Temel Kotil: Milli Muharip Uçak için yurt dışından talep var

Dünyanın gözü, Türkiye’nin yerli ve milli teknolojileriyle savunma sanayi alanında attığı adımlarda..

Türk savunma sanayisi, dünyada bir ‘marka’ olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.

Türkiye’nin en önemli teknoloji projelerinden Milli Muharip Uçak (MMU), yoğun şekilde hangardan çıkış törenine hazırlanıyor.

“Yurt dışından talepler var”

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, şirketin Ankara’daki yerleşkesinde basın mensuplarıyla bir araya geldi.

Temel Kotil, devam eden projeler, şirketin hedefleri ve savunma sanayisindeki gelişmeler hakkında bilgi vererek, amaçlarının dünyanın ilk 10 havacılık şirketleri arasında yer almak olduğunu söyledi.

Kotil, başka ülkelerin MMU projesine dahil olması konusunda da talep olduğunu bildirerek, “Bu konuda yurt dışından talepler var, şu anda bizle beraber çalışan mühendisleri de var. Bunlar devletten devlete yapılması gereken bir anlaşma. Şu anda devlet tarafından açıklanmış bir anlaşma yok.” ifadelerini kullandı.

Temel Kotil, şirketin ileriye dönük hedefleri arasında yolcu uçağı yapmak olduğunu da belirterek, “İleriye doğru vizyon konuşmak gerekiyorsa bu şirketin bir yolcu uçağı yapması gerekiyor. Tabii bunu şu anda konuşmak tabu. Bu şirkette yapabilirlik konusunda bir eksik yok.” diye konuştu.

“Bu proje sıfırdan tasarlandı, uçtan uca özgün bir proje”

Kotil, geçmiş dönemde ABD kökenli General Dynamics ile gerçekleştirilen F-16 montajının bugünkü çalışmalara önemli katkısı olduğunu belirterek, “Bu F-16 projesinde tasarım yoktu, bildiğimiz basit montajdı o. Belli parçaların imalatı burada gerçekleştirildi. General Dynamics buraya bir kültür getirdi. Büyük şirketlerin kültürü önemlidir. İster yerli olsun, ister yabancı olsun fark etmez. General Dynamics ile yaptığımız F-16’lar ile teknisyen geliştirdik ama mühendis geliştiremedik.

Özgün projeniz yoksa mühendis geliştiremezsiniz. Gökbey, TUSAŞ’ın özgün bir projesi. Devlete, bu projeyi bize verdiği için teşekkür ederiz. Bu proje sıfırdan tasarlandı, uçtan uca özgün bir proje. Yine, Hürkuş ve Anka da Gökbey gibi özgün projeler. Bu özgün projelerde mühendislerimiz gelişti. Büyüklerimiz özgün projeleri başlatınca bu çalışmalar Milli Muharip Uçak’ın da temelini oluşturdu.” diye konuştu.

Ayrıca yazılım konusunda şirketlerin artık eskisi kadar ketum olmadıklarını söyleyen Kotil, “Airbus ve Boeing hangi yazılımı kullanıyorsa biz de kullanıyoruz. Bu yüzyıl daha düz, her şeye daha rahat ulaştığınız bir yüzyıl.” ifadelerini kullandı.

“Uydu konusunda tepeden girdik”

TUSAŞ’ın uydu konusunda da çalışmalar yaptığını hatırlatan Kotil, “Biz sadece İHA, uçak, helikopter yapmıyoruz, aynı zamanda uydu da yapıyoruz. Uydu konusunda şöyle bir yol aldık; normalde klasik haberleşme uyduları 4-5 ton olur. Bunların içinde hidrazin denilen kimyasal var. O da 4 tonluk uyduda 2 tona yakın bir yakıt demek oluyor.

Hidrazin yakıtını kullanarak uydu 15 yıllık ömrü boyunca kendini yörüngede tutar. TUSAŞ olarak ‘Biz modern uydu yapmamız gerekiyor’ dedik. Onun için bir Arjantin firmasıyla da anlaştık ve ortaklık kurduk. Bu uydu elektrikli olacak. Bunda hidrazini o kadar koymuyorsunuz. Çünkü roketler daha çok elektrik gücüyle tahrik ediliyor.

Böyle olunca da uydu 5 tondan 1 buçuk tona iniyor, bu modern bir yaklaşım. Bu Airbus için de yeni olan bir şey. Şu anda Arjantin ulusal telekomünikasyon şirketi ARSAT için bir ihale aldık ve onlara uydu yapıyoruz. 2 yıl içinde bu modern uydu yörüngede yerini alacak. Bu konuda ürün olarak tepeden girdik.” diye konuştu.

“İlk teslimat da 2025’te olacak”

Projelerini bir an önce seri imalata geçirmek istediklerini söyleyen Kotil, “İnşallah önümüzdeki 5 yıl sonunda MMU tamamlanmış olur. Diğer projeler de tamamlanmış olur ve seriye dökülür. Bizim iki yüzümüz var, ilki proje yapmak, bir de bunu seriye döküp satmak.

Şirket olarak önemli kısmı ikincisi. İlki para yer, ikincisi para getirir. Onun için Gökbey’i acil acil seriye döküyoruz. Hürjet de 2025 yılında seri imalata dökülecek, ilk teslimat da 2025’te olacak. Atak-2, 2025’te teslim edilecek.” dedi.

“Projelerin bu kadar hızlı gitmesinin sebebi arkadaşların tecrübesinden kaynaklı”

TUSAŞ’ın geliştirmekte olduğu MMU hakkında da konuşan Kotil, “F-16 ile gelişen ‘know how’ (bilgi birikimi) kendini burada gösterdi. Motor takarken buradaydım. Arkadaşlar birkaç saat içinde yeni motoru taktılar. Bunu yapan arkadaşlar belki de 100’üncü motorlarını takıyorlar. Bizim asetimiz bu. Projelerin bu kadar hızlı gitmesinin sebebi arkadaşların tecrübesinden kaynaklı.

Bizim sermayemiz tecrübemiz ve insanımız. Uçağımızın şu anda uçuş bilgisayarı olsun, avionik sistemleri olsun bütün sistemleri üzerinde. Önümüzdeki günlerde motor çalıştırıp bunu göstereceğiz. Biz yıl sonuna kadar bunu bir an önce uçurmak modundayız. Amacımız yıl sonunda emniyetli bir uçuş yapmak.” ifadelerini kullandı.

“MMU’nun iniş takımını Türk firması yapıyor”

MMU’nun alt sistemlerinin Türkiye’de yapıldığını söyleyen Kotil, “Hürkuş’un kanopisini (uçak kokpiti üzerindeki şeffaf muhafaza) yurt dışından alıyorduk, contası da İsviçre’den geliyordu. 15 uçak yapıyorduk, 8’inde ambargo koydular bize.

MMU’nun kanopisini Volo firması yapıyor. İniş takımı çok önemli, Hürkuş’ta sorun yaşadık. Onu da İtalyan bir firma yapıyordu ama şimdi MMU’nun iniş takımını Türk firması TAAC yapıyor.” dedi.

MMU projesinin hızlı gelişmesinde ülke gerçeklerinin de etkili olduğuna dikkat çeken Kotil, “Ülkelerin ihtiyaçları kendilerine göre değişken olabiliyor ama bizim bu uçağı bir an önce 2028 ya da 2029’da teslimata başlamamız gerekiyor. Bizim devletle kontratımız böyle.

diye konuştu.

“İsmi büyüklerimiz verir”

DHA’nın haberine göre; MMU’nun yeni bir ismi olup olmayacağı konusuna ise Kotil, “İsmi büyüklerimiz verir. Biz önce uçuralım da sonra ismi gelir onun. Gökbey’e Sayın Cumhurbaşkanımız, Aksungur’a da İsmail Demir başkanımız isim verdi. Bunun da bir ismi olacak.” dedi.