Beyin sıhhatinizi test edin

Genellikle bedenimizin sesine kulak verip, beyin sıhhatimize gereken ihtimamı göstermiyoruz. Halbuki beyin sıhhatinin genel beden sıhhatiyle yakın bağlantıda olduğuna ve hayati değeri bulunduğuna dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, demans riskiniz hakkında ipuçları veren iki testi şöyle anlattı:

DENGE TESTİ

Denge testi dediğimiz tek ayak üzerinde durma idmanıdır. Pekala bunun beyin sıhhatinizin âlâ bir göstergesi olduğunu biliyor muydunuz? Testi yapmak için, kollarınızı açmadan hazır ol vaziyetinde durun ve tek ayak üzerinde durmaya çalışın. Ortalama 20 saniye durabiliyor olmanız gerekiyor. Yapılan araştırmalara nazaran bu test sırasında 10 saniyeden kısa vadeli istikrarda durma sorunu yaşayanların en az yüzde 30’unda beyin damar hastalıklarına bağlı problemler olduğu ve bu durumun nörolojik olarak inme ve demans (bunama) için şahısları riske soktuğu gözlenmiştir.

KALEM TUTMA TESTİ

Başparmağınız ile işaret parmağınız ortasında sıkıştırdığınız kalemi ucundan dik bir biçimde tutun. Sonra avucunuzu açın ve kalemi mümkün olduğu kadar süratle yakalamaya çalışın. Bunu daha sonra sizden daha genç insanlara denetip, kendinizle kıyaslayın. Vakit içinde suratınızı koruyup korumadığınızı yahut yavaşlamaya başlayıp başlamadığınızı görmek için bir günlük tutun ve bu günlükteki rakamları/ölçüm sonuçlarını dikkatle izleyerek beyninizi takibe alın. Bu test sizin tepki vakti dediğimiz ani olaylara verdiğiniz fizikî reaksiyon karşılığınızı ölçer. Bu reaksiyonunuz demans üzere tablolarda erkenden bozulur.

HAFIZAYI GÜÇLÜ TUTMA YOLLARI

Uzun ve sağlıklı yaşamak için beyni güçlü tutmak da çok kıymetli. Dünyada insanların yüzde 65’i kronik hastalıklarla boğuşuyor. Demans sıklığı son 20 yıl içinde 3 kat artış gösterecek. Pekala bunu nasıl önleyeceğiz? Tahminen de etrafımızda uzun yaşayan ve sağlıklı olan şahısların yaptıklarını öğrenmek en yanlışsız yollardan biri olacak. Bilim insanları yıllardır sağlıklı ve uzun ömür yaşayan bir küme insanı inceledi. 2003 yılında başlayan araştırmalarla dünyada ‘Mavi bölgeler’ ismini verdikleri 100 yaşını aşan ve kalp hastalığı, obezite, kanser, diyabet ve demans (bunama) üzere sıhhat sıkıntıları olmadan yaşlanan insanların yaşadığı Japonya’daki Okinawa Adası, İtalya’daki Sardunya Adası, Amerika’da Lomalinda üzere bölgeler incelendi. Bu bölgelerde yaşayan insanların fizikî aktivite, beslenme, toplumsallaşma üzere faaliyetleri incelendi. İşte onların sağlıklı ömür sırları…

Bir gayeniz olsun

Hayatta bir maksada sahip olmanın sağlıklı zihinsel yaşlanmanın temel anahtarı olduğunu bilimsel çalışmalar göstermektedir. Bir gayesi olan bireyler çoklukla daha memnun daha tatmin olmuş ve umutlu hissederler. Hedefe ulaşmaya çalışırken yaşadığınız muvaffakiyetler özgüveni ve genel ruhsal uygunluk halini artırır.

Gülün

Güldüğünüzde; beyninizde dopamin, endorfin ve serotonin üzere memnunluk veren kimyasallar salgılanır. Bu beyin sıhhatinize ilaç üzere gelir. Üstelik gülümsemenizin uydurma olup olmaması da değerli değil. Salgılanan memnunluk kimyasalları sizi keyifli yaparak sahiden gülümsemenizi sağlar, bedeniniz bu âlâ hissettiren hususlardan daha fazla salgılar ve bu döngü devam eder. Gülümsemek yalnızca bunlarla kalmaz, gerilim hormonlarını azaltarak bağışıklık sistemini güzelleştirmeye yardım eder. Bu nedenle beyin sıhhatiniz için gülün, olumlu ve çokça gülen beşerlerle vakit geçirmeye çalışın.

Stresli anlarınızı 1 saatten kısa tutun

Hepimiz vakit zaman yaşadığımız olaylara karşı gerilim yaşar ve üzülebiliriz. Gerilim hormonu kortizol salgılandığında hafıza, konsantrasyon ve karar verme meseleleri da dahil olmak üzere bilişsel zorluklara yol açabilir. Kronik gerilim ve yüksek kortizol düzeyleri uyku sistemini bozarak uykuya dalmada, uykuda kalmada yahut onarıcı uykuyu deneyimlemede zorluklara yol açabilir. Tüm bu sorunlar geriliminiz bir saatten fazla uzar ve kortizol yüksekliği uzun sürdüğünde gözlenir. Şayet gerilim seviyelerinizi 1 saatten kısa müddette denetim edebilirseniz beyninize ve bedeninize ziyan vermemiş olursunuz. Rastgele bir bahiste sinirlenseniz öfkelenseniz bile bunu denetim etmek için tedbirleri süratlice alın ve mevzuyu uzatmamaya çalışın.

Yavaşlayın

Yavaşlamak sizin için değerli olan şeylere vakit ayırmanızı sağlar. Yavaşlamak çağdaş ömrün süratli temposundan kaçmak ve daha şuurlu halde yaşamak manasına geliyor. Sıhhat, zihinsel güzellik hali, âlâ bağlantılar ve hayatın manasını keşfetmek için kıymetli. Süratli hayat temposu gerilimi artırır, zihni daima meşgul eder ve tükenmişlik hissine neden olur.

Sofradan yarı aç kalkın

Mavi bölgelerde yaşayan beşerler düşük kalorili tokluk hissi veren besinleri tercih ediyor. Zerzevat ve meyve yüklü besleniyorlar. Bilhassa zerzevat ve meyvelerde bulunan fitokimyasallar, beyindeki oksidatif gerilimi ve iltihabı hafifleterek demans riskini azaltıyor.  Balık da dahil hayvansal eserleri sonlu tüketiyorlar. Brokoli, ıspanak, pazı üzere lifli tüm sebzeler, kuru baklagiller, esmer pirinç, yulaf üzere tam tahıllar, konut imali yağsız yoğurt, yumurta, elma ve çilek üzere lifli meyvelerle kuruyemişleri ölçülü tüketiyorlar. Beslenme sırasında yavaş yiyorlar ve mideleri yüzde 60 doyduğunda sofradan kalkıyorlar. Tıka basa yemek yemek son derece sıhhatsiz bir davranıştır. Midenize çok yük binebilir ve sindirim zorlaşır. Fazla kalori almanıza neden olarak kilo artışına yol açar. Fazla kilolar da kronik hastalıkları tetikler.

Yalnız kalmayın

Mavi bölgelerde yaşlı konutu ya da bakımevi yok. Yaşlılar daima aileleri ile birlikte ömür geçiriyor. Ailede kendilerine varlıklarının kıymetli olduğunu hissettiren işe yarama hissi ve bir gayesi olması hissi onları dinç tutuyor. Özetle mümkünse ailenizle birlikte yaşayın.

Yürüyün

Spor salonlarında üyelikler alıp işe asansörü kullanarak gitmek yerine, üyelikleri bir kenara bırakıp işimize mümkün olduğunca yürüyerek giderek ve asansör yerine merdivenleri kullanarak işe başlayabilirsiniz. Paslanmamak için her gün sistemli yürüyüşle beyin sıhhatinize uygunluk yapabilirsiniz.

İyi uyuyun

Uykunuzdan asla taviz vermeyin. Zira uyku beyni yeniler. Günde en az 7-8 saat kaliteli bir uykunuz olsun.