Mühendisler çıkmaz sokakta: Üç mühendisten biri yoksulluk sınırı altında ücret alıyor

Mühendis denilince iş garantisi ve iyi bir kazanç akla gelirdi. Aileler, çocukları mühendislik bölümünü seçti diye sevinirdi: ‘Aman yani öyle sürünmeyecek en azından’ derdi. Çocuklar, bir soru daha fazla çözüp bu bölümlere girmek için çırpınırdı. Ama eğitimdeki plansızlıktan başlayarak ekonomi, sanayi ve tarımdaki politikaların sonucunda bu meslek de “hasar” gördü. Garanti iş diyerek ailelerin zoruyla hiç ilgi duyulmadığı halde mühendislik bölümleri seçildi. Tek kimya netiyle kimya mühendisi olan gençler, sevmedikleri bir bölümde okumak yetmezmiş gibi sonunda ellerinde diploma ve derin bir işsizlikle baş başa kaldı. Üstelik “Ya sen mühendissin nasıl işsiz kalırsın” yorumlarıyla baş etmeye çalışarak. Sık sık da “Ya bizde iş var ve çalışacak eleman bulamıyoruz” denilerek konumlarının çok altında düşük ücretlerle sömürü tacirlerinin baskısına da maruz kalarak ayakta durmaya gayret ettiler.

İşte onların durumuna TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) İstanbul Şubesi mercek tuttu.

1.949 mühendis ve mühendislik öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilen İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması – 2022 raporu tamamlandı. Rapor, MMO İstanbul Şubesi’nde düzenlenen bir toplantıyla açıklandı. MMO İstanbul, 30 bin üyesinin sorunlarını tespit etmek, çözüm üretmek ve bu konuda yapılması gereken çalışmalara işaret ederek proje geliştirmek üzere Ancreva Danışmanlık şirketinin desteğiyle her sene araştırma yapıyor.

Toplantıda konuşan MMO İstanbul Şubesi Başkanı İbrahim Tataroğlu “Bir ülkenin mühendislere verdiği değer, toplumsal faydaya, refaha, kalkınma ve gelişmişliğe verdiği önemi de temsil eder. Eğitim, sanayi, istihdam, büyüme/kalkınma politikaları, gerçekte mühendislerin üretim süreçlerindeki rolleri ile doğrudan bağlantılıdır” dedi. Tataroğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu çalışmanın; düşük ücretler, meslek itibarının değersizleşmesi, işsizliğin artması, mesleki sorunların çoğalması başta olmak üzere ekonomik ve sosyal açıdan mühendislerin yaşadığı sorunların anlaşılması için bugüne kadar yapılan çalışmaların bir parçası olarak büyük katkı sunacağına inanıyoruz.”

Mühendislik eğitimine dikkat çeken Tataroğlu, şu bilgileri verdi: “2003–2022 arasında ülkemizde üniversite sayısı 78’den 208’e ulaştı. Türkiye üniversite sayısında dünyada 15. sırada yer almakta. Ancak yükseköğretim eğitim sistemi kalitesinde yapılan sıralamalarda geride kalmakta. Bazı mühendislik bölümlerinin kontenjan olmadığı için açılamaması göz önünde bulundurulması gereken önemli bir durum. Pek çok bölümde ise öğretim görevlisi, laboratuvar eksikliği yani üniversite koşullarının sağlanamaması ülkemiz için acı tabloyu ortaya sermekte.

Tataroğlu, çalışmadan elde edilen sonuçları şöyle özetledi:

* Ücretli çalışan mühendislerin gelirleri enflasyon karşısında eridi. Mühendislik bilimleri ve mesleğinin maruz kaldığı itibarsızlaştırma ve değersizleştirme ile işsizlik ve güvencesizleşme sorunları tüm ciddiyetiyle önümüzde.

*18 – 50 yaş arası grupta katılımcıların % 51,84’ü gelirlerinde resmi enflasyona karşı azalma olduğunu bildirdi. Bu oran 50 yaş üstü katılımcılarda % 67,98.

*Katılanların sadece % 35,74’ü tamamen mesleğiyle bağlantılı işlerde çalıştıklarını belirtti.

* Yüzde 30’u yoksulluk sınırının altında ücret alıyor.

* Mühendislik kontenjanlarında 2019’dan bu yana düşüş devam etmesine rağmen, mühendislik eğitiminde ihtiyacın çok üzerinde öğrenci olduğunu belirtenlerin oranı % 69,78. Aldıkları eğitimin kalitesiz ve yetersiz bir eğitim olduğunu belirtenlerin oranı da %73’ü aşmakta.

* Mesleğin itibarının ciddi anlamda azaldığını vurgulayanların oranı % 40’lar seviyesinde.

* 6 aydan daha uzun süre iş arayanların oranı % 55,94

* 23-30 yaş arası katılımcıların % 56,20’si; kalabalık, ekonomi, trafik ve sosyal yaşam başta gelen sebepler olmak üzere İstanbul’dan ayrılmak istemekte.

*Aynı yaş grubunun % 68,01’i ekonomi, sosyal yaşam ve iş standartları başta gelen sebepler olmak üzere ülkeden ayrılmak istemekte. 2021’de bu oran yüzde 42,99.

* Ülkedeki en büyük sorun olarak % 89,38 ile adalet ve hukuk olarak işaret edilmekte.

*Yüzde 67’si yaşantısında barınma, beslenme, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını bile kısmen veya güçlükle karşılayabildiklerini belirtmekte.

* Katılımcıların yüzde 40’ı mesleki itibarlarının yüksek düzeyde düştüğü görüşünde.

Katılımcıların çalışma durumu:

1206: Faal mühendis
489: Emekli mühendis,
143: İş arayan mühendis,
111: Mühendislik öğrencisi

Mühendislik bölümü aktif olan üniversite sayısı: 183

Mühendislik bölümü sayısı: 1723