Rus doğalgazına yüz çeviren AB, kış gelmeden depoları doldurulabilir mi?

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın akabinde Avrupa Birliği (AB), en büyük doğalgaz tedarikçisi olan Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmaya çalışıyor. Bu kapsamda, AB ülkeleri kış gelmeden doğalgaz depolarını doldurmaya çalışıyor.

Ancak uzmanlar, geçen yıl yüksek gaz fiyatlarından muzdarip olan AB için kışın ılıman geçmesinin kritik kıymete sahip olduğunu belirtiyor.

Avrupa gaz piyasaları, son aylarda çok sıcaklar, gaz tesislerindeki bakım ve Avustralya’daki büyük sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tesislerinde devam eden grevler nedeniyle daima dalgalanma yaşıyor.

ENERJİ KRİZİ DERİNLEŞİYOR

Covid-19 salgınıyla baş gösteren arz-talep dengesizliği ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tetiklediği arz telaşlarıyla büyüyen güç krizi, Rusya’nın Avrupa’ya gaz ihracatını büyük ölçüde durdurmasıyla daha da derinleşti.

Enerji krizinin başından itibaren artan gaz fiyatları, savaşın akabinde süratle yükselmeye devam etti ve Ağustos 2022, megavatsaat başı gaz fiyatının 300 Euro’yu aşarak rekor kırdığı tarih olarak kayıtlara geçti.

Kış periyodunda büyük bir kesinti yaşanmaması, düşük seyreden sıcaklıklar ve AB’nin gaz talebini düşürmeye yönelik tedbirleri sayesinde gaz fiyatları geriledi. Ağustos ayını megavatsaat başı 35 Euro’dan (1000 metreküp başı  396 dolar) tamamlayan fiyatlar, eylülde 31 Euro’ya (1000 metreküp başı 350 dolar) kadar geriledi.

Ancak son günlerde, Avrupa’da artan güç talebi ve Rusya’nın gaz ihracatını azaltacağı telaşlarıyla birlikte gaz fiyatları tekrar yükselişe geçti.

Dün, TTF’de Ekim vadeli kontratlarda fiyatlar megavatsaat başı 37,28 Euro’dan (1000 metreküp başı 422 dolar) kapandı. Gün içinde 39,6 Euro’ya çıkan fiyatlar, dünkü kapanışa nazaran yüzde 9,8 azalarak Türkiye saatiyle 09.36 prestijiyle megavatsaat başı 35,7 Euro’dan süreç gördü.

AB, RUSYA’DAN LNG ALMAYA GELİYOR

Rus petrol ve kömürüne ambargo uygularken doğalgazı bunun dışında tutan AB ülkeleri, tüm Rus fosil yakıt tedarikini 2027 prestijiyle sonlandırmayı taahhüt etti. Avrupa, Rus gazından doğan boşluğu ise LNG ithalatını yüzde 60 artırarak telafi etmeye çalıştı.

AB ülkeleri, geçen yıl toplam LNG ithalatının yüzde 44’ünü ABD’den, yüzde 17’sini Rusya’dan ve yüzde 13’ünü Katar’dan yaptı. AB Kurulu Güçten Sorumlu Üyesi Kadri Simson, durumdan duyulan rahatsızlığı lisana getirerek tüm şirketleri ve üye devletleri üzerlerine düşeni yapmaya çağırdı.

Polonya’nın başşehri Varşova’da düzenlenen Güç Güvenliği Konferansı’nda konuşan Simson, geçen yıl kış öncesi yaşanan tedarik kaygılarının bu yıl olmadığına işaret ederek, Avrupa’nın durumunun şu anda kimsenin kestirim edemeyeceği kadar uygun olduğunu belirtti.

Simson, Avrupa’da bir yıl evvelki rekor gaz fiyatlarını hatırlatarak, “Piyasa oynaklığının ötesinde, sıcak yazları, soğuk kışları, planlanmamış nükleer kesintileri yahut sonlu hidroelektrik arzını da hesaba katmamız gerekir. Tüm bunlar Avrupa’da elektrik üretimi için daha fazla gaz kullanılmasına yol açabilir. Lakin şimdilik görünüm geçen yıla nazaran çok daha yeterli ve istikrarlı” dedi.

AB’NİN GAZ DEPOLARI DOLU

Gas Infrastucture Europe datalarına nazaran, bugün prestijiyle AB ülkelerindeki doğalgaz depolarının doluluk oranı yüzde 94,24 düzeyinde bulunuyor.

Normal periyotlarda yılda yaklaşık 400 milyar metreküp doğalgaz tüketen AB ülkelerinde yaklaşık 113 milyar metreküp kadar doğalgaz depolama kapasitesi mevcut. Hali hazırda AB’nin depolarındaki gaz ölçüsü ise 109,8 milyar metreküp olarak belirlendi.

“AB ÜLKELERİ BU KIŞI ATLATIRSA…”

Danışmanlık şirketi Methinks’in kıdemli ortağı John Roberts, kış aylarında gaz fiyatlarının doğal olarak artış trendine gireceğini lakin bu artışın nerelere kadar çıkacağının büyük ölçüde kışın şiddetine bağlı olacağını söyledi.

Roberts, kışın daha ılıman geçmesi durumunda stoklardaki gaz ölçüsü ve LNG olarak piyasaya sürülen gaz düşünüldüğünde AB piyasalarında fiyat artışlarının geçen yıla nazaran daha makul düzeylerde olacağını söz etti.

Buna karşın bu kışın kritik ehemmiyete sahip olduğunu Roberts, “Bu kritik bir kış ve şayet Avrupa bu kışı atlatırsa bundan sonra her şey daha uygun olacak. Epeyce sıkıntı, fakat muhakkak daha yeterli olacak” dedi.

Roberts, Türkiye ve Romanya’nın Karadeniz’de yürüttüğü doğalgaz projelerinin Avrupa’nın güç güvenliği açısından artan ehemmiyetine işaret ederek, kelam konusu alanların sağlayacakları gazın ölçüsünden çok bölgede istikrarlı bir pazarın oluşmasını kolaylaştırması ve Rusya’nın rolünü azaltması açısından değerli olduğunu belirtti.

FİYAT VE ARZ GÜVENLİĞİ KÜLFETİ YARATIYOR

ABD Deniz Kuvvetleri Lisansüstü Okulundan Profesör Brenda Shaffer da Avrupa’da yaşanan “talep yıkımının” fiyatların daha fazla artışının önüne geçtiğini söyledi.

Shaffer, “Avrupa’daki güç ağır sanayilerin birden fazla ya yok oldu ya da ABD üzere güç fiyatlarının daha ucuz olduğu yerlere taşındı. Hasebiyle ekonomik faaliyetlerdeki düşüşe bağlı olarak gaz ve elektriğe olan talepte de düşüş yaşanıyor. Öte yandan, Asya’da LNG ithalatının önümüzdeki aylarda artması bekleniyor ve münasebetiyle bu talep artışı, Avrupa’ya gönderilecek kargoların da fiyatlarını artıracak” tabirlerini kullandı.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın boru sınırıyla gaz ticaretinde, bilhassa de Avrupa açısından bir rönesansa yol açtığını fakat bunun birtakım fiyat ve arz güvenliği zahmetlerini da beraberinde getirdiğini belirten Shaffer, “Dünyanın en büyük gaz kaynağına bu kadar yakınken Avrupa’nın boru çizgisi gazından vazgeçip kendisini daha az inançlı ve daha yüksek maliyetli LNG’ye mecbur bırakmasının hiçbir manası yok” dedi. (AA)