Orta Doğu ülkeleri kuraklığı deniz suyunu arıtarak aşmaya yöneldi

İSTANBUL (AA) – İklim değişikliğinin şiddetlendirdiği kuraklık dünyanın birçok bölgesinde su kıtlığına yol açıyor. Bu durum son yıllarda deniz suyu arıtımına (desalinasyon) yönelik çalışmaları ve yatırımları hızlandırdı.

Uzmanlar, desalinasyonun dünyada gittikçe ihtiyaç duyulan ve gelişen bir teknoloji olmakla birlikte özellikle Orta Doğu gibi su kaynaklarının az bulunduğu bölgelerde bir mecburiyet haline geldiğini belirtiyor.

Desalinasyon “kaçınılmaz” bir teknoloji

Desalinasyonla ilgili bilimsel çalışmalar yürüten İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Yüksel İmer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Katar ile sürdürdüğümüz çalışmalar neticesinde geldiğimiz nokta artık desalinasyon tesislerinin denize kıyısı olan birçok ülkede kaçınılmaz bir teknoloji olduğu yönünde.” dedi.

Katar’ın kentsel su ihtiyacının yüzde 97’sini desalinasyondan elde ettiğini belirten İmer, “Bu çok yüksek bir oran. Özellikle Dünya Kupası’nda bu su ihtiyacının daha da artmasıyla desalinasyon teknolojilerine yönelimin çok olduğunu da duydum.” ifadelerini kullandı.

İmer, son yıllarda bu kapsamdaki çalışmaların arıtılmış suyun veriminin artırıldığı, çevreye zararın en aza indirildiği alanlara yöneldiğini söyledi.

“Su kaynağının hiç olmadığı yerlerde kullanılabilecek bir teknoloji”

Yüksek Çevre Mühendisi Prof. Dr. Güçlü İnsel ise maliyetli bir teknoloji olan desalinasyonun ilk olarak denizaltılarda kullanılmaya başlandığını belirtti.

Deniz suyu arıtımının çeşitleri olduğunu söyleyen İnsel, “Yüksek basınçlı membrandan geçirilerek suyun tuzu alınıyor ve tuzu alınmış suya bir ek arıtma uygulanması onu kullanılabilir hale getiriyor. Su kaynağının hiç olmadığı yerlerde kullanılabilecek bir teknoloji. Ama bu maliyetli bir teknoloji; metreküp başına 0,8-1 dolar arası bir maliyeti olabiliyor.” dedi.

Deniz suyu arıtımının yanı sıra atık suların geri kazanımıyla su kaynakları oluşturulmasının önemine dikkati çeken İnsel, bu tür yatırımlarda yerleşim yerine göre yapılacak çalışmalarla su yönetim planı oluşturulması gerektiğini vurguladı.

İnsel, “Elinizde hiçbir su kaynağı yoksa, mecburen onu yapmak zorundasınız. Mesela bazı tesislerde var, hatta kanalizasyon sularından elde ettiği suyu da kullanan, teknolojiyi o seviyeye getiren ülkeler var.” diye konuştu.

Orta Doğu ülkelerinde desalinasyon

AA muhabiri, yetersiz tatlı su kaynağına sahip Orta Doğu ülkelerinde kuraklığın artmasıyla giderek daha fazla önem verilen deniz suyu arıtma çalışmalarını derledi.

Aslında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Bahreyn gibi ülkeler bu yöntemi uzun süredir kullanıyor, son yıllarda ise desalinasyon yatırımlarındaki artış dikkati çekiyor.

Dünyada en çok su sıkıntısı çeken ülkeler arasında bulunan Ürdün, geçen yıl geniş kapsamlı bir desalinasyon tesisi kurulması için 1 milyar dolarlık yeni projesini açıkladı.

Bu yılın sonlarına doğru inşasına başlanması planlanan tesisle Kızıldeniz’den yıllık yaklaşık 300 milyon metreküp deniz suyunun halkın kullanımına kazandırılması hedefleniyor.

Suudi Arabistan

Suudi Arabistan, bölgede desalinasyon yöntemini uygulayan ilk ülkeler arasında yer alıyor.

Kızıldeniz’de batık bir savaş gemisinde bulunan aletlerle deniz suyu arıtımını öğrenen Suudi Arabistan, tatlı su kaynaklarını desteklemek amacıyla ilk kez 1928’de deniz suyunu tuzdan arıttı.

Halihazırda Suudi Arabistan’da günlük 6 milyon metreküpten fazla deniz suyu arıtma kapasitesine sahip 33 desalinasyon tesisi bulunuyor.

Deniz suyu arıtma yöntemine yatırımlarını günden güne artıran Suudi Arabistan, yılda 2,3 milyar metreküpten fazla tatlı su üretiyor ve bu rakam dünyadaki deniz suyu arıtımının yüzde 20’sine denk geliyor.

Riyad yönetimi, 2027’ye kadar günlük deniz suyu arıtma kapasitesini 7,5 milyon metreküpe çıkarmayı planlıyor.

Birleşik Arap Emirlikleri

BAE, su ihtiyacının yüzde 42’sini karşıladığı deniz suyu arıtma yöntemini 1977’de kullanmaya başladı.

Deniz suyu arıtımına geçen yıl 2 milyar dolar yatırım yapan ülkede başlıca 70 tesis yer alıyor.

BAE, dünyada arıtılan deniz suyunun yüzde 15’ine tekabül eden yıllık 1,7 milyar metreküp su arıtımı gerçekleştiriyor.

Katar

Katar, toplam su ihtiyacının yaklaşık yarısını, evsel su ihtiyacının da neredeyse tamamını karşılayan deniz suyu arıtma işlemine 1953’te başladı.

Ülkede şu an günlük üretim kapasitesi 2 milyon metreküpten fazla başlıca 3 arıtma tesisi bulunuyor.

Bahreyn

Deniz suyu arıtımı için ilk tesisini 1975’te kuran Bahreyn, su ihtiyacının yüzde 80’ini bu yöntemle karşılıyor.

Bahreyn’deki yıllık 300 milyon metreküpten fazla kapasitesiyle 5 arıtım tesisi faaliyet gösteriyor.

Kuveyt

Kuveyt, içme suyu ihtiyacına çare olarak deniz suyu arıtma işlemine 1951’de başladı. Ülkede şu an günlük üretim kapasitesi 3 milyon metreküpü aşan 8 arıtma tesisi bulunuyor.

Deniz suyu arıtma yöntemiyle elde edilen kaynaklar Kuveyt’in su kaynaklarının yüzde 60’ını oluşturuyor.

Ülkede deniz suyu arıtımından yıllık 750 milyon metreküpten fazla tatlı su elde ediliyor.

İran

Son dönemde barajlarındaki doluluk oranı yüzde 38’e gerileyen İran, ağustos ayında özellikle su kıtlığının alarm verdiği güney eyaletlerinde desalinasyon tesislerine yatırımını artırdığını duyurdu.

Ülkede şu an 75 arıtma tesisinden günlük yaklaşık 450 bin metreküp tatlı su elde ediliyor.

Tahran yönetimi, 2025’e kadar tesis sayısını 95’e, su arıtma kapasitesini de günlük 650 bin metreküpe çıkarmayı hedefliyor.

Deniz suyu arıtma tesisi Gazze’ye can oluyor

İsrail ablukası altındaki Gazze Şeridi’nde yer alan 3 desalinasyon tesisi, bölgede yaklaşık 2 milyon Filistinli için can suyu niteliğinde.

Suların yüzde 97’sinin içmeye uygun olmadığı Gazze Şeridi’ndeki nüfusun yüzde 35’i deniz suyunun arıtılmasıyla içme suyuna erişiyor.

Bölgedeki tesislerden günlük yaklaşık 37 bin metreküp su elde ediliyor.

İsrail

Deniz suyu arıtma yöntemine 2005’te başlayan İsrail, mevcut 5 tesis sayesinde yıllık 585 milyon metreküp içme suyu elde ediyor.

Deniz suyu arıtımı için yatırımlarını artıran İsrail’de inşaatı süren 2 yeni tesisin faaliyete geçmesiyle 2026’nın sonuna kadar evsel su tüketimi ihtiyacının yüzde 95’inin deniz suyu arıtma yöntemiyle karşılanması planlanıyor.

Cezayir

Cezayir’de aktif 15 deniz suyu arıtma tesisinde yıllık yaklaşık 750 milyon metreküp tatlı su elde ediliyor ve deniz suyu arıtma yöntemiyle ülkenin içme suyunun ortalama yüzde 17’si karşılanıyor.

Kuraklık sebebiyle son 3 yıldır tatlı su kaynaklarında ciddi düşüş yaşayan Cezayir, yeni yatırımlarla bu oranı 2030’a kadar yüzde 60’a çıkarmayı hedefliyor.

Cezayir yönetimi son olarak 1200 kilometrelik sahil şeridi boyunca desalinasyon tesisleri kuracağını duyurdu.

Fas

Son yıllarda şiddetli kuraklıkla mücadele eden Fas’ın 2020-2027 döneminde içme suyu için yapmayı planladığı 12 milyar dolarlık yatırımda deniz suyu arıtma tesisleri önemli yer tutuyor.

Mevcut 9 arıtma tesisinden yıllık 147 milyon metreküp tatlı su üreten Fas, 2030’a kadar 20 yeni arıtım tesisi kurmayı planlıyor.

Son 40 yılın en şiddetli kuraklığının kaydedildiği Fas’ta su sıkıntısından en çok etkilenen Agadir şehri, içme suyuna deniz suyu arıtımı sayesinde ulaşıyor.

Muhabir: Muhammed Emin Canik