Üretici ve market ortasındaki en çok fiyat farkı 5 kat ile portakalda

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, Ocak ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıklarını, girdi fiyatlarında yaşanan değişimleri ve tıpkı marka eserlerin marketlerdeki fiyat değişimlerini yaptığı imajlı basın açıklamasında kıymetlendirdi.

OCAK AYI ÜRETİCİ MARKET FİYAT DEĞİŞİMİ

“Ocak ayında üretici ve market ortasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 404,2 ile portakalda görüldü” diyen Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Portakaldaki fiyat farkını yüzde 396,7 ile mandalina, yüzde 385,2 ile limon, yüzde 256,5 ile kuru soğan takip etti.

Portakal ve mandalina 5 kat, limon 4,9 kat, kuru soğan 3,6 kat fazlaya satıldı. Üreticide 4 lira olan portakal 20 lira 17 kuruşa, 5 lira 25 kuruş olan mandalina 26 lira 8 kuruşa, 3 lira 83 kuruş olan limon 18 lira 58 kuruşa, 5 lira 8 kuruş olan kuru soğan 18 lira 11 kuruşa satıldı.

MARKET FİYATLARI

Ocak ayında markette 42 eserin 29’unda fiyat artışı, 13’ünde fiyat azalışı görüldü. Ocak ayında markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 34,7 ile yeşil fasulye oldu. Yeşil fasulyedeki artışı yüzde 29,8 ile salatalık, yüzde 28,4 ile ıspanak, yüzde 22,9 ile pırasa takip etti.

Markette fiyatı en çok azalan eser ise yüzde 20,7 ile kuru üzüm oldu. Kuru üzümdeki fiyat düşüşünü yüzde 10,8 ile fındık, yüzde 10 ile beyaz lahana, yüzde 9,1 ile maydanoz izledi.

ÜRETİCİ FİYATLARI

“Ocak ayında üreticide 34 eserinin 24’ünde fiyat artışı olurken, 2’sinde fiyat düşüşü görüldü. 8 eserde ise fiyat değişimi olmadı.

Üretici fiyatlarında kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru üzüm, kuru incir, Antep fıstığında fiyat değişimi yaşanmadı.

Üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 27,3 ile portakalda görüldü. Portakaldaki fiyat düşüşünü yüzde 10,8 ile yumurta izledi.

Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 56,9 ile yeşil soğanda görüldü. Yeşil soğandaki fiyat artışını yüzde 53,4 ile salatalık, yüzde 53,1 ile marul, yüzde 47,6 ile patlıcan takip etti.

Ocak ayında fiyatı en fazla artan eser markette domates, üreticide yeşil soğan olurken, fiyatı en fazla düşen eser markette kuru üzüm, üreticide portakal oldu.

ÜRETİCİ FİYAT DEĞİŞİMİNİN NEDENLERİ

“Kuru soğanda her ne kadar son bir ayda yüzde 17,9 oranında artış görülse de, bu dönem oluşan fiyatlar geçen yılın birebir ayında 7 lira 6 kuruş olan fiyatın gerisinde kaldı. Bu üretim dönemine maliyetin altında fiyatla başlayan üreticiler hala sabırla piyasanın canlanmasını, fiyatın yükselmesini bekliyor.

Bu yıl ki rekolte fazlası ve ihracatın sonlu açılması kuru soğan üreticisini mağdur etti. Çiftçilerimiz Tarım Kredi Kooperatifleri ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin devreye girerek, çiftçiden alım yapmasını bekliyor.

Yumurtadaki fiyat düşüşünün sebebi arz ve talepteki değişimden kaynaklandı.

Yeşil soğan, salatalık, marul ve patlıcanda ise arzdaki azalma eser fiyatlarının artmasına neden oldu.

OCAK AYI VE YILLIK GİRDİ FİYATLARINDA YAŞANAN DEĞİŞİMLER

Ziraat Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat datalarına nazaran ocak ayında, aralık ayına nazaran, amonyum nitrat gübresi yüzde 12,1, amonyum sülfat gübresi yüzde 7, üre gübresi yüzde 4,5, DAP gübresi yüzde 0,4 oranında arttı. 20.20.0 kompoze gübresinin fiyatı ise yüzde 2,2 oranında düştü.

Geçen yılın Ocak ayına nazaran son bir yılda DAP gübresi yüzde 25,3, amonyum nitrat gübresi yüzde 22,1, amonyum sülfat gübresi yüzde 21,8, üre gübresi yüzde 16,9, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 15,7 oranında arttı.

Süt yemi ocak ayında aralık ayına nazaran yüzde 4,7, besi yemi yüzde 4,6, son bir yılda süt yemi yüzde 43,3, besi yemi ise yüzde 41 oranında arttı.

Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 2,11 oranında arttı. İlaç fiyatları aylık yüzde 3,18, yıllık yüzde 16,7 oranında arttı.

Ocak ayında girdilerde aylık ve yıllık değişimde en fazla fiyat artışı mazotta görüldü. Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 12,2 artarken, son bir yılda yüzde 78,6 oranında arttı. En değerli girdilerden olan mazot toprak hazırlığından, ekim, gübreleme, ilaçlama ve hasada kadar üretimin her etabında kullanılıyor. Mazot fiyatlarındaki değişim direkt üreticilerimizi ilgilendiriyor.

Üreticilerimiz artan mazot fiyatları karşısında bahar aylarında kullanması gereken mazotu nasıl alacağını bugünden düşünür hale geldi.

Tarım ve çiftçilerimiz için mazot zarurî bir üretim aracıdır, tüketim hususu değildir. Bu nedenle özel tüketim olarak düşünülmemeli ve vergi de konulmamalıdır.

Ayrıca artan fiyatların üretim maliyetlerini etkilememesi, üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması için mazot dayanağı artırılmalı ve takviyelerin ödeme tarihi öne çekilmelidir.

AYNI MARKA ESERLERİN MARKETLERDE FİYAT DEĞİŞİMİ

“Yüksek maliyetle yapılan ziraî üretim bir taraftan tarım eserlerinde fiyat artışına neden olurken öbür taraftan artan enflasyonla tüketicinin alım gücünü azaltıyor.

Ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik kurallar nedeniyle eser fiyatları marketlerde çok sık değişiyor. Maliyetler sebep gösterilerek tıpkı eser yan yana iki markette farklı fiyata satıldığı üzere tıpkı marketin farklı şubelerinde bile farklı fiyatlara satılıyor.

Birliğimizce Ankara’da halkımızın temel tüketim unsurları ortasından seçilen 6 eserin tıpkı marka ve ölçülerinin 6 farklı marketteki fiyatlarına yönelik çalışma yapıldı. Yaptığımız çalışma sonucunda eserlerin belli markalar tarafından paketlenmiş fiyatı marketten markete hayli değişkenlik gösterdiği görüldü.

Aynı markanın tıpkı gramajda farklı marketlerdeki fiyatları değerlendirildiğinde sütün yüzde 32, beyaz peynirin yüzde 27, zeytinyağının yüzde 24,7, kuru fasulyenin yüzde 18,4, şekerin yüzde 17,9, kırmızı mercimeğin yüzde 17,2 oranlarda değişimleri olduğu görülüyor.

1 litre sütün paketlenmiş X markasının fiyatı, F markette 29 buçuk lira iken, B markette 29 lira 90 kuruş, D ve E markette 29 lira 95 kuruş, A markette ise 37 lira 5 kuruş, C markette 38 lira 95 kuruştur. Sütün tıpkı markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 32 oranına kadar değişiyor.

900 gram beyaz peynirin paketlenmiş X markasının fiyatı, E ve F markette 125 lira 90 kuruş iken, D markette 125 lira 95 kuruş, C markette ise 159 lira 95 kuruştur. Peynirde tıpkı markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 27 orana kadar değişebiliyor.

1 litre zeytinyağının paketlenmiş X markasının fiyatı, F markette 319 lira 90 kuruş iken, B markette 329 lira 90 kuruş, C markette 394 lira 90 kuruş, A markette ise 398 lira 90 kuruştur. Zeytinyağının tıpkı markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 24,7 oranına kadar değişiyor.

1 kilogram Dermason çeşidi kuru fasulyenin paketlenmiş X markasının fiyatı, E markette 75 lira 90 kuruş iken, D markette 79 lira 90 kuruş ve A markette 89 lira 90 kuruştur. Kuru fasulyede tıpkı markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 18,4 oranına kadar değişiyor.

1 kilogram toz şekerin paketlenmiş X markasının fiyatı, D markette 27 lira 90 kuruş iken, B ve F markette 29 lira 90 kuruş, C markette ise 32 lira 90 kuruştur. Şekerin birebir markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 17,9 oranına kadar değişiyor.

1 kilogram kırmızı mercimeğin paketlenmiş X markasının fiyatı, A markette 40 lira iken, D markette 45 lira 90 kuruşa, E markette 46 lira 90 kuruştur. Kırmızı mercimeğin birebir markanın farklı marketlerdeki fiyatı, yüzde 17,2 oranına kadar değişiyor.

Son yıllarda artan üretim maliyetleriyle gerçekleştirilen üretimde vakit zaman beklediği geliri elde edemeyen üreticilerimiz üretmekten kaçınırken, ziraî eserlerin marketlerde birbirinden farklı yüksek fiyatlara satılması kabul edilir değildir.

Yaşanan yüksek fiyat farkının önüne geçmek hedefiyle tavan fiyat uygulaması bir an evvel hayata geçirilmelidir. Yüksek fiyat konusunda yapılan kontrollerin sayısı arttırılmalı, halkımızda karşılaştıkları yüksek fiyatları gerekli mercilere şikâyet etmelidir.”