TBMM Başkanı Mustafa Şentop’tan ‘RTÜK üyeliği’ açıklaması

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2023 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi’ne ilişkin görüşmeler sürüyor. Komisyonda bugün TBMM, Sayıştay ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun bütçeleri, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Sayıştay Başkanı Metin Yener, Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç’un katılımıyla görüşüldü.

Görüşmeler sonrası Meclis Başkanı Şentop, milletvekillerinin yönelttiği soruları yanıtladı.

Şentop, RTÜK üyeliği tartışmasına ilişkin, “Bu şekilde bir durum daha önce yaşanmamış. Kanun da bunu öngörmemiş… Burada hangi tarihteki husus dikkate alınabilir? Birisi seçimin yapıldığı gün, birisi başlatıldığı tarih, bir de üyelikte boşalmanın olduğu gün. Meclis Başkanı olarak 12 Ekim’de yazmışım yazıyı. Seçimin yapılacağı gün, o saat üye dağılımı değişiyor. Burada dolayısıyla günlük milletvekili değişimiyle yapılabilmesi mümkün değil” dedi.

Şentop, soru önergeleriyle ilgili muhalefet milletvekillerinden gelen eleştirilere şöyle yanıt verdi:

• Soru önergeleri ile ilgili birçok şey konuşuldu. Şunu belirteyim, soru önergeleri konusunda verdiğimiz sayıları ortaya koyduk. Bu dönem, 24’e ve 26’ya göre daha fazla cevap oranı var. Bu tabii şuna bir cevap aslında, ‘hükümet sistemi değişti, soru önergelerimize cevap verilmiyor’. Yok öyle bir şey. Parlamenter sisteme göre daha fazla yanıt verilmiş.
• Sorular İçtüzük ve Anayasa’daki hususlara uygun değil. Verilen cevap da aynı şekilde tatminkar cevaplar değil. Tatminkar konusu da tartışmalı yani. Soruyu soranın mı, cevabı verenin tatminkar olması başka bir şey.
• Soru önergesi ne için? Bir taraftan bilgi edinme, diğer taraftan bu konunun dikkatte, takipte olduğunu göstermek bakana. Şüphesiz tatmin olmadığı taktirde yapılacak şey, soruyu bir daha sormaktır. Zamanlama ve cevap konusunda daha önce zaman konusu 15 günün iki katıydı, 30 günü buluyordu.
• Sonuç itibariyle kamuya açık bir bilgi varsa bunun soru önergesi olarak sorulmaması lazım. Her soru ayrı ayrı belki değerlendirilebilir. Bakanlığın web sayfasında kamuya açık bir bilgi varsa bunun bir soru önergesi olarak sorulmaması lazım. İçtüzük bunu öngörmüş, yazmış.

Kanun teklifleri ve komisyonların işleyişi üzerine Şentop, şunları söyledi:

• Milletvekilleri tarafından verileceği için kanun teklifleri, mutfak kalmadı. Bu mutfağın Meclis’te oluşturulması lazım. Mutfak yerine çalışabileceği, bizim bir oryantasyonumuz var. Yasama uzmanları. Kanun teklifleri ile ilgili bir birim oluşturduk. Fakat bu yeterli değil, yeni sisteme göre İçtüzük’ün yeniden ele alınması gerekiyor. Komisyonlar bir konu ile ilgili gelen şikayetler üzerine konuyla vatandaş, taraflar arasında görüşme yapıp, ‘bu alanda bir yasal boşluk var, düzenleme yapılmadı’ dediği takdirde yasama uzmanları bir hazırlık yapılmalı. Belki komisyon tarafından bir teklif verebilir. Komisyonlar, şu anda verilen bir teklifleri, TBMM Başkanlığı tarafından havale edildikçe tartışılabiliyor. Komisyonların inisiyatif alması gerekiyor. İnşallah 28’inci dönemde Meclis’in konularından bir tanesi olur.

ŞENTOP İLE GERGERLİOĞLU ARASINDA GERGİNLİK

HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergelioğlu’nun “Polis saldırısına ilişkin tek bir sözünüz yok” demesi üzerine gerginlik yaşandı. Meclis Başkanı Şentop, Gergerlioğlu’na, “İşi gücü şov. Komisyon üyesi de değil, burayı terörize ediyor” karşılığını verdi. Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Cevdet Yılmaz da Gergerlioğlu’na, “Böyle bir üstünlüğünüz yok, böyle bağırarak çağırarak fikir ifade edemezsiniz. Sizi sükunete, komisyonumuzun düzenini bozmamaya davet ediyorum” tepkisini gösterdi.

Gergerlioğlu, ayağa kalkarak, polisin bazı milletvekillerine şiddet uyguladığı iddiasına ilişkin dövizleri gösterdi ve “Bu insanlar ölünce mi konuşacaksınız” dedi. Karşılıklı laf atmaların sürmesi üzerine Şentop, “Başkasına konuşma hakkı tanımıyor, arkadaş patolojik. Bu, artık siyasetle değil tıpla açıklanacak bir durum. Böyle bir şey olmaz” diye konuştu. Gergerlioğlu, salonu terk etti.

RTÜK ÜYELİĞİ AÇIKLAMASI

Şentop, RTÜK’te boş bulunan üyeliğin hangi partinin kontenjanda olacağına ilişkin soruları da şöyle yanıtladı:

• Daha önce benzer durumla karşılaşılmamıştır. Çünkü bazı arkadaşlarımızın değerlendirmeleri, ‘Daha önce hep böyle seçim günü esas alınıyordu’. Yok böyle bir şey. Seçim günü ile sürecin başladığı gün, boşalmanın olduğu gün arasında bir dağılım farkı yok. Hiç olmamış, hiç yaşanmamış şimdiye kadar. İlk defa böyle bir şeyle karşılaşıyoruz. 25 Mayıs 2022 tarihinden önce AK Parti’ye 5 üyelik düşüyor, İYİ Parti’ye düşmüyor. 25 Mayıs tarihinde İsmail Koncuk İYİ Parti’ye katılmış. O tarihten itibaren AK Parti’ye 4, İYİ Parti’ye 1. 28 Haziran 2022 Aykut Erdoğdu’nun CHP’den istifası sonucu oluşan durum. Tekrar buradan AK Parti’ye 5, İYİ Parti’ye düşmüyor. Dilekçede ne yazdığını okudunuz mu? Sayın Aykut Erdoğdu, CHP’ye dilekçe vermiş, ’28 Haziran 2022 tarihinde CHP’den istifa ettim’ diye. Bu dilekçeyi CHP Genel Sekreterliği, buradaki Grup Başkanlığı’na göndermiş. 30 Haziran’da göndermiş, 1 Temmuz’da bunu Meclis Başkanlığı’na vermiş.
• Ne zaman başlıyor istifa? Meclis’te öyle bir şey yok, verdiği anda istifası işleme konulur. Meclis, noterden bir şey istemedi. Gönderdiği anda işleme koyduk biz. 28 Haziran’da vermiş istifa dilekçesini partiye. Bizim haberdar olmamız 1 Temmuz itibariyle. Ama hangi tarih itibariyle istifa ettiği var orada, yazıyor; 28 Haziran. Biz de geriye yönelik, 28 Haziran’dan itibaren kaydının silinmesini yapıyoruz. Milletvekilinin partiden ayrılma iradesi 28 Haziran’da var. Bunu yazılı olarak vermiş. RTÜK üyesinin istifası ise burada da tersi bir durum var, dilekçesini 29 Haziran’da vermiş, ama 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere vermiş. İleriye yönelik belirlemiş. Buna bakıyoruz.
• Daha sonra 18 Temmuz 2022’de Baki Ersoy, MHP’ye dönmüş. Yine AK Parti 4, İYİ Parti 1 üyelik olmuş. Daha sonra 11 Ekim 2022 tarihinde İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, AK Parti’ye katılmış. AK Parti yine 5 olmuş, İYİ Parti yine üyelik alamıyor. Fakıbaba’nın istifası üzerine de tekrar AK Parti’ye 4, İYİ Parti’ye 1 düşüyor. Bu şekilde bir durum daha önce yaşanmamış. Kanun da bunu öngörmemiş. 1 Temmuz’da tatile girdik. Burada hangi tarihteki husus dikkate alınabilir? Birisi seçimin yapıldığı gün, birisi başlatıldığı tarih, bir de üyelikte boşalmanın olduğu gün. Meclis Başkanı olarak 12 Ekim’de yazmışım yazıyı. Seçimin yapılacağı gün, o saat üye dağılımı değişiyor. Burada dolayısıyla günlük milletvekili değişimiyle yapılabilmesi mümkün değil.

“BİLİNMEYEN DİL KULLANILMIYOR”

Şentop, HDP’nin Kütçe konuşmalar konusundaki eleştirilerine ise şöyle yanıt verdi:

• Genel Kurul tutanaklarında Kürtçe, ‘bilinmeyen dil’ olarak yazılmıyor. X, dipnot için kullanırsınız ya. Böyle bir yorum suiistimal edildiği için, orada Türkçe olmayan bir kelime kullanılmış, onun yerine X kullanılıyor. Tutanaktaki sayfanın altına yine X yazılıyor. Diyor ki ‘Türkçe dışında başka bir dille konuşulmuş’ yazıyor. Türkçe değil İngilizce de olsa, başka bir dil de olsa, Türkçe dışında bir dil olduğu taktirde bu yazılıyor. Oradaki X mademki böyle suiistimal ediliyor, X’i kaldırttım ben orada, yıldız koydurttum. Bundan sonra yıldız dersiniz. Bilinmeyen dil dip notu en son 2008’de kullanılmış.

MAHALLİ İDARELERDE BULGU SAYISININ FAZLA OLMASININ NEDENİNİ AÇIKLADI

Sayıştay Başkanı Metin Yener, mahalli idarelerdeki bulgu sayısının diğer idarelere göre neden daha fazla olduğuna ilişkin soruya “Denetlenen kamu idarelerinin yüzde 60’ı mahalli idare ve üniversitelerden oluşmaktadır. Üniversite, mahalli idarelerin hepsi ayrı tüzel kişilikleri olduğundan mali yönetim ve iç kontrol süreçleri bakımından farklı uygulamalar olabilmektedir. Mahalli idarelerin mali yönetim ve kontrol sistemlerindeki gelişim ihtiyacı, merkezi yönetim kapsamındaki idarelere kıyasla fazladır. Mahalli idarelerde merkezi muhasebe sistemlerinin olmaması da mahalli idarelerdeki hata bulma riskini artırmaktadır. İdari kapasite ve insan kaynağı gibi sorunlar da mahalli idareler ve üniversitelerde bulgu sayısının fazlalaşmasına neden olmaktadır” dedi.

Yener, Türkiye Varlık Fonu’nun neden denetlenmediğini ise fonun kuruluş kanununa atıf yaparak, Sayıştay denetimine tabi olmadığını açıkladı. Yener, denetimlerdeki tespitlerine ilişkin suç duyurusunda bulunduklarını da belirterek, “2018 yılında 11, 2019 yılında 16, 2020 yılında 4, 2021 yılında da 11 adet dosya, gereği yerine getirilmek üzere kamu idaresine veya Cumhuriyet başsavcılıklarına bildirilmiştir” diye konuştu.

“KAMU DENETÇİLİĞİ GİBİ 15 KURUMA, 2021 SENESİNDE 8 MİLYONA YAKIN ŞİKAYET GELDİ”

Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, kurum ile ilgili yöneltilen sorulara şöyle yanıt verdi:

• CHP İstanbul Milletvekili Sayın Kaboğlu’nun sorusunu cevaplayacağım. Birden fazla hak arama kumrunun olması önemli. Fakat bunların bağımsızlığı ve çalışmaları konusunda sıkıntı var mı? Bilindiği gibi 2010 yılındaki anayasa değişikliği ile Anayasa’da birçok hak ve imkanlar tanındı. Bunlardan bir tanesi, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı. Diğeri, Kamu Denetçiliği’nin kurulması. Bunun gibi 15’e yakın kurum var. Bu kurumların her birinin ayrı görevi var, her birinin ayrı fonksiyonu var. Burada önemli olan şey, kurumların koordinasyonu ve fonksiyonlarının iyi yerine getirilip getirilmediğinin denetlenmesi. Yani kurumlar kendi aralarında iyi koordine edilir ve başvuru alırlarsa hiçbir problem olmaz. Bu saydığım kurumlara 2021 yılında 8 milyona yakın şikayet gitmiş. Bu, demokrasi kültürünün yerleşmesi açısından fevkalade önemli bir olay.

“TÜRKİYE’DE SİSTEMATİK OLARAK İŞKENCE YOK. AMA KÖTÜ MUAMELE VAR MI?”

• Şimdi bizim kurum, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun resen inceleme hakkı yok. Dünyada bazı kurumlarda bu var, bazılarında yok. Biz de yasa düzenlenirken bize bu hak bize verilmemiş. Yazılı şikayet üzerine biz inceleme yapıyoruz. Şunu memnuniyetle belirteyim, Türkiye’de sistematik olarak işkence yok. Ama kötü muamele var mı? Binlerce kamu görevlisi var; bunların bazıları cezaevinde, bazıları kollukta. Bunlar oluyor. Eğer bize müracaat edilirse biz bu konularda çok titiziz. Cezaevi dahil yerinde inceleme yapıyoruz. Bu konuda verdiğimiz onlarca karar var.

TBMM, Sayıştay ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2023 bütçeleri, komisyonda AKP ve MHP milletvekillerinin oyları ile kabul edildi.