
Lozan Antlaşması nin yazılması için düzenlenen Lozan Barış Konferansı 8 ay sürmüş ve Türk tarafının kayıtsız şartsız bağımsızlık talebi nedeniyle çetin geçmiştir. Görüşmelerde Türkiye’yi temsil eden İsmet Paşa başkanlığındaki Lozan Barış Konferansı üyelerinin rolü büyüktür.
Dünya Savaşı sonrasında İtilaf devletlerince Osmanlı Devleti’ne imzalatılan Sevr Antlaşması neredeyse devleti haritadan silmiş ve egemenliğini ciddi biçimde sınırlayan hükümlere yer vermiştir.
Atatürk önderliğinde Milli Mücadele’ye başlayan Türk ulusu savaş meydanlarında büyük zaferler kazanmış ve Lozan Antlaşması ile siyasi ve hukuki alanda tescil etmiştir.
Türk milletinin mücadelesinin dünya kamuoyundaki kabulü birçok açıdan önemlidir. Lozan Barış Antlaşması ile öncelikle, Türkiye’nin bağımsız ve eşit bir devlet olarak dünya kamuoyu tarafından kabul görmesi sağlanmıştır. Lozan Antlaşması ile Misak-ı Milli hedeflerine neredeyse ulaşılmıştır.
Zamanında Osmanlı Devleti tarafından Avrupa devletlerine verilen kapitülasyonlar, bu devletlerin elde ettikleri ayrıcalıkların yanı sıra, devletin ekonomisine ve iç işlerine karışmasına da izin veriyordu. Kapitülasyonlar konusu, Lozan Barış Konferansı boyunca tartışılmış ve en son sonunda tüm kapitülasyonların kaldırılması, Osmanlı Devleti’nden kalan borçların ise ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu açıdan bakıldığından, Lozan Barış Antlaşması’yla Türkiye ekonomik bağımsızlığını da kazanmıştır.
Tüm bunların yanı sıra Lozan Barış Antlaşması, yüz yıldır süren Türk-Yunan çatışmalarını da sona erdirmiş, iki ülke arasında bir denge kurulmasını sağlamıştır.
Lozan antlaşmasının sonuçları olarak lehimize çözümlenen konular başlıklar altında şu şekilde sıralayabiliriz.
Her türlü kapitülasyonlar kaldırılarak, ekonomik bağımsızlığın kazanılması yönünde önemli bir adım atılmasına neden olmuştur.
Türkiye hiçbir devlete savaş tazminatı ödemediği gibi. Yunanistan’ın, Türkiye’ye verdiği zarar karşılığı olarak Karaağaç’ı Türkiye’ye vermek zorunda kalmıştır.
Azınlıklar konusunda hiç ödün verilmemiştir.
İstanbul’un işgali İtilaf devletleri tarafı olarak boşaltılması sağlanmıştır.
Bunların yanı sıra 1936’da Boğazlar, 1939’da da Hatay sorunu Misak-ı Milli sözleşmesine uygun bir biçimde lehimize çözüme kavuşturulmuştur.
Lozan antlaşmasının sonuçları olarak aleyhimize çözümlenen konular ise başlıklar altında şu şekildedir.
Batı Trakya Yunanistan’a bırakılmıştır.
On iki ada bir daha alınamamış ve hak iddiamız ortadan kaldırılmıştır.
Osmanlı Devletinden kalan borçların Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ödenmesi kararlaştırılmıştır.
Lozan antlaşmasında çözüme kavuşturulamayan tek konu ise Musul meselesidir. Bu yüzden Irak sınırı resmen çizilememiştir.
Ayrıca Boğazlar Konusu da milli egemenliğimizi sınırlayan bir unsur olmuştur.
Lozan antlaşmasında görüşülen konular:
Türkiye ile Suriye sınırı görüşmesi
Irak sınırı konusu
Türkiye ile Yunan sınırı
Adalar
Türkiye ile İran sınırı
Kapitülasyonlar konusu
Azınlıklar konusu
Savaş tazminatları konusu
Osmanlının borçları konusu
Boğazlar
Yabancı okullar
Patrikhaneler görüşülen konular içerisinde yer almaktadır.
Lozan Antlaşması