Sandık kurullarının görev ve yetkileri belirlendi

ANKARA (AA) – Bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanan genelge, sandık kurullarının oluşumu ile görev ve yetkilerini, yapacakları iş ve işlemleri, oy verme şeklini, şikayet ve itirazlar ile ilgili esas ve usulleri düzenliyor.

Buna göre, sandık kurulu bir başkan, 6 asıl ve 6 yedek üyeden oluşacak. Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık edecek.

İdare amirleri, zabıta amir ve memurları, Askeri Ceza Kanunu’nun 3. maddesinde yazılı sivil memurlar dahil askeri şahıslar, TBMM üyeleri ve adaylar sandık kurullarına seçilemeyecek.

Sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına, sandığın konulduğu bina ve çevresi ise bina sorumlusuna ait olacak.

Sandığın konulacağı yer, ilçe seçim kurulunun denetiminde sandık kurulunca kararlaştırılacak. Sandığın konulacağı yerlerin belirlenmesinde, seçmenin oyunu kolaylıkla serbestçe ve gizli bir şekilde verebilmesi göz önünde bulundurulacak.

Engellilere kolaylık

Engelli seçmenlerin kayıtlı olduğu sandıklar, rahat ve kolay oy kullanmalarının sağlanması amacıyla ilçe seçim kurullarınca belirlenen binaların uygun yerlerine konulacak.

Sandıklar, okul (özel okul ve dershaneler dahil) avlusu veya salonların elverişli kısımları gibi geniş ve umumi yerlerde kurulacak.

Ceza infaz kurumlarında sandıkların konulacağı yer, cezaevi yönetiminin görüşü alınarak belirlenecek.

Kışla, karargah, ordugah gibi askeri bina ve tesislerle, karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına ve mabetlere sandık konulamayacak.

Yasak levhası asılacak

Cep telefonu, fotoğraf ve film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğu, bu tür cihazların oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılması gerektiğini belirten levhalar sandık çevresine herkesin göreceği şekilde asılacak.

Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve görevli müşahitler, bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamayacak.

Siyasi partilerin seçim kurullarına bildirdikleri itiraza yetkili kişilerle temsilciler, seçim kurullarınca önceden kendilerine verilen belgeyle sandık çevresinde bulunabilecekler.

Medya mensuplarının sandık çevresinde, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri serbest olacak.

“TERCİH” veya “EVET” mühürleri olacak

Sandık kurulu, oy verme günü olan 14 Mayıs’ta, oy verme saatinden en az bir saat önce sandık başında toplanacak.

Bir seçmen, aynı seçim türü için birden fazla oy kullanamayacak. Sandık kurulu önüne alınan seçmen, oyunu kullanmadan önce kimlik belgesini ve varsa seçmen bilgi kağıdını başkana verecek.

Başkan tarafından seçmene kapalı oy verme yerine girmeden önce, birleşik oy pusulasında tercih ettiği cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak veya bağımsız aday için ayrılan bölümden dışarı taşırmamak suretiyle “TERCİH” veya “EVET” mührünü basması, “TERCİH” veya “EVET” mührü dışında herhangi bir yerine imza atmaması veya işaret koymaması, aksi halde oyunun geçersiz sayılacağı, birleşik oy pusulasını düzgün bir şekilde katlayıp zarfa koyması ve yapıştırması gerektiği belirtilecek.

Birleşik oy pusulasından başka zarfa hiçbir şey koymaması, aksi halde kullandığı oyun geçersiz olacağı, seçmene birleşik oy pusulası verildikten sonra hata veya başka bir neden ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilemeyeceği de açıklanacak.

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulaları aynı zarfa konulacak.

Tutukluların oy kullanması

Tutuklular, yeterli güvenlik tedbirleri alındıktan sonra ceza infaz kurumu idaresinin belirleyeceği bir düzen içinde oy kullanacakları sandık bölgesine getirilecek. Tutukluların serbest ve gizlilik içinde oylarını kullanmaları sandık kurulunca sağlanacak. Seçmenlerden ceza infaz kurumlarında tutuklu bulunanlar, oyunu kullandıktan sonra yetkililerce sandık çevresinden götürülecek.

Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce danışmak veya görüşmek amacı ile başka bir yere gitmesine veya sandık alanında başka bir kimse ile görüşmesine izin verilmeyecek.

Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek ancak oy pusulasını hazırlamak için kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılacak. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen çıkarılacak.

Engellilerin oy kullanması

Görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar, o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımıyla oylarını kullanabilecek. Bir seçmen, birden fazla engelliye yardım edemeyecek.

Okuma-yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık alanında yardım edilmeyecek. Okuma-yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde kurul başkanı, birleşik oy pusulası üzerinde bulunan cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti ve ittifakların işaretlerinden hangisinin hangi aday veya partiye ait olduğunu açıklayacak.

Sayım ve döküm açık yapılacak

Milletvekilleri, milletvekili kimliği ile seçmen bilgi kağıdını, cumhurbaşkanı adayları ve milletvekili adayları ise herhangi bir il seçim kurulu başkanınca cumhurbaşkanı veya milletvekili adayı olduklarına ilişkin seçmen bilgi kağıdını göstererek kayıtlı oldukları seçim çevresi dışında da oylarını kullanabilecek.

Oy verme bitince, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan edecek ve oy vermenin bittiği saat tutanak defterine geçirilecek. Oy sandıkları, oy verme bitiş saatinden önce açılamayacak.

Sayım ve döküm açık olarak yapılacak. Oy verme yerinde bulunanlar, sayım ve dökümü izleyebilecek.

Geçersiz sayılacak zarflar

Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı bulunmayan kağıttan imal edilmiş, YSK amblemi, ilçe seçim kurulu mührü, sandık kurulu mührü yer almayan, tamamı yırtılmış, ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan zarflar geçersiz sayılacak.

Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Başkan, oy pusulasının ön yüzünü herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde okuyacak.

Milletvekili seçimi için ittifak alanı içerisinde, “EVET” mührünün, bir siyasi partiye ayrılan alana, hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne, ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.

Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine “EVET” veya “TERCİH” mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilerek ayrı ayrı işaretlenecek.

Geçerli olmayan oy pusulaları

Oy pusulaları şu durumlarda geçerli olmayacak:

– Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı ve sandık kurulu mührü bulunmaması,

– Hiçbir yerine “TERCİH” veya “EVET” mührü basılmaması,

– Birden fazla cumhurbaşkanı adayına, aynı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka veya birden fazla bağımsız adaya ayrılan alanlara “TERCİH” veya “EVET” mührü basılması,

– Birden fazla cumhurbaşkanı adayına, aynı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka veya birden fazla bağımsız adaya ayrılan alana taşmış “TERCİH” veya “EVET” mührü bulunması,

– Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş olan, bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılması veya koparılması,

– Üzerine “TERCİH” veya “EVET” mührü dışında veya yerine herhangi bir özel işaret, bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılması,

– Üzerinde yer alan cumhurbaşkanı adaylarına, siyasi partilere, ittifaklara veya bağımsız adaylara ait bölümlerin belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanması, çizilmesi veya işaretlenmesi,

– Üzerindeki matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar, harfler veya sayılar yazılması, şekiller çizilmesi.

YSK genelgesinde, oy pusulalarını geçersiz kılmayacak durumlar da şöyle belirlendi:

– Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması, bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması,

– Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması,

– Katlanarak zarfa konulması sebebiyle “TERCİH” veya “EVET” mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi,

– Bir cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı veya bağımsız aday alanına basılan mührün alanları ayıran çizgili bölgeye taşmış olması,

– Başka bir cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı veya bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı veya bağımsız aday alanına birden çok “TERCİH” veya “EVET” mührü basılması,

– Yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunan oy pusulalarının arkasının, sandık kurullarının ihmaliyle mühürlenmemiş olması.

Bu arada zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim türüne ait olanın geçersiz olması, diğerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.

Muhabir: Kemal Karadağ