Sudan’daki çatışmalar Arap sakızının tedarikini tehlikeye soktu

İSTANBUL (AA) – Sudan’da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında 15 Nisan’da başlayan çatışmalar ülkeyi ve bölgeyi büyük bir kaosa sürüklerken, küresel şirketler de bu durumdan etkilendi.

Sudan’da üretilen Arap sakızı ise bu anlamda öne çıkan bir ürün oldu.

Gazlı içeceklerden şekerleme ve kozmetiğe kadar geniş ürün yelpazesinde bileşen olan Arap sakızı ülkenin en çok talep gören ürünlerinden biri olarak öne çıkarken ülkedeki çatışmalar, küresel çapta üretilen birçok ürünün bileşeninde yer alan Arap sakızının tedarikini tehlikeye soktu.

Dünyanın önde gelen içecek şirketlerinden Coca Cola ve Pepsi’nin üretiminde kullanılan Arap sakızının tedariki risk altına girdi.

“İçtiğimiz birçok içecek ve kullandığımız kozmetikte Arap sakızı bulunuyor”

Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede Sudan’da yaşanan şiddetli çatışmalardan tüm dünyanın etkilenmesinin beklendiğini belirtti.

Ergezen, ”Pek çoğumuzun bilmediği Arap sakızı, Sudan için önemli. Dünyada üretilen Arap sakızı arzının yüzde 70’i Sudan’dan sağlanıyor. Buradaki çatışmalar nedeniyle tedarik zincirinde yaşanan sıkıntılar, Arap sakızı arzını durma noktasına getirdi.” dedi.

Arap sakızının gazlı içeceklerden kozmetiğe kadar bir çok sektörün en önemli ham maddelerinden biri olduğunu ifade eden Ergezen, ”Yani bugün içtiğimiz bir çok içecekte veya kullandığımız kozmetikte aslında Arap sakızı bulunuyor. Alternatifinin de oldukça kısıtlı olması, bu ürünün önemini ve haliyle Sudan’ın önemini, bu sektör için artırıyor. Şu anda bir çok kuruluş, alternatiflere yönelmiş durumda. Tabii ürünün arzı kesintiye uğrayınca, fiyatlarda da hızlı bir yükseliş görüldü. Aynı pandemi döneminde birçok üründe yaşandığı gibi” diye konuştu.

Ergezen, devam eden çatışmalar nedeniyle ürün sevkiyatlarının durma noktasına geldiğini aktardı.

Bu kadar kritik ham madde arzı bulunan ülkede, çatışmaların bitirilmesi için bir çok ülkenin çaba gösterdiğini dile getiren Ergezen, ”Mevcut Arap sakızı stoklarının yaklaşık 6 ay daha arzı karşılayabileceği belirtiliyor. Bu durumda Sudan’daki çatışmaların bu sürede bitirilememesi durumunda, dünyada bir çok şirket zor durumda kalabilir ve üretimlerini durdurmak noktasına gelebilir. Stokların kontrollü kullanılması amacıyla gazlı içecek üreticilerinin üretimlerini düşürmek veya alternatif tedarikçilere yönelmesi beklenebilir. Zaten kısa sürede artan fiyatlar, bu isteği gösteriyor.” ifadelerini kullandı.

Ergezen, Arap sakızının en büyük talebini Pepsi ve Coca Cola gibi şirketlerin oluşturduğunu vurguladı.

”Küresel Arap sakızı üretiminin 120 bin ton olduğu belirtiliyor. Bunun ise yaklaşık 84 bin tonu Sudan tarafından üretiliyor. Toplam ekonomik değerinin ise 770 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor.” değerlendirmesinde bulunan Ergezen, “Arap sakızının küresel ticaret içerisindeki payı düşük görünse de kullanıldığı alanlar ve alternatifinin olmaması nedeniyle kritik ham madde grubunda.” dedi.

Ergezen, aslında yaşananların bir üretim krizinden ziyade, tedarik zinciri krizi olduğunu kaydetti. Çatışmalar nedeniyle yolların ve limanların kapanmış olmasının Arap sakızı sevkiyatını engellediğini belirten Ergezen, ”Aynı zamanda çatışmalar nedeniyle Arap sakızı toplanmasında çalışacak kişi bulmakta da sıkıntılar olduğu belirtiliyor.” dedi.

Benzer tablonun pandemi süresince emtiaların genelinde görüldüğünü ifade eden Ergezen, şu ifadeleri kullandı:

”Ulaşım kapanmış, sınırlar kapanmış, emtialar sevk edilemiyordu. Bu da dünyada tedarik zinciri krizine yol açarak, pek çok emtia fiyatının yükselmesine yol açmıştı. Şimdi benzer tabloyu, Arap sakızı için görüyoruz. Fakat bu sefer Kovid-19 virüsünün yerini silahlar almış durumda ve Arap sakızını vuruyorlar.

Artık dünyada tedarikçi çeşitlendirmesinin ne kadar önemli olduğunu anladığımız bir dönemdeyiz. Öncesinde pandemi krizi, sonrasında Rusya-Ukrayna savaşı ve geldiğimiz noktada Sudan’daki çatışmalar, önümüzdeki dönemde bir çok ülkenin, tedarik bağımlılığını azaltacak alternatifler üzerinde çalışmasına yol açacak.”

Küçük ölçekli şirketler için alarm

Arap sakızı tedarikindeki sıkıntılar nedeniyle gazlı içecekler, şekerleme ve kozmetik sektöründe alarmların çaldığını aktaran Ergezen, şİmdilik üretimde bir etkisi görünmese de fiyatlarda bunun etkisinin görülmeye başlandığını dile getirdi.

Ergezen, ”Eğer Sudan’daki çatışmalar uzarsa, bu sefer şirketlerin üretimlerinde aksamalar görülmeye başlanabilir. Birçok şirketin yaklaşık altı aylık stok ile çalıştığı biliniyor. Çatışmaların 6 aydan daha uzun sürmesini ise şu anda kimse düşünmek bile istemiyor. Yoksa tedarik sıkıntısı yaşayan şirketlerin üretimi durdurması kaçınılmaz görünüyor. Uluslararası şirketler yüksek stok seviyesi ile çalıştığı için avantajlı durumdalar. Ama olan gene küçük ölçekli ve düşük stoklu çalışan üreticilere olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu