Yargıtay’dan AYM açıklaması

Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Türkiye Emekçi Partisi’nden (TİP) milletvekili seçilen Seyahat Parkı davası sanığı Can Atalay’ın Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından verilen hak ihlali kararına ait tekrar yargılanması ve tahliyesi kararına uyulmamasını kararlaştırdı. Daire, Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesine yönelik süreçlere başlanması için karar örneğinin TBMM’ye gönderilmesine ve ihlal kararı veren AYM üyeleri hakkında kabahat duyurusunda bulunulmasına karar verdi.

Yargıtay’ın verdiği karar tartışılırken yüksek mahkemeden yeni bir açıklama geldi.

Açıklamada AYM’nin Yargıtay ve Danıştay’ın içtihatlarını zıt yüz edecek kararlar verdiği öne sürüldü. AYM için “süper temyiz mahkemesi” üzere bir görüş oluştuğu savunulan açıklamada yüksek mahkemenin “yetki aşımlarına artarak devam ettiği” argüman edildi. Can Atalay’la ilgili kararda AYM’nin Yargıtay için “anayasayı ihlal cürmünü işlediği ithamında bulunulduğu” ileri sürülen açıklamada “Yüksek yargı kurumlarının saygınlığını zedeleyen ve tenkit sonlarını aşan haksız reaksiyonlar ıstırapla karşılanmaktadır” denildi.

Yargıtay’ın yazılı açıklamasının tamamı şu halde:

– “Kamuoyunun gündemini meşgul eden Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay 3. Ceza Dairesinin Şerafettin Can Atalay hakkındaki kararları ile ilgili olarak, kamuoyunun hakikat bilgilendirilmesi emeliyle aşağıdaki açıklamaya muhtaçlık duyulmuştur.

“MAHKEMELER ORTASINDA ÜSTÜNLÜK ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR”

– Bilindiği üzere, Anayasamızın 146, 154 ve 155’inci hususlarında yüksek mahkemeler; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay olarak düzenlenmiş olup, birbirlerine üstünlük sıralaması öngörülmemiştir. Anayasa Mahkemesi kararlarında olduğu üzere katılaşmış tüm mahkeme kararları herkes için bağlayıcıdır.

– Yargıtay 6 Mart 1868 tarihinde kurulmuş, 155 yıllık esaslı bir geçmişe sahip, isimli yargının en üst temyiz mercii olup üyelerinin tamamı alanlarında uzman ve tecrübeli yüksek yargıçlardan oluşmaktadır.

– Anayasa’nın m.154/1’e nazaran, ‘Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun öteki bir isimli yargı merciine bırakmadığı karar ve kararların son inceleme merciidir.’ Anayasa’nın 154’üncü ve Yargıtay Kanunu’nun 13’üncü hususuna nazaran, Yargıtay’ın isimli yargı alanında hukukun ülkede eşit formda uygulanmasını sağlama misyonu bulunmaktadır. Hukukun objektif, makul ve öngörülebilir olması, eşitlik ve türel güvenliğin ve bilhassa de adil yargılanma hakkının teminatıdır.

– Anayasa’nın 148. unsurunda ise Anayasa Mahkemesinin misyon ve yetkileri tanımlanmış, bu misyonlar ortasına 07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı Anayasa değişikliği ile ‘bireysel başvuru’ da eklenmiş, 2012 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır.

– Kişisel müracaat incelemelerinde Anayasa Mahkemesine başvurulabilmesi için ‘olağan kanun yollarının tüketilmesi’ kuraldır. Yeniden Anayasa’nın 148/5 kararına nazaran, ‘Bireysel müracaatta, kanun yolunda gözetilmesi gereken konularda inceleme yapılamaz.’ formundaki karar ile kişisel müracaatın yargısal hududu çizilmiştir.

“BİREYSEL MÜRACAAT OLAĞAN YAHUT HARİKA KANUN YOLU DEĞİLDİR”

– Bu haliyle ferdi müracaat; temel hak ve özgürlüklere yönelik hukuka muhalif müdahalelerin kanun yollarında giderilememesi halinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir hak arama yoludur. Olağan yahut harikulâde kanun yolu değildir. Münasebetiyle Anayasa Mahkemesi isimli ve idari mahkemelerce verilen kararları bozan bir mahkeme olmadığı üzere istinaf ve temyiz mercii olarak davaları yine incelemeye yetkili bir makam da değildir.

“AYM YASAL HUDUTLARI AŞTI”

– Buna rağmen, Anayasa Mahkemesinin, ferdi müracaat incelemelerinde vakit zaman anayasal ve yasal hudutları aşarak Yargıtay ve Danıştay uzman dairelerince geliştirilen yerleşik içtihatları aksi yüz edecek, hukuk sistemini kaosa sürükleyecek halde kararlar alması, kesin karar tesirini büsbütün devre dışı bırakılmasına neden olmaktadır.

AYM’YE “SÜPER TEMYİZ MAHKEMESİ” ELEŞTİRİSİ

– Öbür taraftan, bir kısım kamuoyunun gündemini meşgul eden davalar üzerinden uygulanan bağlantı stratejisi ile mevcut anayasal sistem bir kenara bırakılarak Anayasa Mahkemesinin ‘süper temyiz mahkemesi’ olduğu halinde toplumsal bir algı oluşturulmuştur.

– Temel hak ve özgürlüklerin korunması, sadece Anayasa Mahkemesinin değil, tüm yargı organlarının misyonudur.

– Türk yargı sisteminin sahiden mevcut olan yapısal problemlerinin tahlili için elverişli bir araç olması ümit edilen kişisel müracaatın, mecrasından çıkması, yargı sistemini zayıflatan sistemsel bir sorun haline gelmiştir.

“YETKİ AŞIMI”

– Ferdî müracaat sisteminin faaliyete geçmesinden itibaren üstte özetlenen problemler Anayasa Mahkemesi üyelerinin de bulunduğu bilimsel toplantılarda defaatle söz edilmesine, Yargıtay Lideri’nin isimli yıl açış konuşması ile yıl sonu basın kıymetlendirme toplantılarında ve Danıştay Lideri tarafından Danıştayın kuruluş yıldönümü toplantısında gündeme getirilmesine rağmen, Anayasa Mahkemesinin kararlarındaki anayasal ve yasal yetki aşımı olarak bedellendirilen emsal uygulamalar artarak devam etmiştir.

– Bizatihi Anayasayı korumak hedefiyle kurulan Anayasa Mahkemesi, tartışmalara bahis olan davada, anayasa koyucunun iradesini yok sayarak Anayasa’nın 83’üncü hususundaki atıf nedeniyle somut olaya uygulanması gereken 14’üncü hususunu fonksiyonsuz bırakmıştır.

“AYM’NİN TABİRLERİ GAYE GÖSTERİCİ”

– Anayasal tertibe uymayan bu bakış açısının tesiri ile kimi kararlarda yüksek mahkeme olan Yargıtay ve Danıştay’ın derece mahkemesi olarak nitelendirilmesi, tartışmalara bahis olan Şerafettin Can Atalay evrakında olduğu üzere terör kabahatlerine bakan ve büsbütün yargısal bir vazife ifa eden Yargıtay 3. Ceza Dairesinin ’88. Anayasa Mahkemesince tespit edilen ihlalin altında yatan sıkıntıları giderme tarafında kamu gücünü kullanan makamlar genel bir yükümlülüğe sahip olmasına rağmen Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi içtihadına ters davranmış, benzeri ihlalleri tedbire yükümlülüğünü yerine getirmemiş; tersine müracaatçının anayasal haklarını -Anayasa’nın parlamentoya verdiği bir yetkiyi kullanarak- daraltıcı bir halde yorumlamak suretiyle ihlal etmiştir.’ biçimindeki sözlerle anayasayı ihlal kabahatini işlediği ithamında bulunularak amaç gösterilmesi üzere son derece vahim, kabul edilemez türel kusurlar, ferdî müracaat kararlarının vazgeçilmez lisanı olmuştur.

“ELEŞTİRİ HUDUTLARINI AŞAN HAKSIZ YANSILARI ISTIRAPLA KARŞILIYORUZ”

– Üstte örneklenerek değinilen Anayasa Mahkemesinin uygulamalarının doğurduğu türel sonuçlar gözetilmeksizin, bir yüksek mahkeme olan Yargıtay ve Yargıtay 3. Ceza Dairesinin yargısal vazife ve yetkisi kapsamında verdiği kararlara yönelik yüksek yargı kurumlarının saygınlığını zedeleyen ve tenkit hudutlarını aşan haksız yansılar hüzünle karşılanmaktadır.

– Tüzel güvenliğin, toplumsal barışın ve türel öngörülebilirliğin sağlanması bakımından Anayasa’dan aldığı yetkiyle Yargıtay, kişisel müracaatın mevcut haliyle uygulanmasının doğurduğu meselelerin giderilmesi ve mukayeseli hukukta kabul edilen standartlara nazaran geliştirilmesi konusunda gereksinim duyulan, anayasal ve yasal çalışmalarda gerekli takviyesi sağlamaya her vakit hazırdır.”