesi istenecek.

PROJE İLİ SINIRLARI İÇİNDE 1 YIL İKAMET İSTENİYOR

TOKİ aracılığıyla inşa edilecek konutlara, iş yerlerine ve konut arsalarına, proje ili sınırları içerisinde en az 1 yıl ikamet eden veya proje il nüfusuna kayıtlı, kendisi, eşi ve velayeti altındaki çocukları üzerine ülke sınırları içinde tapuda kayıtlı konutları bulunmayan, daha önce TOKİ aracılığıyla ev satın almamış 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları başvurabilecek. Başvuru için hane halkı gelirinin İstanbul için net 18 bin, diğer şehirlerde ise 16 bin liranın altında olması gerekecek. Hane halkı geliri başvurucunun kendisi, eşi ve velayetleri altındaki 18 yaş altı çocuklarının toplam geliri dikkate alınarak hesaplanacak.

UĞUR EMEK: ‘BÜTÇEDEN YILLIK 90 MİLYAR LİRA KİRA OLARAK ÖDENSİN’

Uğur Emek köşesinde şu bilgilere yer vererek önerilerini sıraladı: “Gelir garantisini KÖİ projelerinden biliyoruz. Bu projelerde verilen garanti tutarı yaklaşık 160 milyar dolara yakındır. 2021 yılında işletmede olan projelere bütçeden yaklaşık 5 milyar dolar gelir garantisi ödendi. Yani bugünkü kurlarla 90 milyar lira. 2022’nin ilk 8 ayında kur korumalı mevduata 160 milyar lira ödendi ve şirketlere 20 milyar lira vergi avantajı sağlandı. Sosyal Konut Projesi’nin tahmini maliyeti 900 milyar liraymış. Şehir hastaneleri modeline benzer biçimde işletmeciler konutları yapsınlar ve işletsinler. İşletme süresince konutların bakım onarımını da üstlensinler. Sözleşme süresi sonunda konutları oturanlara devir etsinler. Bütçeden yıllık 90 milyar lira da bu konutlara kira olarak ödensin. Yoksullar da bedavaya otursun.”

‘5’Lİ ÇETELERE VERDİĞİNİZ GARANTİLERİ BURADA DA GÖRELİM’

Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Hazine garantisi ver. Destekleyeceğiz” demesi üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum “Sayın Kılıçdaroğlu, İşiniz zor! Ne Cumhuriyet tarihinin en büyük konut projesini açıktan destekleyebiliyorsunuz, ne topyekûn reddediyorsunuz. Siz isteseniz de istemeseniz de; bu konutları yapacağız. İlk temelleri Allah’ın izniyle ekim ayı itibarıyla atıyoruz. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan bu konutların anahtarlarını vatandaşlarımıza armağan edecek. Milletimize şimdiden hayırlı, uğurlu olsun” paylaşımını yaptı. Bunun üzerine CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun Kurum’a tepki gösterdi. Torun “Sn. Kurum, Genel Başkanımıza laf söylemek senin boyunu aşar” dedi. Kılıçdaroğlu’nun çağrısını tekrarlayan Torun, “Sen ‘asgari ücretli ev almak istiyorsa borç alsın, ek işte çalışsın’ diyen atanmış bir bakansın. Biz sosyal konutları destekliyoruz. Ama sizin garanti vermeden seçim yatırımıyla milleti aldatmanıza sessiz kalmayız. Evet, vatandaşın hakkını savunanların işi zordur. Ama ucuz pazarlamacı gibi her gün fiyat artırıp, milletten para toplamak kolaydır. Samimiyseniz 5’li çetelere verdiğiniz garantileri sosyal konutlar için de verin, daha uygun koşullar sunun” ifadelerini kullandı.

BAŞVURU SAYISI 3.5 MİLYONA ULAŞTI

Öte yandan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, başvuru sayısıyla ilgili son durumu duyurdu. Kurum, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, milletin İlk Evim İlk İş Yerim Projelerine inancının tam olduğunu belirterek, şu bilgileri verdi: “Projemize başvuranların sayısı 3.5 milyona yaklaştı. Saat 09.00 itibarıyla başvuru sayısı tam olarak 3 milyon 466 bin 250. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da bu güveni boşa çıkarmayacağız.”