Kadınlar genel olarak neden erkeklerden uzun yaşıyor? Onlara bu avantajı veren ne?

Dünya çapında, kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşıyorlar.

BBC ‘nin haberine göre Dünya Sağlık Örgütü’ünün (WHO) araştırmasında , 2016 yılında küresel çapta ortalama yaşam süresi 72’ydi.Ancak cinsiyetlere göre dağıtıldığında, yaşam süresi kadınlar için 74 yıl 2 ay ve erkekler için 69 yıl 8 ay oluyor. Kadınların 100’üncü yaşlarını kutlama ihtimali erkeklerinkinden fazla.2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre, ABD’de 100 yaşını aşan 53 bin 364 kişi yaşıyor. Bu kişilerden sadece 9 bin 162’si erkek. 44 bin 202’si ise kadın.

Kadınların kalp hastalığına yakalanma olasılığı erkeklere göre daha düşüktür ve kadınların bağışıklık sistemleri daha güçlüdür.

Araştırmalara göre kadınlar ortalamada erkeklerden 5 ila 7 yıl daha uzun yaşıyor. Kadınlar ve erkekler arasındaki yaşam süresi farklılıklarını belirleyen birkaç anahtar faktör vardır. Örneğin, erkeklerin kadınlardan daha riskli ve şiddetli davranışlarda bulunma olasılığı yüksektir. Ayrıca daha fazla erkek intihar, cinayet, araba kazası ve kardiyovasküler hastalıklardan ölüyor. Bununla birlikte, ömrü etkileyen en önemli faktör genetikte yatıyor. Kadınlar genel olarak gen yapılarından dolayı erkeklerden daha uzun yaşıyorlar.

Kadınlar Neden Erkeklerden Daha Uzun Yaşıyor?

Kadınlar genellikle genetik yapılarındaki farklılıklar nedeniyle erkeklerden uzun yaşamaktadır.

Erkeklerin mitokondriyal DNA mutasyonları yaşlanma hızlarını arttırır. Bununla birlikte, kadınlardaki aynı mutasyonlar yaşlanmayı etkilemez.

Çift X kromozomları, kadınlara X kromozomu gen mutasyonlarına karşı koruma sağlar. Bu mutasyonlar her zaman erkeklerde görülür çünkü sadece bir X kromozomu taşırlar.

Kadınlardaki östrojen hormonu kardiyovasküler hastalıklara karşı koruma sağlar.

Bağışıklık sistemi kadınlarda erkeklerden daha yavaş zayıflar.

Erkeklerin tehlikeli faaliyetlerde bulunarak daha büyük sağlık riskleri almaları daha olasıdır.

Erkekler Kadınlardan Daha Hızlı Yaşlanıyor

Kadınlara bu avantajı veren ne?

En büyük 3 nedene bakalım.

1. Genler

İnsan ölümleriyle ilgili bilgi toplayan Human Mortality Index’te 40’tan fazla ülkenin verileri var.

İsveç ve Fransa gibi ülkelerde bu veriler 1751 ve 1816 yıllarına kadar uzanıyor.

Ancak Japonya ve Rusya’ya dair veriler sadece 20’inci yüzyılın ortasından itibaren başlıyor.

Kadınlarda iki X kromozomu bulunuyor

Ancak, veritabanındaki her ülkede her yıl, kadınların doğum anındaki tahmini yaşam süreleri erkeklerinkinden fazla. Öyle görünüyor ki, erkekler genetik yapılarından ötürü bitiş çizgisine daha yakınlar.

Embriyolar

Londra’daki UCL Üniversitesi’nden Profesör David Gems, “Erkek embriyoların soyu, dişi embriyolara göre daha hızlı bir şekilde tükeniyor” diyor.Bunun nedenlerinden biri, cinsiyetimizi belirleyen kromozomların oynadığı görevde yatıyor olabilir.Kadınlarda XX kromozomları, erkeklerde XY kromozomları bulunuyor.Kromozomlar, genleri barındırıyor.X kromozomları hayatta kalmanızı sağlayacak pek çok geni barındırıyor.Erkek kuşlarda iki X kromozomu bulunuyor

David Gems, BBC’ye yaptığı açıklamada, “X kromozomunda bir genetik bozukluğunuz varsa ve kadınsanız, bir yedeğiniz var. Ama erkekseniz yedeğiniz yok” diyor.Exeter Üniversitesi’nden Lorna Harries, “Erkek bebeklerin, hamileliğin ileriki aşamalarında ölme ihtimalleri yüzde 20, yüzde 30 daha fazla. Prematüre doğma ihtimalleri ise yüzde 14 daha fazla. Erkek bebekler genellikle daha büyük ve daha fazla doğumda yaralanma riski taşıyorlar” diyor.Erkek kuşlarda, X kromozomundan iki tane bulunuyor ve erkek kuşlar aynı zamanda dişi kuşlardan daha uzun yaşıyorlar.

Mitokondri

Bilim adamları, kadınların neden erkeklerden daha uzun yaşadıklarının anahtarının gen mutasyonu olduğuna inanmaktadır. Erkeklerin mitokondrilerindeki DNA mutasyonları, kadınlarla erkekler arasındaki yaşam süresi farklılığın en önemli nedenleri arasındadır. Mitokondri, hücresel fonksiyon için gerekli enerjiyi sağlayan hücre organelleridir. Kırmızı kan hücreleri hariç, tüm hücrelerin mitokondrisi vardır. Mitokondri kendi DNA’sına, ribozomlarına sahiptir ve kendi proteinlerini yapabilir.

Mitokondriyal DNA’daki mutasyonların erkeklerin yaşlanma oranını arttırdığı ve bu nedenle ömürlerini azalttığı bulundu. Bununla birlikte, kadınlarda bu aynı mutasyonlar yaşlanmayı etkilemez. Bebekler hem babadan hem de anneden gen alır. Ancak mitokondriyal DNA sadece anne ile geçer. Dişi mitokondrilerinde meydana gelen mutasyonlardan uygun genlere sahip olanlar diğer nesle aktarılır (genetik varyasyon). Erkek mitokondri genlerindeki mutasyonlar takip edilmediğinden bunlar zamanla birikir. Bu da erkeklerin kadınlardan daha hızlı yaşlanmalarına neden olur.

Cinsiyet Kromozomu Farklılığı

İnsan cinsiyet kromozomları X ve Y’nin (23 çift) taramalı elektron mikrografı (SEM). X kromozomu, Y kromozomundan çok daha büyüktür.

Cinsiyet kromozomlarındaki gen mutasyonları da ömrü etkiler. Erkek ve dişi gonadlar tarafından üretilen cinsiyet hücreleri, bir X veya bir Y kromozomu içerir. Kadınların iki X cinsiyet kromozomuna sahip olmaları ve erkeklerin yalnızca birine sahip olmaları, cinsiyet kromozomu mutasyonlarının erkekleri ve kadınları farklı şekilde etkilemesine neden olur. X kromozomunda meydana gelen cinsiyete bağlı gen mutasyonları erkeklerde doğrudan görünecektir, çünkü sadece bir X kromozomları vardır. Bu mutasyonlar erkeklerde erken ölüme yol açan hastalıklarla sonuçlanır. Kadınlar iki X kromozomuna sahip olduklarından, bir X kromozomu üzerindeki gen mutasyonu aileller arasındaki genetik baskınlık nedeniyle maskelenebilir.

2. Hormonlar

Ergenlik çağında, erkek ve kız çocuklar hormonal değişikliklere bağlı olarak birer erkeğe ve kadına dönüşüyorlar.

Cinsel Hormon Farklılıkları

Hormonların moleküler modelleri testosteron ve östrojen

Kadınlar ve erkekler arasındaki uzun yaşam farklılığına katkıda bulunan bir diğer faktör cinsiyet hormonu üretimi ile ilgilidir. Erkek ve dişi gonadlar, birincil ve ikincil üreme sistemi organlarının ve yapılarının büyümesi ve gelişmesi için ihtiyaç duyulan cinsiyet hormonlarını üretir. Erkek steroid hormonu testosteron, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolü seviyelerini yükseltir. Bu da arterlerde plak birikimini teşvik eder ve kalp hastalığı ve felç riskini arttırır.

Bununla birlikte, kadınlık hormonu olan östrojen LDL seviyelerini düşürür ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) seviyelerini yükseltir, böylece kardiyovasküler hastalıkların gelişme riskini azaltır. Kadınlar tipik olarak menopozdan daha sonra kardiyovasküler hastalıklar geliştirme eğilimindedir. Erkekler bu hastalıklarla yaşamda daha erken karşılaşma eğiliminde olduklarından kadınlardan daha erken ölürler.

Vücudu daha büyük ve güçlü yapan testosteron hormonu, erkeklerdeki pek çok özelliğin de sorumlusu. Kalın ses ve göğüs kılları gibi…Ergenliğin son yıllarındaki testosteron hormonundaki artış zamanında, ölüm oranları da artıyor.Uzmanlar, bu durumun nedenlerinin erkeklerin kavga etme, yüksek hızda araba ve bisiklet sürme gibi risk taşıyan faaliyetleri ve intihar etmeleri olabileceğini söylüyor.Birkaç yıl önce, Koreli bilim insanı Han-Nam Park, Chosun Hanedanlığı’na dair 19’uncu yüzyıldan kalan detaylı kayıtları analiz etti.

Ergenlik çağına girmeden hadım edilen 81 kişinin detaylarını inceledi.Analizi, saray halkındaki diğer erkekler ortalama 50 yıl yaşarken, bu kişilerin yaklaşık 70 yıl yaşadığını gösterdi.3 hadım 100’üncü yaş günlerini bile gördü.Hadımlar üzerine yapılan diğer araştırmalar bu kadar çarpıcı farklar ortaya koymasa da, genel anlamda testisleri olmayan kişiler daha uzun yaşıyor.Kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen ise, hücreler için ‘antioksidan’ olarak görülüyor.Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler, östrojen eksikliği yaşayan dişilerin diğerleri kadar uzun yaşamadığı anlamına geliyor.Yani hadım edilen erkeklerin tam tersi.Östrojen kalp hastalıklarına yol açan kötü kolestrolü engelliyor

İspanya’daki araştırmacılar 2005 yılında yayımladıkları bir makalede, östrojenin uzun yaşamla ilişkilendirilen genleri artırdığını öne sürdürler.Östrojen aynı zamanda kötü kolestrolden kurtulunmasına da yardımcı oluyor, bu da kalp hastalıkları karşısında koruma sağlayabilir.

3- İş ve Davranış

Savaşlarda daha çok erkekler ölüyor. Çatışmalardan etkilenen bölgelerde, erkeklerin yaşam süresine ilişkin beklenti düşüyor.

Yeterli sağlık hizmetlerinin olmadığı yerlerde ise, pek çok kadın doğum sırasında hayatını yitiriyor.

Sigara içme, alkol alma ve aşırı yeme cinsiyetler arasındaki farkın ülkeden ülkeye neden bu kadar büyük bir şekilde değiştiğini açıklayabilir.

Örneğin Rusya’da, erkekler kadınlardan 13 yıl önce ölüyor. Bunun nedenlerinden biri aşırı alkol.

Erkeklerin Bağışıklık Sistemi Kadınlardan Daha Erken Yavaşlıyor

Kanser hücresine bağlı T lenfosit hücrelerinin (küçük yuvarlak hücreler) renkli taramalı elektron mikrografı (SEM). T lenfositleri beyaz kan hücresidir ve vücudun bağışıklık sisteminin bileşenlerinden biridir.

Kan hücresi bileşimindeki değişiklikler hem erkek hem de kadında yaşlanma sürecini etkiler. Kadınlarda bağışıklık sistemi fonksiyonu erkeklerden daha yavaş düşüş gösterir ve bu da daha uzun yaşamalarını destekler. Her iki cinsiyet için de beyaz kan hücrelerinin sayısı yaşla birlikte azalır. Genç erkekler, aynı yaştaki kadınlardan daha yüksek lenfosit seviyelerine sahip olmaktadır ancak bu seviyeler erkekler ve kadınlar büyüdükçe eşitlenir. Erkekler yaşlandıkça bazı lenfositlerdeki (B hücreleri, T hücreleri ve doğal katil hücreler) azalma oranı kadınlardan daha hızlıdır. Erkekler yaşlandıkça kırmızı kan hücrelerinin azalma oranı artar, fakat kadınlarda bu görülmez.

Erkekler Kadınlardan Daha Tehlikeli Yaşama Eğiliminde

Erkekler yaşamda daha fazla risk alır.

Erkekler büyük riskler alır ve kendilerini zarar görecekleri koşullar altına sokarlar. Agresif ve rekabetçi yapıları, genellikle kadınların dikkatini çekmek için tehlikeli faaliyetlerde bulunmalarına neden olur. Erkeklerin kadınlardan daha çok kavgalara katılması ve silahla agresif davranmaları daha muhtemeldir.

Ayrıca erkeklerin, emniyet kemeri takma veya kask takma gibi güvenliği teşvik eden faaliyetlerde bulunma olasılıkları kadınlardan düşüktür. Ek olarak, erkeklerin sağlıklarını daha çok riske atmaları kadınlardan daha olasıdır. Daha çok erkek sigara içiyor, yasa dışı uyuşturucu kullanıyor ve aşırı alkole maruz kalıyor. Erkekler riskli davranışlarda bulunmaktan kaçındıklarında, ömürleri artar. Örneğin, evli erkekler daha az sağlık riski alır ve bekar erkeklerden daha uzun yaşarlar.