Sarsıntıda ikiye bölünen zeytinlik bölgesi için kritik ikaz

Kadıoğlu Gaziantep ile Kahramanmaraş’ın Elbistan ve Pazarcık ilçeleri, Adıyaman’ın Gölbaşı, Hatay’ın Antakya ve Altınözü ilçesindeki Tepehan mahallesinde sarsıntının akabinde oluşan yer altı hareketlerini jeoloji mühendisliği bilgilerine nazaran incelediklerini söz etti.

Depremin akabinde fay hareketlerini, fay çizgisi boyunca hareket eden kütlelerin kayma oranını gösteren atım ölçüsünü, su kaynaklarının durumunu araştırdıklarını aktaran Kadıoğlu, ileri teknoloji eseri derin radar sistemi ile yaklaşık 80 metre derinlikte yer içi görüntüleme yaptıklarını bildirdi.

Kadıoğlu, birtakım bölgelerde fay çizgilerine ait 1, birtakım bölgelerde ise 3-3,5 metre atım ölçüsü ölçtüklerini, bilhassa Pazarcık merkezli sarsıntı sınırının içerisinde ve Ekinözü’nde 8 metrenin üzerinde atım ölçüsü ölçtüklerini söyledi. Kadıoğlu, bu ölçümlerin bölge için literatüre giren en yüksek sayılar olduğunu kaydetti.

Kadıoğlu, Hatay’ın Antakya ilçesinde eski göl ve akarsu yataklarının bulunduğu gevşek dokulu yere ait şu değerlendirmelerde bulundu:

*Gevşek dokulu kumlu ve siltli üniteler, yıkma gücünü ve titreşim dönemini büyüttüğünden sarsıntının gücünün en az 10 kat artırmış.

*O yüzden ‘gevşek dokulu ünitelerin üzerine bina yapılmasın’ uyarısı veriyoruz. Yapılacaksa da tabanın güzelleştirilmesi gerekiyor.

*Böylece dikkatlice baktığımız vakit Antakya, Kahramanmaraş ve Elbistan’ın daima ova içerisinde olduğunu görüyoruz ve bu nedenle yıkılmışlar. Halbuki Kahramanmaraş’ı daha yüksek kaya temelli alanlara taşımış olsaydık, bu yıkım olmazdı.

Prof. Dr. Kadıoğlu, Hatay’ın Altınözü ilçesindeki Tepehan Mahallesi’nde zelzelenin akabinde yaklaşık 200 metre genişliğinde, 400 metre uzunluğunda ve 50 metre derinliğinde oluşan fay yarıkları ile ilgili de araştırma yaptıklarını bildirdi.

Bu mahallede yarık nedeniyle ikiye bölünen zeytin bahçesinin, vadinin içine yanlışsız kaydığını anlatan Kadıoğlu, şöyle devam etti:

*Bunun obruk yahut heyelan olduğu söylendi. Bu oluşum, ne obruk ne de bir heyelan. Bu yapının nasıl gerçekleştiğini yer içi görüntülemeyle tespit ettik.

*Bölgenin yüzey jeolojisine baktığımızda 1,5 metre kalınlığında gevşek dokulu kilce güçlü bir toprak yapısı gördük ve altındaki grimsi yeşil renkteki kaya yapısını tahlil ettik.

*Pazarcık merkezli sarsıntının akabinde düşey kırıklı kaya ünitesinin kitap yaprakları üzere tek tek eğim tarafına aşağı hakikat sulu tabandan itibaren kaymaya başladığını gördük.

*Zeytin ağaçlarının bulunduğu bölgede yollarda açılan yarıkları ve kaymaları da inceledik. Derin görüntülemelerimiz ile yarığın 44 metreye yanlışsız hareket ettiğini sonrasında da durduğunu tespit ettik.

*Bunun nedeni, yarığın ıslak çamurumsu bir ortam olan yer altı su düzeyinin bulunduğu huduttan itibaren kaymalar başlamıştır.

*Kayma, şimdilik durmuş görülmektedir. Fakat tarafımızca hazırlanan özel yazılım ile yerin makul derinliklerinde bilhassa 25-27’nci metreden itibaren yeraltı su düzeyini çok net görebiliyoruz. Bu düzeyler taban kayma hududunu temsil etmektedir.

Kadıoğlu, şu anda bölgede ağır yerleşim olmadığını, muhtemel yerleşim planlarında da bölgenin yer almaması gerektiğini belirterek, şu ihtarlarda bulundu:

*Bu alanların katiyen boşaltılması gerekiyor. Zira yeni zelzele olmasa bile bu düşey kırık ve çatlaklar oluşmuştur.

*Depremden sonra burada artık zelzele olmasa da düşey kırıklardan yağmur sularının yerin içine süzülmesi, düşey kırıkların genişlemesine ve yer çekim kuvvetine bağlı olarak vadinin içine eğilerek tabandan kayarak düşmesine neden olacaktır.

*Benim öngörüm ilkbaharda yağmurların yağmasıyla birlikte burası tekrar kayacak. Orası büsbütün yerleşime kapatılmalı.

*Bu nedenle bu bölgeyi izlenim altına almak ve dikkatli bir halde denetim etmek gerekiyor. Artçı zelzeleler dursa bile kütle hareketlerinin devam etmesini bekliyoruz.” diye konuştu.

Kadıoğlu, bilhassa Tepehan’daki bir konutun sahibini tehlikelere karşı ikaz ettiklerini, birebir vakitte belediye liderine da ikazlarda bulunduklarını aktardı.

Prof. Dr. Kadıoğlu, yüzey yarığı örneğine Hatay dışında Malatya Arguvan’da da rastladıklarını bildirdi. Bu bölgede de Tepehan’dakine misal yer hareketlerinin yaşandığını aktaran Kadıoğlu, bunun bu bölgede önemli mal kaybına neden olabileceğine söyledi.

“YENİ SICAK SU KAYNAKLARI OLUŞTURDU”

Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların “sığ bir deprem” olmasının yer altı sularını ve bilhassa jeotermal rezervuar kaynaklarını direkt etkilediğine işaret eden Kadıoğlu, şunları kaydetti:

*Bu nedenle burada oluşan yeni kırık ve kaya parçalanmaları, yüzeyde yeni sıcak su kaynaklarının oluşumuna neden oldu.

*Bu bize şunu gösteriyor; yerin içerisindeki zenginliğimizin de varlığı kelam konusu, üstündeki toprağın da varlığı kelam konusu. Tıpkı vakitte bölgenin hareketli bir yapıya da sahip olduğunu gösteriyor.

*O vakit bizim için ders çıkarabileceğimiz en değerli konu şu; bu sarsıntıdan etkilenmiş gevşek dokulu üniteler olan alüvyonlu, dere yatağı ve bilhassa kilce varlıklı olan ünitelerin katiyen tarımla sonlandırılması gerekiyor.

*Çünkü buralar faal sarsıntı jenerasyonları ve 7’nin üstünde zelzele üretebilecek yerler olması, riskli alanları oluşturmaktadır.

Özellikle sıcak su kaynakları olan jeotermal suların da sarsıntının akabinde kırıklardan üste gerçek hareket etmeye başladığına işaret eden Kadıoğlu, “Bu sebeple bölgede yeni sıcak su ve yeni mineralli su kaynakları bekliyoruz.” dedi.​​​​​​​ (AA)