Yılın ilk yarısı, birçok ülke kaderinin seçimle değiştiği bir dönem oldu

ANKARA (AA) – Anadolu Ajansının (AA) “2023’ün seçimleri” dosya haberinin ilk bölümünde yılın ilk yarısında yapılan seçimlere yer verildi.

2023’ün ilk yarısında dünyanın dört bir yanında yapılan yerel ve genel seçimler, bazı ülkelerde politika değişikliklerine yol açarken, belediye başkanlarının “yazı tura” ile belirlenmesi, başbakanlık görevini iki farklı koalisyonun üstlenmesi ve halkın yüksek desteğine rağmen parlamentodan güvenoyu alamayan adayın başbakan olamaması gibi sonuçları ortaya koydu.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde (GKRY) 12 Şubat’ta ikinci turu düzenlenen başkanlık seçimlerinde merkez sağ seçmenin desteklediği bağımsız aday ve eski Dışişleri Bakanı Nikos Hristodulidis ile aşırı sol Emekçi Halkın İlerici Partisinin (AKEL) desteklediği diğer bağımsız aday Andreas Mavroyannis yarıştı. İkinci turu yüzde 51,97 oy alan Hristodulidis kazandı.

Nijerya’da 25-26 Şubat’ta yapılan seçimleri kazanarak devlet başkanlığı koltuğuna oturan Tüm İlericiler Kongresinden (APC) Bola Ahmed Tinubu, koltuğu 29 Mayıs’ta, 2 dönemlik görev süresini tamamlaması dolayısıyla anayasa gereği tekrar aday olamayan Muhammed Buhari’den devraldı.

Kazakistan’da 19 Mart’ta düzenlenen erken parlamento seçiminde yüzde 53,9 oyla birinci seçilen iktidar partisi Amanat (Emanet) toplam 98 koltuktan oluşan Kazakistan Meclisinde 40 milletvekilliği kazanırken yüzde 10,9 ile ikinci olan Auyl (Köy) Partisi 8 koltukla, yüzde 8,59 oy alan Respublika (Cumhuriyet) Partisi ile yüzde 8,41 ile dördüncü olan Ak Jol (Yol) Partisi de 6’şar milletvekiliyle Mecliste temsil hakkı elde etti. Alihan İsmailov yeniden ülkenin başbakanı oldu.

Karadağ’da halk, bu yıl hem cumhurbaşkanlığı seçimleri hem de genel seçimlerde sandık başına gitti. 9 Mart’taki cumhurbaşkanlığı seçiminde en çok oy alan iki aday 2 Nisan’daki ikinci turda tekrar yarıştı. İkinci turda eski Ekonomi Bakanı ve Avrupa Şimdi Hareketi (PES) liderlerinden Jakov Milatovic yüzde 60 oy alarak 8. Cumhurbaşkanı seçilirken, oyların yüzde 40’ını alan Karadağ Sosyalistleri Demokratik Partisi (DPS) safındaki eski Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, partisinden istifa etti. Öte yandan, yeni hükümetin kurulabilmesi için tanınan sürenin 16 Mart’ta sona ermesinin ardından meclis feshedildi ve erken genel seçim tarihi 11 Haziran olarak açıklandı. Genel seçimlerde yüzde 25,6 alan PES, mecliste en çok koltuğun sahibi olurken, DPS ve partnerleri Karadağ Liberal Partisi (LP), Arnavut İttifakı ve Sosyal Demokratların (SD) oluşturduğu koalisyon, oyların yüzde 23,2’sini aldı. Eski Maliye Bakanı Milojko Spajic, hükümet kurma sürecinin tamamlanmasına 7 gün kala 31 Ekim’de ülkenin yeni başbakanı oldu.

Bulgaristan’daki siyasi kriz nedeniyle son 2 yılda 5 kez sandık başına giden vatandaşlar, 2 Nisan’da yeni hükümetin kurulması için oy kullandı. Hiçbir parti hükümeti kurmak için yeterli koltuğa ulaşamadı. Değişime Devam–Demokratik Bulgaristan (PP-DB) ittifakının başbakan adayı Nikolay Denkov, bir koalisyon hükümeti kurmak üzere Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisi ile anlaştı. Ülkeyi 2 yıldır kurduğu geçici hükümetleriyle başkanlık sistemini andıran bir tarzda yöneten Cumhurbaşkanı Rumen Radev, sunulan kabine listesini onayladı. En az 18 aylık bir görev süresi için seçilen hükümetin ilk 9 aylık döneminde PP-DB’den Denkov başbakanlık yapıyor. İkinci 9 aylık döneminde ise GERB partisinden Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Mariya Gabriel, başbakan olacak.

Finlandiya’da 2 Nisan’da yapılan genel seçimleri merkez sağ Ulusal Koalisyon Partisi yüzde 20,8 ile önde tamamlarken, Gerçek Finler Partisi yüzde 20,1 ve eski Başbakan Sanna Marin’in liderliğindeki Sosyal Demokrat Parti yüzde 19,9 oy aldı. Ulusal Koalisyon Partisinin lideri Petteri Orpo, görüşülen üç parti ile hükümet programı üzerinde anlaştıklarını açıkladı. Finlandiya Parlamentosu, Orpo’yu 81’e karşı 107 oyla başbakan seçti.

Paraguay’da, 30 Nisan’da yapılan devlet başkanlığı seçimini, oyların yüzde 43,95’ini alan iktidardaki Colorado Partisi adayı eski Ekonomi Bakanı Santiago Pena kazandı.

Tayland’da 14 Mayıs’ta düzenlenen genel seçimlerden birinci çıkan İleri Hareket Partisinin (MFP) lideri Pita Limjaroenrat, başbakanlığa aday olsa da parlamento üyelerinin yeterli desteğini alamadı. Genel seçimleri ikinci sırada tamamlayan Pheu Thai Partisinin lideri Chonlan Srikaew, aralarında ordunun desteklediği iki partinin de bulunduğu 11 partiyle yeni bir koalisyon oluşturdu. Pheu Thai’nin aday gösterdiği emlak kralı Srettha Thavisin, 22 Ağustos’ta parlamento üyelerinin çoğunun oyunu alarak ülkenin 30. başbakanı seçildi.

Yunanistan’da, 21 Mayıs’ta yapılan genel seçimde hiçbir parti iktidar olacak oy oranına ulaşamadığından halk, 25 Haziran’da ikinci kez sandığa gitti. Seçim, yüzde 40,68 oy alan iktidardaki Yeni Demokrasi Partisinin zaferiyle sonuçlandı. 26 Haziran’da Cumhurbaşkanı Katerina Sakelaropulu’nun huzurunda yemin eden Yeni Demokrasi Partisinin lideri Kiryakos Miçotakis, yeniden Başbakanlık görevine başladı. Aşırı milliyetçi ve din temelli söylemleriyle öne çıkan Zafer, Yunan Çözümü ve Spartalılar partilerinin toplam 34 milletvekiliyle meclise girmesi ise aşırı sağın ülkede yükseldiği yorumlarına yol açtı.

İspanya’da, 28 Mayıs’ta yapılan yerel seçimlerde, ülkede muhalefette olan sağ görüşlü partiler güçlenerek çıktı. Ana muhalefetteki sağ görüşlü Halk Partisi (PP) yüzde 31,5, sol koalisyon hükümetinin büyük ortağı Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) yüzde 28,11, muhalefetteki aşırı sağcı Vox Partisi yüzde 7,18 oy aldı. 8 bin 131 yerleşim yerinin 5’inde ise adaylara eşit oy çıkmasının ardından belediye başkanları “yazı tura” ile belirlendi. Seçimlerden bir gün sonra PSOE lideri ve mevcut Başbakan Pedro Sanchez, aralık ayında yapılması planlanan genel seçimlerin 23 Temmuz’da yapılacağını duyurdu. Erken genel seçimler sonunda PP 137, PSOE 121, Vox ise 33 milletvekili çıkarsa da hiçbir siyasi parti ile sol ve sağ blok, meclis çoğunluğunu elde edemedi. En fazla milletvekili çıkaran PP lideri Alberto Nunez Feijoo, Vox ile birer milletvekiline sahip Kanarya Koalisyonu ve Navarra Halk Birliğinin desteğine rağmen Meclisten güvenoyu alamadı. Daha sonra hükümet kurma görevi verilen PSOE lideri Sanchez, ayrılıkçı Katalanlara af getirilmesi koşuluyla sol görüşlü küçük partilerin ittifakından oluşan Sumar ile anlaşarak yeni hükümeti kurdu.

Gine Bissau’da 4 Haziran’da yapılan meclis seçimlerinde Kapsayıcı İttifak Platformu (PAI)-Terra Ranka 102 sandalyeden 54’ünü alırken, Cumhurbaşkanı Umaro Sissoco Embalo’nun Demokratik Değişim Hareketi (MADEM G-15) 29 sandalye kazandı. 1 Aralık’ta güvenlik güçleriyle askerler arasında yaşanan çatışmanın darbe girişimi olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Embalo, meclisi feshetti. Embalo, 12 Aralık’ta yeniden atadığı Başbakan Geraldo Martins’i 20 Aralık’ta gerekçe göstermeden görevden aldı.

Muhabir: Salih Okuroğlu