Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, 2022’de sonbaharın hem sıcak hem de uzun müddetli ortalamalara nazaran kurak geçtiğini, kışın başlamasının akabinde aralık ayının birinci yarısında yağış alındığını ve sıcaklıkların düştüğünü söyledi.
Meteoroloji Genel Müdürlüğünün raporlarına nazaran, Türkiye geneli sonbahar mevsimi yağış normali (1991-2020 ortalaması) 132,7 milimetreyken 2021’de 105,6 milimetre, 2022’de ise 96,3 milimetre olarak gerçekleştiğini belirten Türkeş, sonbahar yağışlarının olağana kıyasla yüzde 27, 2021’in birebir mevsimine kıyasla da yüzde 9 azaldığını vurguladı.
Türkeş, 2022’de normaline nazaran en fazla azalmanın yüzde 54 ile yaşandığı Marmara Bölgesi’nde sonbahar yağışlarının son 40 yıllık süreçte en düşük düzeyde gerçekleştiğini aktardı.
Aralık ayının ikinci yarısından itibaren hava sıcaklıklarının tekrar uzun vadeli ortalamaların üzerine çıktığını, kuraklığın da sürdüğünü lisana getiren Türkeş, “Yaz kuraklığını da eklerseniz 6 aydan daha uzun bir müddettir Türkiye’nin bilhassa kuzeybatısında, Batı Anadolu ve Marmara, Batı Karadeniz, Kuzey Ege dahil olmak üzere İç Ege ve İç Anadolu’nun kuzey ve batısında kuvvetli ve şiddetli kuraklık yaşıyoruz.” dedi.
“YENİ BİR KURAK DEVREYE GİRİLDİ”
Marmara Bölgesi’nin Çanakkale’nin de bulunduğu büyük kısmında çok kuraklığın hakim olduğunu belirten Türkeş, 3 aylık ve 6 aylık kuraklık vakit dilimlerine bakıldığında ise evvelki kurak devir de sayıldığında son 3 yılda nemli dönemler yaşandığını lakin yeni bir kurak devreye girildiğinin anlaşıldığını söz etti.
Bundan sonraki sürece ait yağış beklentilerine değinen Türkeş, şöyle konuştu:
*Uzun müddetli mevsimlik hava kestirimleri açısından büyük bir olasılıkla ocak, şubat ve mart aylarında Türkiye’nin kıymetli bir kısmında; Karadeniz, Kuzeydoğu Anadolu dışında tekrar Çanakkale’nin de içinde yer aldığı bir bütün halinde, Batı Anadolu, Marmara, Kuzey Ege, tahminen İç Anadolu ve İç Anadolu’nun yeniden batısı ve Akdeniz’in bir kısmı ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yağışlar yüzde 50 ila 65 olasılıkla uzun müddetli ortalamaların altında bekleniyor.
*Önümüzdeki 3 ayda da yağış olmayacak demiyorum lakin yaşadığımız kuraklığı hafifletecek bir yağış, mevsimlik kestirimlerde gözükmüyor.
*Batı Anadolu’dan İç Anadolu’ya gerçek yağmur, iç bölgelerde yükseklerde kar, birtakım kentlerde kuşkusuz yağmur ve karla karışık yağmur formunda yeni bir yağışlı ve görece soğuk bir hava kitlesi birkaç gün tesirli olacak lakin çok tesirli bir yağış ne yazık ki gözükmüyor.
Prof. Dr. Türkeş, mevsimlik varsayımlara nazaran yağışlı günlerin olacağını lakin uzun periyodik kuraklığı ortadan kaldıracak derecede yağışların ufukta görünmediğini bildirdi.
Uzun müddetli ortalamalardan daha sıcak şartların yaşandığına işaret eden Türkeş, “Bu yüklü olarak Kuzey Afrika kökenli, bu mevsimde olmaması gereken tropikal hava sistemlerinin kuzeye yanlışsız sokulmasıyla kontaklı. Hava sıcaklıklarının ortalamalardan daha yüksek olması, kışın 15, 16 hatta 19 derece üzere günlük en yüksek sıcaklıkların yaşanması, buharlaşma ve terlemeyle su kaybını da artırıyor. O yüzden buharlaşma, sıcaklık ve yağışı içeren indislerde aslında kuraklık şiddeti Marmara Bölgesi’nde ve Çanakkale yöresinde çok daha kuvvetli.” tabirlerini kullandı.
Türkeş, ortalamalara nazaran gelecek aylarda yağışlardaki azalmanın bilhassa tarım ve su kaynakları, kentsel içme ve kullanma suyu konusunda aksiliklere yol açabileceğini lisana getirdi.
Çanakkale’de büyük ölçekte ırmakların değil küçük havzaların olduğunu, Sarıçay’ın beslediği kentte yalnızca Atikhisar Barajı’nın bulunduğunu anlatan Türkeş, şunları kaydetti:
*Çok şiddetli alarm uyarısı vermiyoruz ancak mevcut kuraklıkla hem yaşadığımız kuraklığı hem de önümüzdeki aylarda yeniden kuraklığın sürebileceği mümkünlüğünü dikkate alarak suyu tesirli, kâfi ve verimli kullanmayı şimdiden başlatmamız gerekiyor.
*Hep o denli yaşamamız gerekiyor fakat iklim değişikliği ve kuraklığı dikkate aldığımızda daha az etkilenebilmek için çok mecburî alanlar dışında su tüketiminde bir kısıntıya gitmemiz gerekli olabilir.
*Bu uzun periyodik insan kaynağı, iklim değişikliğinin tesiriyle bir global ısınma yaşıyoruz. Bir yandan da yağış rejimi değişiyor.
*Özellikle Türkiye bölgesinde Akdeniz iklim bölgesinin hâkim olduğu bölgelerde kış kuraklıklarının sıklığının, şiddetinin arttığına ait müşahedeler de kelam konusu. (AA)
