Paylardaki yükseliş istIhdam sağlamadı
■ Tolga UĞUR
BORSA İstanbul BIST 100 endeksi, seçimlerin akabinde politik belirsizliğin ortadan kalkmasıyla birlikte süratle yükselerek yatırımcılara somut kazanımlar sundu. Endeks, bu yıl yüzde 45.7 oranında yükselirken, mayıs ayının sonundan bu yana yüzde 77.3 kıymetlendi. BIST 100 dolar bazında 300 doları aşarken, borsadaki yatırımcı sayısı ise tıpkı periyotta yaklaşık 2.8 milyon kişi artarak 7.8 milyonu ulaştı. Borsanın manşet endeksindeki süratli yükselişe karşın şirketlerin istihdamı 2023’ün birinci 6 ayında sadece yüzde 0.25 oranında artarak 930 bine ulaştı. Fintables ve şirketlerin faaliyet raporlarından derlenen bilgilere nazaran, BIST 100 endeksindeki şirketlerin kimilerinin istihdamı dört basamaklı pahalara bile ulaşamıyor. Dört şirkette ise işçi sayısı 100’ün altında bulunuyor. Endeksteki 56 şirkette istihdam, yılın birinci yarısında, Aralık 2022’ye nazaran artarken, 37 şirkette ise gerileme kaydetti. Kalan şirketlerin istihdam datalarında ya bir değişim yaşanmadı, ya da bilgilerine ulaşılamadı.
ENDEKS İKİYE KATLANDI
Ulaşılabilen bilgilere nazaran 2022’nin birinci 6 aylık periyoduyla kıyaslama yapıldığı vakit istihdamın en çok arttığı şirket, büyük otomotiv markalarından biri oldu. Paylarında de güçlü bir yükselişin yaşandığı otomotiv markası, istihdamını son 1 yılda 8.000 şahıstan fazla artırarak 20 binin üzerine çıkardı. Son bir yıllık devirde çalışan sayısının 1.400’den fazla (yüzde 2.2) azaldığı bir holding şirketi ise endeksteki en büyük düşüşü kaydetti. Yıllık bazda bakıldığında BIST 100 şirketlerinin yarısında istihdam artarken, 21 şirkette ise çalışan sayısı azaldı. Tıpkı devirde BIST 100 şirketlerinin paylarındaki artış yüzde 100’ün üzerinde.
Kurdaki artış etkiledi
Dinamik Yatırım Menkul Pahalar Araştırma Uzmanı Ceyhun Yavaş, paylardaki yükselişin istihdamı ne kadar etkilediği istikametindeki soruda krediler ve döviz kurlarını işaret ederek “Özellikle kurlardaki yükselişin de tesiriyle kimi şirketlerinin bilançolarında bu durumun baskı yarattığını ve istihdama katkı sağlamadığını da belirtmekte yarar görüyoruz. Enflasyonda düşüşün kaydedilmesi, kredi imkanlarının tekrar açılması ve krediye erişim maliyetlerinin eski düzeylerde olmasa da düşük düzeylerde gerçekleşmesi durumunda şirketlerin istihdam üzerindeki katkısının artacağını düşünmekteyiz” cevabını verdi.
‘Hedef 10 bin seviyesi’
Ceyhun Yavaş, istihdamdaki sonlu artışa karşın birçok şirket ve bölümde kârların, enflasyonun çok üzerinde artmasında enflasyon muhasebesinin uygulanmamasının tesirli olduğunu ve bu nedenle sayıların büyümüş olabileceğine dikkat çekti. Yavaş, BIST 100 endeksinde jeopolitik riskler ve kredili süreçlerin yoğunluğu nedeniyle geri çekilmeler yaşandığını belirtse de “Bu sert hareketliliğe karşın endeksteki trendde bir bozulma görmüyoruz. Orta vadede 10.000 düzeyinin hedefleneceğine yönelik fikrimizi korumaktayız” dedi.
