Taksilerde ‘akıllı zirve lambası’ tartışması

İBB’nin 26 Ocak’taki UKOME toplantısında ‘Taksi Nakliyatında Kullanılan Zirve Lambası Düzenlenmesi Teklifi’ oy çokluğuyla kabul edilmiş, taksilere akıllı zirve lambalarına geçiş için 3 ay mühlet tanınmıştı.

Taksimetreyle de entegre olarak çalışacak sistemle, taksimetre açıldığında zirve lambasında ‘Dolu’, yolcu bulunmadığında ‘Boş’, uygulama rezervasyonları durumunda ise ‘RZV’ yazacak. Yeni sistemin uygulanmaya başlanması öncesinde sistemin nasıl uygulanacağı ve yeni uygulamanın benzerinin daha evvel de uygulandığı savı tartışılmaya başlandı.

BU UYGULAMA EVVELCE BERİ VAR ESASEN KULLANILIYORDU

Taksilerdeki zirve lambasının yeni bir uygulama olmadığını argüman eden Tüketici Müracaat Merkezi Onursal Lideri Aydın Ağaoğlu, “UKOME bir karar aldı, taksiler artık doluysa ışıklı zirve lambası dolu olduğunu yazacak, şoför değiştirmeye gidiyor yahut taşınabilir uygulama üzerinden yolcu almaya gidiyorsa ‘Rezerve’ yazacak fakat, bu uygulama evvelden beri var, aslında kullanılıyordu. Olan bir uygulamayı, tekrar getiriyorlar. Anlaşılan, kurallara riayet edilmediği anlaşıldı. Dolu-boş formunda uygulama yapmayan taksilere yaptırımların tesirli olması lazım. Tüketiciler haklarına sahip çıkarak, boş taksi kendilerini almadığında şayet ışıklı zirve tabelasında da boş olduğu gözüküyorsa kesinlikle ilgililere şikayetini yapmalı” biçiminde konuştu.

SÜRÜCÜ MAKÛS NİYETLİYSE YAPILABİLECEK BİR ŞEY YOK YAPTIRIMLAR TESİRLİ OLMALI

Sürücü makûs niyetliyse tedbirlerin hiçbir faydası olmadığını belirten Ağaoğlu, şunları söyledi:

“Örneğin, hiçbir kontağı olmadığı halde sürücü değiştirme vaktinde değilken bile rezerve yazabilir. Şoför, turisti, kendi almak isteyeceği yolcuyu gördüğünde ise bu biçimde yanına yaklaşabilir. Bu noktada yaptırımların da biraz daha tesirli olmasında fayda var. Tahlil için ne yapılabilir, örnek veriyorum, bu durumu suistimal eden, müşteri seçen şoför cezalandırılır. Hatta iki üç sefer tekrar edildiğinde plaka ruhsatı iptal edilebilir.

Çünkü plaka sahiplerine verilen bu hak ebediyen kullanılabiliyor, dededen toruna geçebiliyor ve hiçbir plaka sahibi bu hakkın iptal edilmesini istemez. Buna nazaran de şoförlerini eğitirler, şoförler de müşterilerine zahmet yaratacak haksızlıklar yapmazlar. Şoförler yerli müşteri gördüklerinde doluyum diyorlar, turist gördüklerinde alıyorlar.

Yerliye, değişime gidiyorum, uygulamadan yolcu aldım üzere mazeretler öne sürebilir, ‘rezerve’ olduklarını tabir edebilirler. Yani, şoför makus niyetliyse yapılabilecek bir şey yok, yaptırımların tesirli olması, caydırıcı olması gerekir. Evvelce de vardı, taksi doluysa doruktaki taksi ışığı sönecek, boş ise müşteri arıyorsa yanacaktı. Tüketici, ışığı yanık halde durmayan taksiyi İBB yahut ilgili belediyelere şikayet iletmelidir. Bu hizmet kamusal bir hizmettir, bu hizmeti sunmaktan kaçınılamaz.”

ÖNCESİNDE YALNIZCA SARI RENKLİ ÜZERİNDE TAKSİ SÖZÜ YAZAN BİR ZİRVE LAMBASI VARDI

İBB Ulaşım Dairesi Lideri Utku Cihan ise, “Mevzuat çok açık. Akıllı zirve lambası öncesinde yalnızca sarı renkli üzerinde, ‘Taksi’ yazan bir zirve lambasıydı. Bunun dışındaki kullanımlar yasaktı. Alanda taksilerle ilgili yaşadığımız meselelerden biri de bu zirve lambalarının değiştirilerek, özelleştirilerek kullanılmasaydı. Biz de görüyorduk, kimi taksicilerimiz bunları tercih ediyorlardı, aslında bu da bize yürek verdi. Hasebiyle müsaade almadan, mevzuata alışılmamış olarak yeni uygulamaya benzeri zirve lambaları kullananlar evet vardı. Biz ise geçenlerde aldığımız UKOME kararı ile İstanbul’daki tüm taksilerin akıllı zirve lambası kullanmasını zarurî hale getirdik, üç ay içerisinde hepsi kullanıyor olacaklar. Bu yeniliği zaten getirenler vardı, ancak bizim sistemimize yani ‘akıllı zirve lambası’na geçiş zarurî hale geldi” sözlerini kullandı.

TAKSİCİNİN BU SİSTEME DIŞARIDAN RASTGELE BİR MÜDAHALE BAHTI BULUNMAYACAK

Tepe lambalarının mevcut kontrol sistemleriyle entegrasyonu bulunacağını belirten Cihan, “İstanbul’da bizim bir İtaksi sistemimiz var. Bu sistem tüm taksilerde bulunan bir kontrol düzeneği ve sonrasında biz mecliste alınan kararla İstanbul’da 2 taşınabilir taksi-yolculuk uygulamasına lisans vermiş durumdayız. Uygulamaların İtaksi sistemiyle entegrasyonu var. Biz rastgele bir davet ve seyahatin ayrıntılarını bu sistemle görebiliyoruz. Şoförün cep telefonuna uygulamadan davet geldiğinde ve rezervasyon talebi oluştuğunda bu görünüyor. Kontrol sistemimizin zirve lambasıyla entegrasyonu bulunduğundan bu durumda taksici uygulamadan süreç yapıldığında zirve lambası otomatik olarak rezerve halini alacak. Taksicinin bu sisteme dışarıdan rastgele bir müdahale talihi bulunmayacak. Dolu, boş ya da rezerve sözlerine rastgele bir müdahale kelam konusu olmayacak. Yalnızca tek bir butonumuz var, bu buton taksicinin acil durumda ‘SOS’ vermek için basabileceği buton. Bunun dışında taksicilerin zirve lambasındaki dolu, boş, rezerve yazılarını değiştirebileceği bir buton araç içerisinde bulunmayacak. Büsbütün cep telefonuna, cep telefonu uygulamalarına, İtaksi sistemine ve taksimetreye entegre bir sistem olacak. Dışarıdan buna müdahale bahtı yok” diye konuştu.

“ŞOFÖR DEĞİŞİM DURUMU İÇİN EKSTRA BİR İKAZ İŞARETİ YAPMAYA GEREKSİNİM YOK”

Yeni uygulamayla ilgili bilgi veren Cihan, “Şoför değişimi konusunda ise, şöyle bir bahis var, bu sürücü değişimi durumu İstanbul’daki taksicilerin yolcu almama mazeretlerinden en önde olanlarından bir tanesi. Hasebiyle öbür sürücüyle mevcut sürücü ortalarında anlaşacaklar, o alanda sürücü değişikliği yapacaklar. Buna nazaran de kendi ortalarında bir sistem oluşturacaklar. Sürücü değişimi durumu için ekstra bir çalışma yapmaya, ekstra bir ikaz işareti yapmaya gereksinim yok” biçiminde konuştu.

“ESKİDEN BU UYGULAMA YOKTU ZİRVE LAMBALARI SABİTTİ”

Yaşanan şikayetler sebebiyle yeni uygulamaya geçildiğine vurgu yapan Taksiciler Esnaf Odası Lideri Eyüp Aksu, “Şimdi kimi yolcularımız, taksiler bizi almıyor üzere durumlar yaşıyorlardı. Şikayetler oluyordu. Artık 3 ay içerisinde tüm taksilerde, zirve lambalarındaki led ekranda dolu, boş, rezerve, acil durum üzere tabirler yazacak. Şayet taksici, taksimetreyi açarsa otomatik olarak lambada ‘Dolu’ yazacak, taksimetre kapalı, yolcu yok ise ‘Boş’ yazacak. Arkadaş uygulama davetine yahut durak telefon davetine gidiyorsa yahut araç sürücü değişimi ya da gereksinimini karşılamaya gidiyorsa ‘Rezerve’ yazacak. Evvelden bu uygulama yoktu. Bir evvelki uygulamada zirve lambaları sabitti. Yalnızca taksi yazıyordu, artık led ışıklı ikazlı olacak. Araç içerisindeki zirve lambası elektronik ortamla değişecek. Manuel müdahale edilmeyecek. Arkadaş çağrıyı kabul ediyorsa, ‘Rezerve’ yazacak. Bu mevzuyu suistimal eden taksiciler olursa İBB ve polis mevzuda hassas kontroller yapabilir” dedi. (DHA)