Vakanüvis yazdı: Çocuk tanrıçalar ya da tanrıça çocuklar

Çocuk tanrıçalar ya da tanrıça çocuklar

Vakanüvis

İnsanlığın tarihsel yolculuğunda ve dünyanın değişik coğrafyalarında birbirinden çok farklı dinsel inanışlar olduğu bir vakıa.

Bu inanışlar arasındaki kimi “çok farklı” dinsel inançlar tarihin karanlıklarında kalmışken, bazıları ise bugün de varlığını sürdürüyor.

Nepal’de belli aralıklarla küçük kız çocukları arasından tanrıça olarak seçilip tapınılan “kumari”ler de böyle bir fenomen. Çocuk tanrıçalar / tanrıça çocuklar, 2022 yılında bile ülkenin en temel dinsel sembolü.

Nepal bölünecekti, kralın aklına tanrıça icat etmek geldi

Bu, en hafif tabiriyle tuhaf geleneğe sahip olan Nepal’in tarihsel kökeni Hint prensliklerine dayanıyor.

Nepal; Himalayaların eteğinde, başkenti Katmandu olan, 30 milyon civarındaki nüfuslu, 147 bin kilometre karelik yüzölçümüne sahip bir ülke. Tarih içerisinde pek çok hanedanın el değiştirdiği Nepal’de Malla Hanedanlığının krallarından birisi olan Jayaprakash Malla, 1750’li yıllarda ülkesi dış müdahalelerle çalkantılar yaşayınca toplumsal birlikteliği sağlayacak bir şeyler düşünmüş, sonunda da eski bir tanrıçanın küçük bir kız çocuğunda enkarne olduğunu iddia ederek, bulduğu bu küçük kızın “tanrıça Taleju” olduğunu ilan etmişti.

Kral, yaşayan tanrıça için bir de tapınak yaptırmıştı. Kimilerine göre binlerce, kimilerine göre de yüzbinlerce tanrı ve tanrıçanın olduğu Hinduizm ve Budizm’in etki alanındaki bir coğrafyada bulunan Nepal’de, Newari dinine mensup olanlarca yeni bir tanrıça elbette ki garip karşılanmamış, hatta “canlı bir tanrıça” olduğu için büyük ilgi de görmüştü. Bu nedenle bugün bile Newarilerin yanı sıra Budist ve Hindular da kumarilere tapınıyorlar.

Rahipler tanrıça seçimi yapıyor

Süreç, Katmandu’daki 16 manastır aracılığıyla yapılan adaylık çağrısıyla başlıyor. Kumari, Nepal Newari Budist topluluğunun “en seçkin” klanı kabul edilen Shakyalar arasından belirleniyor. Farklı şehirler için birden fazla kumari seçiliyor. Rahipler, “yıldız falı”na bakarak en doğru tanrıçayı seçmeye çalışıyorlar.

Adaylar, ergenlik öncesi 2 ile 6 yaş arasındaki kız çocuklarından oluşuyor. Ülkenin Başbakanı da kumariye saygılarını sunuyor ve tapıyor. Nepal’deki kumarilerin en makbulü Katmandu Kraliyet Kumari’si. Kraliyetin kumarisi Trishna Shakya, 2017’den bu yana tanrıçalık görevini sürdürüyor. 2014’te Patan’ın kumarisi seçilen Unika Bajrachar da ülkenin en önemli ikinci tanrıçası olarak biliniyor.

Çocuk, 108 hayvan başından korkmazsa o tanrıçadır

Kumari seçilebilmek için aralarında “ineğinki gibi kaşlara, geyiğinki gibi kalçalara, ördeğinki gibi bir sese sahip olmak, esmerlik” gibi kriterlerin yer aldığı bir dizi şartın oluşması gerekiyor.

Rahipler bir aday seçtikten sonra, kız çocuğunun gerekli niteliklere gerçekten sahip olduğundan emin olmak için son bir test daha uyguluyorlar. Buna göre, Hindu Dashain festivalinde tanrıça Taleju’ya sunulan 108 bufalo ve keçinin kurban edildiği tapınağa götürülen en fazla 6 yaşındaki çocuk, mum ışığında aydınlatılan ortamda, hayvanların kopmuş kafaları ve dans eden maskeli adamların arasında bir gece geçirip de korkmazsa tanrıça olduğuna kanaat getiriliyor.

Yok, kız çocuğu korkar ya da ağlarsa yeni bir tanrıça adayı bu testten geçiriliyor. Çocuğun kumari olduğu tescillendikten sonra rahipler tarafından, bedenini ve ruhunu geçmiş deneyimlerinden arındırmak için bir dizi gizli tantrik ritüel yapılıyor. Bu ritüeller tamamlandıktan sonra tanrıça Taleju’nun çocuğun bedenine girdiğine inanılıyor ve kendisine tapınılmaya başlanıyor. Kız çocuğu, ilk regl olacağı güne kadar bir tapınakta tutuluyor.

Tanrıçaya dilekçe veriyorlar

Çocuk tanrıça bu görevine başladıktan sonra belli günlerde kendisine tapınmaya gelenleri kabul ediyor, dertlerini dinliyor, dilekçelerini alıyor. Dilekçe sahipleri, belalardan ve hastalıklardan kurtulmayı umarak kumariye dokunmaya çalışıyorlar.

Tanrıçanın çok güçlü olduğuna inanan Nepalliler, kumarinin doğrudan kendilerine bakmasının bile hayatlarına iyi şansları getireceğine iman ediyorlar. Bu nedenle kumari halkın karşısına çıktığında direkt kendisine baktığını düşünen, bunu sağlamaya çalışan insanlar arasında müthiş bir izdiham yaşanıyor.

Bu durumu engellemek için kumari sık sık kalabalıklara kafesli bir pencerenin ardından bakıyor. Kumarinin halkla karşı karşıya gelip, dilekçelerini aldığında sergilediği tepkiler, inananlarca şu şekilde yorumlanıyor:

Ağlama veya yüksek sesle gülme: Ciddi hastalık veya ölüm tehlikesi.

Ağlayan veya ovuşturulan gözler: Yakın ölüm tehlikesi.

Titreme: Hapis.

El çırpma: Korkmak için sebep.

Kumari, seyirciler arasında sessiz ve kayıtsız kalırsa da bu durum, dileklerinin kabul olduğuna hamlediliyor.

Bu arada, tanrıçanın ayağını öpebilenler kendilerini fazlasıyla şanslı kabul ediyorlar.

Başbakan da dahil üstü düzey yöneticilerin de zaman zaman ziyaret ettiği kumari, bol bol da çok kıymetli hediyeler ile yiyecekleri kabul ediyor. Tabii bu hediyeler “kumari bir tanrıça olduğu için” doğrudan kendisi tarafından değil, tapınağı işleten rahipler tarafından değerlendiriliyor.

Oyun arkadaşlarını seçiyor, istediği her oyuncak alınıyor

Kumari olan bir çocuk, bu görevi bitene kadar hemen her isteği yerine getirilmesi gereken birisi oluyor.

Kumariler, birlikte oynamak istedikleri çocuk ya da büyükleri seçiyor. Bir kumari hangi oyuncağı ya da çikolatayı isterse o hemen temin ediliyor. Kumariler gezmek istediğinde istekleri derhal yerine getiriliyor. Bir dönem internete girmelerine de izin verilen tanrıçaların bu izni ise bir süre önce kaldırılmıştı.

Bu arada, 2007 yılında ABD’nin Maryland eyaletindeki Discovery Channel Belgesel Festivali’ne giden kumari Sajani Shakya, “kirlendiği” gerekçesiyle tanrıçalık görevinden alınmıştı.

Emekli tanrıçalar fakirlik çekince maaşa bağlandılar

Kumari seçilen kız çocuğunun ergenliğe ulaşmasıyla birlikte, necis kabul edilerek hızlı bir biçimde tanrıçalık görevi sonlandırılıyor.

Çocuk, adet görmeden önce herhangi bir vesileyle vücudunun herhangi bir yerinden kan kaybedecek olursa da yine tanrıçalık görevi sona ermiş kabul ediliyor.

Kumariler, uzun yıllar boyunca tanrıçalık sonrası tamamen korumasız bırakılmıştı. Krallık da, dini otoriteler de “eski bir tanrıça” olarak genç kızlığa adım atan bu kişilerin sonraki zorlu yaşamlarıyla ilgilenmiyordu. Ancak bir süre önce birçok kumarinin geçim sıkıntısı çektiği yoğun bir biçimde kamuoyunda gündem olunca, hükümet eski tanrıçalara emekli maaşı – yaklaşık 200 dolar – bağlanması kararı almıştı.

Bunlardan biri olan eski tanrıça Preeti Shakya, bugün kot pantolon giyen, elinde akıllı telefonu olan, bankacı olmak isteyen bir üniversite öğrencisi genç kız.

Unutmadan, eski bir kumari evlenirse kocasının kısa sürede öleceğine inanıldığı için emekli tanrıçalar kolay kolay evlenmiyorlar da…

– Zoe Osborne, “Yaşayan Bir Tanrıça Olarak Büyümek”, www.abc.net.au, 19 Ocak 2019

– “Nepal’in Yaşayan Tanrıçasının Garip Hayatı”, Black Platin Gold Seyahat Dergisi, 5 Kasım 2020