Çocuğuma kaç yaşında telefon almalıyım? Uzman isimler açıkladı

Ekran başında ne kadar vakit geçirmeli? Dijital dünyada onu nasıl inançta tutabilirim? Bundan 40-50 yıl önceye nazaran artık ebeveynlerin bu türlü sıkıntıları da var.

İster ödev yapmak, ister oyun oynamak yahut arkadaşlarıyla toplumsallaşmak için kullanıyor olsun, bugünlerde tüm çocuklar aygıtlara bağımlı durumda. Hatta bu durum aslında yalnızca gençler için de geçerli değil.

Geçtiğimiz nisan ayında Ofcom araştırması, üç yaşındaki her beş çocuktan birinin akıllı telefon sahibi olduğunu ve 11 ila 14 yaş ortası çocukların günde ortalama dokuz saatlerini ekran başında geçirdikleri ortaya çıktı.

Geçen yıl yapılan bir araştırmaya nazaran ebeveynlerin yüzde 67’si çocuklarının internette ne izlediği konusunda kaygılı. Fakat tabletler ve telefonlar ziyan vermenin yanı sıra fayda da sağlayabilir.

Brezilya’da üç ayda bir yayınlanan Revista Paulista de Pediatria mecmuasında geçen yıl yayınlanan, teknolojinin çocuk sıhhati üzerindeki tesirine ait makalelere nazaran, dijital çağda bir çocuğu ekrandan uzak tutmak idealist ve pratik değil. Raporun muharrirleri bunun yerine ebeveynlerin internet kullanımını optimize etmeye ve çocukları için riskleri azaltmaya çalışmaları gerektiği sonucuna vardı. Pekala bu nasıl yapılır?

HANGİ YAŞTA BİR AKILLI TELEFONU OLMALI?

Bu, tüm ebeveynlerin son yıllarda baş etmeye çalıştığı bir sorun haline geldi. Artık çocukların birinci telefonlarına sahip olma yaşları epey düştü. 2004’te 12 yaşındaki Amerikalıların yüzde 18’i bir telefona sahipken, 2010 yılında bu oran yüzde 58’di ve geçen yıl İngiltere’de yapılan bir araştırmaya nazaran bu sayı şu anda yüzde 97’ye kadar ulaştı.

Hangi yaşta akıllı telefona sahip olmasının uygun olduğuna dair bir araştırma olmasa da çocuk psikoloğu ve internet uzmanı Dr Michele McDowell şunları söylüyor: “Şu anda trend 10-11 yaş, bir ritüel haline gelmiş üzere görünüyor.”

Ebeveynlerin telefon almalarının bir nedeni de güvenlik, böylelikle bilhassa ortaokula başlarken çocukları takip edebiliyorlar.

Ancak McDowell, şayet yapabiliyorsanız sağlam durun diyor: “On yaşın altındaki çocuklar, kendi aygıtlarıyla çevrimiçi olma olgunluğuna sahip değiller.”

Eski bir ilkokul öğretmeni ve ebeveyn koçluk hizmeti veren Natalie Costa, bir çocuğun telefon isteğini reddetmenin temas kurma fırsatlarını kaçırmak manasına geldiğini kabul ediyor, fakat ilkokulda bir çocuğun beyninin akıllı telefonların bağımlılık yaratan doğasıyla başa çıkmak için bir donanıma sahip olmadığını söylüyor:

“Bir çocuğun bağımsızlığı ve toplumsal ömrü için bir telefona sahip olmanın değerli olduğunu çok yeterli anlıyorum lakin şahsen ben onların en azından ortaokula gitmesini beklerdim. Hayal kırıklıklarını kabul edin fakat hazır olmadıklarını söyleyin.”

Costa, bu noktada ebeveynlerin çocuklarının baskısıyla karşılaşcaklarını bu noktada da arkadaşlarıyla irtibat kurmak için konuttaki aile tabletini daha fazla kullanmasına yahut oyun konsolu üzere öteki teknolojilerle daha fazla vakit geçirmesine müsaade verilebileceğini söylüyor.

EKRAN BAŞINDA NE KADAR VAKİT GEÇİRMELİ?

Yine kesin bir karşılığı olmayan sorulardan biri… McDowell, “İki yaşına kadar dirençli olmalıyız. Lakin okula başladıktan sonra gerçekçi olmamız gerekiyor. Elbette dört saat boyunca ekran başında kalmamaları gerekiyor lakin ekran başında geçirilen müddet öbür aktivitelerle dengelendiği sürece, iki saatin uygun olduğunu düşünüyorum” diyerek yanıt veriyor.

Ayrıca çocuğun kişiliğinin de dikkate alınması gerektiğini ekleyerek belirtiyor: “Aşırı uyarılmaya yatkınlarsa daha çok dikkat edin.”

Costa ise cümbüş hedefli kullanım için günde 30 dakika öneriyor fakat o da McDowell üzere bu mühletin, çocuğa bağlı olduğunu kabul ediyor: “Bazı çocuklar için testler üzere etkileşimli oyunlar onları sakinleştirebilirken, öbür bir anne bana oyun oynamanın utangaç oğlunun kabuğundan çıkmasına yardımcı olduğunu söyledi.”

McDOwell, bu noktada ebeveynlerin hislerine da hitap ederek şunları söylüyor: “Kabul edelim ki hepimiz çalışırken, seyahat ederken yahut toplumsallaşırken küçük bir çocuğa onu sakinleştirmek için bir telefon vermişizdir. Çağdaş ebeveynliğin baskısı çok büyük, bu yüzden gerçekçi ve kendinize şefkatli olun; şayet orta vermek çocuğunuza 20 dakika boyunca ekran başında kalmak manasına geliyorsa, benim kitabımda bu sorun değil. Yalnızca ne izlediklerine dikkat edin.”

SÜRE İLE BİRLİKTE TÜKETTİKLERİ İÇERİKLER DE ÖNEMLİ

Cihazda ne kadar vakit geçirdikleri kadar ne tükettikleri de değerli. Örneğin Fortnite üzere heyecan verici bir oyun oynuyorlarsa McDowell dikkatli olunması gerektiğini söylüyor: “Onlara bir ekran verecekseniz oynadıkları uygulamaların eğitici olduğundan emin olun.”

McDowell, yapboz yahut kendi kendine fotoğraf yapmasını sağlayan uygulamaları tavsiye ediyor.

Ayrıca vakit hududu ne olursa olsun beyinlerini uykuya hazırlayabilmeleri için de yatmadan en az bir saat evvel ekrandan uzaklaştırılmaları gerektiğini belirtiyor.

Ofcom araştırması, 5 ila 7 yaş ortasındaki çocukların yüzde 59’unun ve 8 ila 11 yaş ortasındaki çocukların yüzde 64’ünün, telefonlarında WhatsApp ve FaceTime üzere iletileşme uygulamalarını kullandığını ve 8 ila 12 yaş ortasındaki çocukların yüzde 60’ının, doğum tarihlerini değiştirerek kendi profilleriyle kaydolduklarını ortaya çıkardı.

Arkadaşlarla yapılan küme sohbetlerinin denetimden çıkması, çağdaş iletileşme teknolojisinin en tasa verici istikametlerinden biri. Costa, “Eğer çocuğunuz bir iletileşme platformundaysa en azından birinci başta onu takip etmek için girip çıkacağınıza dair bir mutabakat yapın. Söylenenleri denetim etmeniz gerektiğini açıklayın” diyor.

SİLİNEN BİLDİRİLERİN ARKASINDAKİ TEHLİKE

Ayrıca birtakım uygulamalarda bildirilerin okunduktan sonra otomatik olarak silinmesi ebeveynlerin takibini zorlaştırırken çocukların güzel olmayan bildiri ve imgelere maruz kalmasına neden olabiliyor.

Bu ay, Polis Tarafından Kaydedilen Çocuklara Yönelik Cinsel İstismar Hataları Ulusal Tahlili Raporu, 2022’de gençlerin çıplak fotoğrafların paylaşılması sonucunda 15.534 uygunsuz imaj hadisesine karıştığını ve çocuklara yönelik cinsel cürümlerin yüzde 50’sinden fazlasının işlendiğini ortaya çıkardı. Çocuk-çocuğa kabahatlere karışan bir failin ortalama yaşı ise 14 olarak belirtildi.

Costa, “Onlara bu raporu duyduğunuzu söyleyin. Ne düşündüğünüzü söyleyin ve onların görüşlerini sorun. Fotoğraf paylaşmaları söylendiyse, olanları güvendikleri bir yetişkine anlattıklarından emin olun ve çocuğunuza bunun onların yanlışı olmadığını hatırlatın” diyor.

ERGENLİK DEVRİNDEKİLER İÇİN TIKTOK UYARISI

Her ne kadar 13 yaşın altındakiler için yasaklanmış olsa da birçok genç TikTok kullanıyor; o denli ki uygulama, geçen yıl İngiltere’nin bilgi gözlemcisi ICO tarafından 13 yaşın altındaki 1,4 milyon çocuğun datalarının yasa dışı olarak işlenmesi nedeniyle 12,7 milyon pound para cezasına çarptırıldı.

Frontiers in Psychology mecmuasının 2022 tarihli araştırmasına nazaran TikTok, gelişmiş algoritma sistemi sayesinde en çok bağımlılık yaratan toplumsal medya platformu. Psikolog Catherine Hallissey, TikTok’un 13 yaşın altındaki bir çocuğun dijital dünyasında katiyen yeri olmadığını söylüyor:

“Bu kadar bağımlılık yapan olmasının bir nedeni, slot makinesi tesiri ya da psikolojide diferansiyel destek dediğimiz şeydir; kusursuz bir görüntüyle ne vakit karşılaşacağınızı asla bilemezsiniz, bu da onun çok daha yüksek bir ödül tesirine sahip olduğu manasına gelir. Temel seviyede hareketsiz bir ömür şeklini teşvik ediyor zira çocuklar kaydırma yaparken çoklukla oturuyor yahut hareketsiz duruyor.

Ayrıca çocuğun oyun yoluyla öğrenme ve okul sonrası etkinliklere katılma konusundaki gelişimsel vazifesine müdahale eder.”